اسپکتروم

اسپکتروم یا زد اکس اسپکتروم ( به انگلیسی: ZX Spectrum ) نوعی رایانه خانگی است. این رایانه خانگی ۸ بیتی در آوریل سال ۱۹۸۲ توسط یک شرکت کوچک انگلیسی به نام شرکت تحقیقاتی سینکلر ( به انگلیسی: Sinclair Research Ltd ) و مدیریت سر کلایو سینکلر[ پانویس ۱] در انگلستان به بازار عرضه شد.
در طول مدت زمان توسعه و ساخت «زد اکس ۸۱ کالر»[ پانویس ۲] و «زد اکس ۸۲»، [ پانویس ۳] این سیستم با نام «زد اکس اسپکتروم» و توسط شرکت سینکلر عرضه گردید. [ ۲] [ ۳] اسپکتروم با برجسته کردن قابلیت پخش تصاویر رنگی خود در مقایسه با پخش تصاویر سیاه و سفید محصول قبلی ( ZX81 ) به کاربران معرفی شد. [ ۴] این رایانه در ۸ مدل مختلف تولید گردید. اولین مدل این دستگاه با ۱۶ کیلوبایت رَم در سال ۱۹۸۲ وارد بازار شد و با Zx Spectrum ۱۲۸+۳ که دارای ۱۲۸ کیلوبایت حافظه به همراه یک دیسک گردان داخلی نیز بود در سال ۱۹۸۷ پایان گرفت. به طور کل بیش از ۵ میلیون از این دستگاه در دنیا فروخته شد. [ ۵]
اسپکتروم بدون شک اولین جریان در میان کامپیوترهای خانگی در انگلستان بوده است و از لحاظ اهمیت معادل کمودور ۶۴ در آمریکاست. معرفی زد اکس اسپکتروم منجر به توسعه نرم افزارها و سخت افزارها برای این دستگاه شد. [ ۶] با ورود این دستگاه انقلابی در صنعت کامپیوتر ایجاد گردید که اثرات آن هنوز قابل مشاهده و ملموس است. [ ۱] دادن اجازه رسمی جهت عرضه محصولات شبیه به این رایانه و اعطای نشان «شوالیه»[ پانویس ۴] به «کلایو سینکلر» جهت «ارائه خدمات به صنایع بریتانیا»[ پانویس ۵] نمونه ای از آثار این محصول می باشند. [ ۷]
کمودور ۶۴، Oric - 1 و آتموس، بی بی سی میکرو و بعدها آمستراد سی پی سی به عنوان رقیبان رایانه اسپکتروم در بازار بریتانیا و در اوایل دهه ۸۰ میلادی مطرح شدند. از زمان عرضه اسپکتروم بیش از ۲۴۰۰۰ عنوان نرم افزاری تولید، و تا الان نیز ادامه داشته است ( بیش از ۱۰۰ عنوان در سال ۲۰۱۲ ) . [ ۸] در سال ۲۰۱۴ نیز یک صفحه کلید بلوتوث برای اسپکتروم معرفی گردید. [ ۹]
ZX Spectrum با ظاهری ساده تفاوت عمده ای با نسل پیشین خود داشت. این کامپیوتر علاوه بر اینکه کیفیت و گرافیک بهتری داشت، نخستین کامپیوتر رنگی این کمپانی بود. همچنین اسپکتروم سبک ترین و نازک ترین کامپیوتر آن زمان در بازار بود. اما نکته دیگری که این کامپیوتر را به یکی از سیستم های موفق زمان خود تبدیل کرد، قیمت ارزان آن بود: ۱۲۵ پوند برای دستگاهی با ۱۶ کیلوبایت رم و ۱۷۵ پوند برای مدل ۴۸ کیلوبایت؛ یعنی چیزی حدود نصف قیمت رقبای خود. سه نفر در موفقیت این کامپیوتر نقش داشتند؛ «کلایو سینکلر»، بنیان گذار شرکت تحقیقاتی سینکلر، «ریچارد التواسر»، مهندس و «ریک دیکینسون»، طراح صنعتی این دستگاه. این کامپیوتر به عنوان دستگاهی آموزشی بازاریابی می شد، اما عملاً بیشتر خریداران آن برای بازی های کامپیوتری سراغ آن رفتند. در نخستین نقدها دربارهٔ این کامپیوتر، ارزان بودن و ظاهرش به عنوان نقاط مثبت آن برشمرده می شد، اما بسیاری دربارهٔ صفحه کلیدش نظر مثبتی نداشتند. کلیدهای صفحه کلیدهای نخستین نسخه های اسپتکروم لاستیکی بودند. در سال ۱۹۸۳ سینکلر، ZX Microdrive را عرضه کرد که این قابلیت را داشت که اطلاعات را بر روی کارتریج ذخیره کند. در سال ۱۹۸۶ کلایو سینکلر کمپانی اش را به آمستراد که مالک آن «آلن شوگر» بود فروخت. نخستین لپ تاپ اسپکتروم در سال ۱۹۸۸ به بازار آمد.