[ویکی نور] "اسناد و مکاتبات تاریخی از تیمور تا شاه اسماعیل"، نوشته عبدالحسین نوائی است که به زبان فارسی درباره دولت های ایران نوشته است. در واقع مجموعه ای است، از مکاتبات رسمی و اسناد سیاسی و اجتماعی ایران از هنگامی که نام تیمور گورکانی در اسناد رسمی آمده تا وقتی که نام قزلباش و مؤسس سلسه صفویه شاه اسماعیل در مکاتبات دولتی وارد شده است.
روشی که در ترتیب این مجموعه به کار رفته، مبتنی بر نظم منطقی از لحاظ قدمت تاریخی مکاتیب بوده است؛ ولی البته در همه جا نتوانسته این نظم را حفظ کند. زیرا فی المثل مقداری از مکاتبات سلطان حسین بایقرا با اوزون حسن در جزو مکاتبات تیموری آمده و مقداری از مکاتبات اوزون حسن با سلطان حسین در قسمت اخیر کتاب؛ یعنی مکاتبات سلاطین ترکمان.
تیمور گورکانی در سال 736 هجری قمری در شهر کش از بلاد تابعه سمرقند متولد شده و پس از گذراندن دورانی پرآشوب، از حدود سال 772 متوجه ایران گردیده است. شاه اسماعیل نیز در 892 متولد شده و در سال 907 در تبریز به تخت نشسته، پس مکاتبات این مجموعه مربوط است به سال های بین 772 و 907؛ یعنی تقریبا در حدود یک قرن و نیم از تاریخ کشور ایران.
این دوره را به دو بخش می توان تقسیم نمود: بخش اول از سال 772 که تیمور به ایران حمله نمود تا سال 807 که دیده از جهان فروبست و بخش دوم از 807 تا 907 آغاز سلطنت صفویه.
از 772 تا 807 در این فاصله کشور ایران دچار تحولات و اغتشاشات و هرج و مرج های فراوان بود. امرای محلی و سلسله های کوچک و بزرگی که در سراسر ایران پراکنده بودند؛ مثل آل جلایر در آذربایجان و عراق عرب و آل مبارز در فارس و اصفهان و کرمان و آل کرت و سربداران در خراسان و سادات کارکیا در مازندران به سابقه جاه طلبی و حرص فراوان در جمع مال و توسعه قلمرو حکومتی دائما با یکدیگر در مبارزه بودند و حتی افراد هر سلسله به قصد جان یکدیگر قیام می نمودند، کما این که سلطنت پنجاه ساله آل مظفر پر است، از این گونه فجایع شرم آور. امیر مبارزالدین محمد قصد جان پسران خود شاه شجاع و شاه محمود نمود؛ ولی پسران بر او سبقت گرفتند و او را کور کرده، به زندان افکندند و سپس با هم به نزاع برخاستند و شاه شجاع پسر خود سلطان شبلی را کور کرد و شاه منصور پسر عم خود زین العابدین را کور نمود و با عموهای خویش به جنگ برخاست. همچنین است، دوره سلطنت آل جلایر که سلطان احمد برادر خویش را به قتل آورد و خود سلطنتی ننگین پیش گرفت.
روشی که در ترتیب این مجموعه به کار رفته، مبتنی بر نظم منطقی از لحاظ قدمت تاریخی مکاتیب بوده است؛ ولی البته در همه جا نتوانسته این نظم را حفظ کند. زیرا فی المثل مقداری از مکاتبات سلطان حسین بایقرا با اوزون حسن در جزو مکاتبات تیموری آمده و مقداری از مکاتبات اوزون حسن با سلطان حسین در قسمت اخیر کتاب؛ یعنی مکاتبات سلاطین ترکمان.
تیمور گورکانی در سال 736 هجری قمری در شهر کش از بلاد تابعه سمرقند متولد شده و پس از گذراندن دورانی پرآشوب، از حدود سال 772 متوجه ایران گردیده است. شاه اسماعیل نیز در 892 متولد شده و در سال 907 در تبریز به تخت نشسته، پس مکاتبات این مجموعه مربوط است به سال های بین 772 و 907؛ یعنی تقریبا در حدود یک قرن و نیم از تاریخ کشور ایران.
این دوره را به دو بخش می توان تقسیم نمود: بخش اول از سال 772 که تیمور به ایران حمله نمود تا سال 807 که دیده از جهان فروبست و بخش دوم از 807 تا 907 آغاز سلطنت صفویه.
از 772 تا 807 در این فاصله کشور ایران دچار تحولات و اغتشاشات و هرج و مرج های فراوان بود. امرای محلی و سلسله های کوچک و بزرگی که در سراسر ایران پراکنده بودند؛ مثل آل جلایر در آذربایجان و عراق عرب و آل مبارز در فارس و اصفهان و کرمان و آل کرت و سربداران در خراسان و سادات کارکیا در مازندران به سابقه جاه طلبی و حرص فراوان در جمع مال و توسعه قلمرو حکومتی دائما با یکدیگر در مبارزه بودند و حتی افراد هر سلسله به قصد جان یکدیگر قیام می نمودند، کما این که سلطنت پنجاه ساله آل مظفر پر است، از این گونه فجایع شرم آور. امیر مبارزالدین محمد قصد جان پسران خود شاه شجاع و شاه محمود نمود؛ ولی پسران بر او سبقت گرفتند و او را کور کرده، به زندان افکندند و سپس با هم به نزاع برخاستند و شاه شجاع پسر خود سلطان شبلی را کور کرد و شاه منصور پسر عم خود زین العابدین را کور نمود و با عموهای خویش به جنگ برخاست. همچنین است، دوره سلطنت آل جلایر که سلطان احمد برادر خویش را به قتل آورد و خود سلطنتی ننگین پیش گرفت.