اصحاب ایکه

[ویکی فقه] اَصْحاب اَیْکه، نام قومی یاد شده در قرآن کریم که رسالت پیامبر خویش، شعیب (علیه السلام) ، را نپذیرفتند و بر ستمکاری خود اصرار ورزیدند.
یاد اینان ۴ بار در قرآن کریم، در سوره های حجر شعرا ص و ق به میان آمده، و در کنار اقوامی چون ثمود ، قوم لوط و قوم تُبَّع جای گرفته است.این قوم در منابع قصص ، غالباً با اصحاب مدین که حضرت شعیب (علیه السلام) ، میان آنان نبوت می کرده، یکی دانسته شده، و این نکته در قولی مشهور از ابن عباس نیز تأیید شده است، اما بسیاری از مفسران، از جمله اهل تفسیر از تابعان چون قتاده و عکرمه، این دو نام را به دو قوم بازگردانیده اند.
معنی ایکه
ضبط واژه «ایکه»، موضوع اختلاف میان قراء بوده، و معانی متفاوتی برای آن ذکر گردیده است. در میان عالمان قرائت، در ضبط این ترکیب در سوره های شعرا و ص «و نه در سوره های حجر و ق» اختلاف نظر وجود دارد. این ترکیب در قرائت قراء حجاز و شام ، به صورت «اصحاب لَیکَه»، بدون همزه و با تاء مفتوح آمده است و لیکه در تفسیر، نام شهری دانسته شده که به جهت تأنیث و معرفه بودن، منصرف نیست. قاریان عراق در تمامی موارد، واژه اخیر را «الایکه» خوانده اند که از شهرت و پذیرشی بیش تر نزد مفسران برخوردار بوده است و «ایکه» در آن به معنای بیشه و محل درختان انبوه «جمع آن اَیک» دانسته شده است. ایکه را نام مسکن قوم شعیب دانسته است، اما برخی دیگر برآنند که این قوم درختی پر شاخ و برگ موسوم به «ایکه» را پرستش می کرده اند و از همین رو اصحاب ایکه خوانده شده اند.
خصوصیات اصحاب ایکه
بنابر آنچه در سوره شعراء در وصف اصحاب ایکه آمده است، این مردم به فساد در داد و ستد گرفتار بوده اند و کم فروشی و نادرستی در اوزان و مقادیر میان ایشان مرسوم بوده است. شعیب نبی (علیه السلام) که برای هدایت ایشان برانگیخته شده بود، آنان را به تقوا فرامی خواند و از ایشان می خواست تا در سنجش با پیمانه و ترازو ، درستی پیشه کنند و از عواقب کارهای ناپسند خود بهراسند، اما قوم از او روی برتافتند و به دروغ و جادو متهمش کردند.
داستان اصحاب ایکه در روایات
...

[ویکی اهل البیت] اصحاب ایکه، قوم شعیب معرفی شده اند. به نظر بیشتر مفسران اصحاب ایکه غیر از اهل مدین بوده اند و شعیبِ پیامبر ابتدا به سوی قوم خودش (اصحاب مدین) مبعوث شد و پس از نابودی آنان رسالت هدایت اصحاب ایکه را بر عهده گرفت؛ بزرگ ترین انحراف اصحاب ایکه کم فروشی بوده است، اصحاب ایکه شعیب را تکذیب کردند و در پی تکذیب آنان، عذاب روزِ سایبان یا ابر، آنان را فرو گرفت. سرزمین اصحاب ایکه میان مدینه و شام قرار داشته است.
این عنوان به صورت ترکیب اضافی «اصحاب الایکه» 4 بار در آیات 78 سوره حجر/ 15؛ 176، سوره شعراء/ 26؛ 13، سوره ص/ 38 و 14 سوره ق/ 50 آمده است. ایکه به معنای درخت و جمع آن «أیْک» به معنای انبوه درختان است.
قتاده، ایکه را بیشه ای دانسته که بیشتر درختان آن «دَوْم» است که آن را «مُقْل» نیز گویند. دَوْم نوعی درخت خرما و مُقْل میوه یا صمغ آن است. انبوهی از درختان اراک یا خرما، درختان بسیار درهم پیچیده، درخت یا درختی که شاخه هایش در هم پیچیده معانی دیگری است که برای ایکه بیان شده است. در این میان نظری هم برخلاف موارد پیشگفته، ایکه رانام قریه و شهر دانسته است.
قرآن کریم اصحاب ایکه را امت شعیب معرفی می کند. (سوره شعراء/ 26، 176 -177) نامیدن آنان به اصحاب ایکه یا از آن رو بوده است که در منطقه ای پر آب و درخت با میوه فراوان زندگی می کردند. یا از آن رو که ایکه (درختی) را می پرستیدند.
اگر به روایت ترتیب نزولی که زرکشی در البرهان آورده است. اعتماد کنیم برای نخستین بار در سوره ق و در کنار قوم نوح، اصحاب رسّ، ثمود، عاد، فرعون، اخوان لوط و قوم تُبَّع، از اصحاب ایکه نیز یاد شده و بدون آن که هیچ معرفی از آنان ارائه شود، تنها بر این نکته تأکید شده که آنان پیامبر خود را تکذیب کردند و مستحق وعید الهی شدند: «کَذَّبَت قَبلَهُم قَومُ نوح و اَصحبُ الرَّسِّ و ثَمود × و عادٌ وفِرعَونُ واِخونُ لوط × واَصحبُ الاَیکَةِ وقَومُ تُبَّع کُلٌّ کَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ وعید» (سوره ق/50، 12 -14) سپس برای بار دوم در سوره ص با همان تعریف مبهم و مختصر و در کنار همان گروههای یاد شده از آنان نیز نام برده شده و افزون بر آن، در این سوره می گوید: آنان به تعجیل از خدا می خواستند که پیش از رسیدن روز حساب عذابشان کند: «کَذَّبَت قَبلَهُم قَومُ نوح و عادٌ و فِرعَونُ ذوالاَوتاد × و ثَمودُ و قَومُ لوط و اَصحبُ لَیکَةِ اُولئِکَ الاَحزاب × اِن کُلٌّ اِلاّ کَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ عِقاب × وقالوا رَبَّنا عَجِّل لَنا قِطَّنا قَبلَ یَومِ الحِساب». (سوره ص/38، 12 -16)
روشن ترین معرفی از اصحاب ایکه در سوره شعراء آمده که به فاصله 9 سوره پس از سوره ص نازل شده است. در این سوره اصحاب ایکه، قوم شعیب معرفی شده اند که پیش از شعیب، دیگر فرستادگان الهی را تکذیب کرده بودند: «کَذَّبَ اَصحبُ لَیکَةِ المُرسَلین» (سوره شعراء/ 26، 176) شعیب آنان را به ترس از خدا فرامی خواند: «اِذ قالَ لَهُم شُعَیبٌ اَلا تَتَّقون» (سوره شعراء/ 26، 177) و با معرفی خود به عنوان پیامبر امین و درستکار برای آنان، از ایشان می خواست تقوای الهی را رعایت کرده و از او اطاعت کنند: «اِنّی لَکُم رَسولٌ اَمین × فَاتَّقُوا اللّهَ واَطیعون» (سوره شعراء/ 26، 178 -179) و اعلام می داشت که در برابر هدایتشان مزدش بر عهده پروردگار جهانیان است و از آنان مزدی نمی خواهد: «وما اَسَلُکُم عَلَیهِ مِن اَجر اِلاّ عَلی رَبِّ العلَمین». (سوره شعراء/26، 180)
شاید بتوان از ظاهر آیات بعد استفاده کرد که بزرگ ترین انحراف اصحاب ایکه کم فروشی بوده است، از این رو شعیب علیه السلام ضمن دعوت آنها به کامل دادن پیمانه، آنان را از کم فروشی نهی می کرد: «اَوفُوا الکَیلَ ولاتَکونوا مِنَ المُخسِرین» (سوره شعراء/26، 181) و از آنان می خواست که با ترازوی درست و کفه های برابر وزن کنند و از ارزش اموال مردم نکاهند که چنین کاری فساد است و آنان نباید با کم فروشی در زمین فساد کنند:

[ویکی اهل البیت] اَصحاب اَیْکَه. این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است
ساکنان بیشه زاری که بر اثر کم فروشی و در پی تکذیب حضرت شعیب علیه السلام با عذاب الهی نابود شدند.
این عنوان به صورت ترکیب اضافی «اصحاب الایکه» 4 بار در آیات 78 سوره حجر/15؛ 176، سوره شعراء/26؛ 13، سوره ص/ 38 و 14 سوره ق/ 50 آمده است. ایکه به معنای درخت و جمع آن «أیْک» به معنای انبوه درختان است.
قتاده ایکه را بیشه ای دانسته که بیشتر درختان آن «دَوْم» است که آن را «مُقْل» نیز گویند. دَوْم نوعی درخت خرما و مُقْل میوه یا صمغ آن است. انبوهی از درختان اراک یا خرما درختان بسیار درهم پیچیده، درخت یا درختی که شاخه هایش در هم پیچیده معانی دیگری است که برای ایکه بیان شده است. در این میان نظری هم برخلاف موارد پیشگفته، ایکه را نام قریه و شهر دانسته است.
قرآن کریم اصحاب ایکه را امت شعیب معرفی می کند. (شعراء/ 26، 176 ـ 177) نامیدن آنان به اصحاب ایکه یا از آن رو بوده است که در منطقه ای پر آب و درخت با میوه فراوان زندگی می کردند یا از آن رو که ایکه (درختی) را می پرستیدند.
اگر به روایت ترتیب نزولی که زرکشی در البرهان آورده است اعتماد کنیم برای نخستین بار در سوره ق و در کنار قوم نوح، اصحاب رسّ، ثمود، عاد، فرعون، اخوان لوط و قوم تُبَّع از اصحاب ایکه نیز یاد شده و بدون آن که هیچ معرفی از آنان ارائه شود، تنها بر این نکته تأکید شده که آنان پیامبر خود را تکذیب کردند و مستحق وعید الهی شدند: «کَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَأَصْحَابُ الرَّسِّ وَثَمُودُ × وَعَادٌ وَفِرْعَوْنُ وَإِخْوَانُ لُوطٍ × وَأَصْحَابُ الْأَیْکَةِ وَقَوْمُ تُبَّعٍ کُلٌّ کَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ وَعِیدِ» (ق/50، 12 ـ 14) سپس برای بار دوم در سوره ص با همان تعریف مبهم و مختصر و در کنار همان گروه های یاد شده از آنان نیز نام برده شده و افزون بر آن، در این سوره می گوید: آنان به تعجیل از خدا می خواستند که پیش از رسیدن روز حساب عذابشان کند: «کَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَعَادٌ وَفِرْعَوْنُ ذُو الْأَوْتَادِ × وَثَمُودُ وَقَوْمُ لُوطٍ وَأَصْحَابُ الأَیْکَةِ أُوْلَئِکَ الْأَحْزَابُ × إِن کُلٌّ إِلَّا کَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ عِقَابِ × وَمَا یَنظُرُ هَؤُلَاء إِلَّا صَیْحَةً وَاحِدَةً مَّا لَهَا مِن فَوَاقٍ × وَقَالُوا رَبَّنَا عَجِّل لَّنَا قِطَّنَا قَبْلَ یَوْمِ الْحِسَابِ». (ص/38، 12 ـ 16)

[ویکی فقه] اصحاب اَیکه. ساکنان بیشه زاری که بر اثر کم فروشی و در پی تکذیب حضرت شعیب(علیه السلام) با عذاب الهی نابود شدند.
ایکه به معنای درخت، و جمع آن «أیْک» به معنای انبوه درختان است. اصحاب ایکه در قرآن این عنوان به صورت ترکیب اضافی «اصحاب الایکه» ۴ بار در آیات ۷۸ حجر/ ۱۵; ۱۷۶، شعراء/ ۲۶; ۱۳، ص/ ۳۸ و ۱۴ ق/ ۵۰ آمده است. قرآنکریم اصحاب ایکه را امت شعیب معرفی می کند. (شعراء/ ۲۶، ۱۷۶ ـ ۱۷۷) نامیدن آنان به اصحاب ایکه یا از آن رو بوده است که در منطقه ای پر آب و درخت با میوه فراوان زندگی می کردند روشن ترین معرفی از اصحاب ایکه در سوره شعراء آمده که به فاصله ۹ سوره پس از سوره ص نازل شده است. پیامبر اصحاب ایکه در سوره شعراء،اصحاب ایکه، قوم شعیب معرفی شده اند که پیش از شعیب، دیگر فرستادگان الهی را تکذیب کرده بودند: «کَذَّبَ اَصحـبُ لـَیکَةِ المُرسَلین» (شعراء/ ۲۶، ۱۷۶) شعیب آنان رابه ترس از خدا فرا می خواند:«اِذ قالَ لَهُم شُعَیبٌ اَلا تَتَّقون» (شعراء/ ۲۶، ۱۷۷) و با معرفی خود به عنوان پیامبر امین و درستکار برای آنان، از ایشان می خواست تقوای الهی را رعایت کرده و از او اطاعت کنند: «اِنّی لَکُم رَسولٌ اَمین • فَاتَّقُوا اللّهَ واَطیعون» (شعراء/ ۲۶، ۱۷۸ ـ ۱۷۹) و اعلام می داشت که در برابر هدایتشان مزدش بر عهده پروردگار جهانیان است و از آنان مزدی نمی خواهد: «وما اَسـَلُکُم عَلَیهِ مِن اَجر اِلاّ عَلی رَبِّ العــلَمین». (شعراء/۲۶،۱۸۰) گناه و انحراف اصحاب ایکه بزرگ ترین انحراف اصحاب ایکه کم فروشی بوده است، ازاین رو شعیب(علیه السلام) ضمن دعوت آنها به کامل دادن پیمانه، آنان را از کم فروشی نهی می کرد: «اَوفُوا الکَیلَ ولا تَکونوا مِنَ المُخسِرین» (شعراء/۲۶،۱۸۱) و از آنان می خواست که با ترازوی درست و کفه های برابر وزن کنند و از ارزش اموال مردم نکاهند که چنین کاری فساد است و آنان نباید با کم فروشی در زمین فساد کنند: «وزِنوا بِالقِسطاسِ المُستَقیم • ولا تَبخَسُوا النّاسَ اَشیاءَهُم ولا تَعثَوا فِی الاَرضِ مُفسِدین». (شعراء/۲۶، ۱۸۲ـ۱۸۳) برخی از مفسر ان فساد مورد اشاره این آیه را به راهزنی، غارت اموال، نابود کردن زراعت ، و احیاناً قتل ، تفسیر کرده، این اعمال را نیز از جمله انحرافها و کارهای ناروای اصحاب ایکه برشمرده اند. سرانجام اصحاب ایکه اصحاب ایکه در برابر دعوت شعیب ایستادگی و او را جادو شده معرفی کردند و با برابر دانستن شعیب با خودشان، او را در ادعای رسالتش از جانب خدا دروغگو شمردند: «قالوا اِنَّما اَنتَ مِنَ المُسَحَّرین • وما اَنتَ اِلاّ بَشَرٌ مِثلُنا واِن نَظُنُّکَ لَمِنَ الکـذِبین» (شعراء/۲۶، ۱۸۵ ـ ۱۸۶)، اصحاب ایکه شعیب را تکذیب• کردند و در پی تکذیب آنان، عذاب روزِ سایبان یا ابر، آنان را فرو گرفت: «فَکَذَّبوهُ فَاَخَذَهُم عَذابُ یَومِ الظُّـلَّةِ». (شعراء/۲۶، ۱۸۹) ← روز بزرگ روز نزول عذاب بر اصحاب ایکه به «روز بزرگ» وصف شده است: «اِنَّهُ کانَ عَذابَ یَوم عَظیم». (شعراء/۲۶،۱۸۹) درباره کیفیت عذاب اصحاب ایکه روایاتی نقل شده که یادآور شباهت عذاب این قوم با اصحاب مدین است. گفته شده: پس از آنکه شعیب را تکذیب کردند و ناباورانه از او خواستند تا پاره ای از آسمان یا ابر بر آنان بیفکند، خداوند ۷شبانه روز گرما ی شدیدی را بر آنها مسلط کرد. و باد را ساکن گرداند، به گونه ای که نفس کشیدن بر آنان دشوار شد و آرامش را از آنان گرفت. پناه بردن به درون خانه ها و سرداب ها و استفاده از آب و سایه نیز برای خنک شدن بر آنان سودی نبخشید، آنگاه پس از ۷ روز خداوند ابری (ظُلّه) به سوی آنان فرستاد. اصحاب ایکه به سوی سایه آن ابر رو آوردند. ناگهان از آن ابر آتش بارید (صاعقه آنان را فرا گرفت) و همه آنان را نابود کرد.

[ویکی فقه] اصحاب ایکه (قرآن). ایک در اصل به معنای درختان به هم پیچیده است و به نیزاری که درختانی چون سدر و اراک در آن می روید گفته می شود. حضرت شعیب پیامبر اصحاب ایکه بود.
ایکه، نزدیک مدین بود و حضرت شعیب - علیه السلام- هم برای آن دیار و هم برای قوم خود در مدین، برانگیخته شد. به رغم مخالفت گروهی از مفسران، برخی دیگر چون طبرسی -رحمه الله- گفته اند: اصحاب ایکه با اصحاب مدین تفاوت دارد. قطع نظر از قرائن، این نظریه به واسطه روایتی که سیوطی آن را نقل کرده، تایید می شود.
← معنای لغوی
اصحاب ایکه و انبیا، اصحاب ایکه و شعیب - علیه السلام-، اصحاب ایکه و معاد ، رذایل اصحاب ایکه ، کیفر اصحاب ایکه .