اشهر معلومات

[ویکی فقه] اشهر معلومات، ماه های مخصوص حج است.
این ترکیب از دو کلمه «اشهر» جمع «شهر» و «معلومات» جمع «معلومه» برگرفته شده است. «شهر» در لغت بر وضوح و روشنی دلالت دارد و به هر ۳۰ روز، برابر با یک ماه، «شهر» گویند. وجه این نام گذاری آن است که ماه های سال میان مردم وضوح و شهرت دارند. «معلوم» اسم مفعول از علم، ضد «جهل » است. «اشهر معلومات» به معنای ماه های مشهور است. در اصطلاح، این ترکیب بر ماه های مخصوص حج دلالت دارد. «اشهر معلومات» معادل با «اشهر حج» به کار می رود و مصداق هر دو یکی است.این اصطلاح یک بار در قرآن کریم به کار رفته است. خداوند در آیه ۱۹۷ بقره می فرماید: حج در ماه های معین است و در آن نباید با زنان آمیزش کرد و نیز از گناه و جدال در آن باید دور بود: (الحج اشهر معلومات فمن فرض فیهن الحج فلا رفث و لا فسوق ولا جدال فی الحج) در این آیه، وصف «معلومات» به هنگامی معین برای انجام فریضه حج اشاره دارد و نشان می دهد که اعمال حج همچون نماز، اوقات مخصوص دارد و در غیر این ماه ها محقق نمی گردد. بر پایه روایات، حج دقیقا باید در همان هنگام هایی انجام گیرد که پیامبر - صلی الله علیه و آله - حج را به جا می آورد و پیش و پس در آن جایز نیست. پس تقدیر آیه چنین است: «اشهر الحج، اشهر معلومات» یا «وقت الحج اشهر معلومات.» بر پایه روایتی، همه پیامبران الهی مانند آدم ، نوح ، ابراهیم ، موسی ، عیسی : و محمد : در این هنگام معین حج به جا می آوردند و همین تا قیامت سنتی در میان فرزندانشان شد. از این جهت، این هنگام به ماه های مشهور وصف شده است.
اشهر معلومات پیش از اسلام
پیش از اسلام نیز هنگامی مخصوص برای حج وجود داشته است. مردم جاهلی از آغاز ماه شوال خود را برای حج آماده می کردند و سه ماه شوال، ذی قعده و ذی حجه را به حج اختصاص می دادند. عمره نزد مردم آن روزگار، شعائری مستقل به شمار می آمد. آنان می کوشیدند انجام عمره با روزهای حج هم زمان نگردد ؛ زیرا انجام عمره را در روزهای حج ناروا و از بزرگ ترین گناهان می دانستند. آن ها بهترین هنگام انجام عمره را ماه رجب می شمردند. اما پس از اسلام، انجام عمره در روزهای حج جایز شد. از دید اسلام ، انجام عمره در هر هنگامی از سال ممکن است. تنها شماری اندک، عمره گزاردن را در روزهای عرفه و عید قربان و دو روز تشریق و برخی در همان دو روز و سه روز تشریق جایز نمی دانند.
اشهر معلومات در آیه اهله
خداوند در آیه ۱۸۹ بقره در پاسخ به پرسش درباره «هلال های ماه»، آن ها را اوقاتی برای مردم و حج می شمرد: (یسالونک عن الاهلة قل هی مواقیت للناس و الحج) از ظاهر آیه برمی آید که همه ماه ها در جواز حج یکسان هستند. در رد این سخن گفته اند: اولا آیه بر مفهوم عام هلال یعنی ماه ها دلالت دارد و با آیه ۱۹۷ بقره به ماه های معین اختصاص یافته است. پس «اهله» که در این آیه همه ماه ها را شامل می شود، در آیه ۱۹۷ بقره به روزهای حج محدود شده است. ثانیا مقصود آیه این است که برخی ماه ها برای تجارت و کسب مردم و بعضی ماه ها ( شوال ، ذی قعده ، و ذی حجه ) ویژه حج هستند. این پاسخ درخور نقد است؛ زیرا آیه اقتضا می کند که همه ماه ها برای کسب و کار و حج باشند و عطف «الحج» به «للناس» مفهوم اشتراک را می رساند؛ یعنی هم تجارت و هم حج به صورت مشترک در همه ماه ها انجام می گیرند. ثالثا عمومیت «اهله» در مورد احرام حج است، نه اعمال حج . یعنی احرام را در هر هنگامی می توان انجام داد؛ اما اعمال حج هنگام ویژه دارد.
تعیین حدود اشهر معلومات
...