اسید معده

اسید معده ( به انگلیسی: Gastric acid یا Junk String Acid ) یکی از اجزای اصلی شیرهٔ معده ( به انگلیسی: digestive fluid ) است. یک انسان بالغ روزانه بین ۲ تا ۳ لیتر شیرهٔ معده تولید می کند. شیره معده یک مایع گوارشی اسیدی و رقیق است که به وسیلهٔ غده های موجود دردیواره داخلی معده ترشح می شود. ازجمله موادی که در این شیره وجود دارد، هیدروکلریک اسید است. پی اچ شیره معده به دلیل وجود این اسید در حدود۱٫۵بوده و غلظت هیدروکلریک اسید در آن ۰٫۰۳ مولار است. اسیدی با این غلظت می تواند فلز روی را در خود حل کند. علت وجود محیطی با این قدرت اسیدی وجود مقدار یون هایH+ که از دیواره داخلی معده و از یاخته های درون بافت نفوذناپذیری ترشح می شوند. این غشا اجازه می دهد که آب و مولکول های خنثی به سلول وارد یا ازآن خارج شوند. اما این غشا معمولاً از تبادل یونهای آب پوشیده شده ای همچون K+, Na, Cl, H جلوگیری می کنند.
یکی از فراورده های پایانی سوخت وساز بدن گاز کربن دی اکسید ( CO۲ ) است. بر اثر آبپوشی گاز کربن دی اکسید گاز کربنیک اسید تولید می شود و از یونش این اسید کاتیون هیدروژن مثبت ( H+ ) تولید می شود، البته این واکنشها در پلاسمای خون رخ می دهند. با عبور خون از کنار سلولهای یاد شده یون های H+ طی فرایندی به نام انتقال فعال سلولی ازمیان غشای این سلولها عبور کرده و وارد معده می شود. آنزیم ها این فرایند را تسریع می کنند سپس برای حفظ توازن الکتریکی به همان تعداد یون Cl - نیز از پلاسمای خون وارد معده می شود. پس از ورود این یونها به معده، غشای سلول ها از بازگشت دوباره آن ها به پلاسما جلوگیری می کند. وجود محیط اسیدی قوی در معده برای هضم غذا و فعال کردن برخی آنزیم های گوارشی لازم است.
خوردن غذا موجب ترشح کاتیون H+ به درون معده می شود. دیواره داخلی معده به طور طبیعی مقدار کمی از این یونها را دوباره جذب می کند. این جذب دوباره به نابودی سلولهای سازنده دیواره معده می انجامد. در این شرایط درهر دقیقه حدود نیم میلیون سلول از بین می رود. به این علت دیواره داخلی معده ای که از سلامتی کامل برخوردار باشد هر سه روز یک بار به طور کامل عوض می شود. اگر مقدار اسید معده بیش از اندازه باشد تعداد کاتیونهای H+ جذب شده افزایش می یابد در نتیجه ناراحتی هایی هم چون درد، ورم، التهاب، خون ریزی و گرفتگی ماهیچه های معده بروز می کند. یکی از راه های کاهش غلظت اسید معده استفاده از ضد اسیدها است. نقش اصلی ضد اسیدها خنثی کردن اسید اضافی موجود در شیره معده است. شیر منیزی یکی از متداول ترین ضد اسیدها است و منیزیم هیدروکسید جزء اصلی سازنده آن است. اما موادی مانند منیزیم کربنات، آلومینیوم هیدروکسید، کلسیم کربنات وسدیم هیدروژن کربنات نیز برای تهیه ضد اسیدها به کار می رود. .