استصحاب تقدیری

[ویکی فقه] استصحاب تقدیری ( شک تقدیری ) حکم به بقا در صورت فرضی بودن شک لاحق است.
استصحاب تقدیری (شک تقدیری) استصحابی است که شک لاحق در آن، تقدیری (فرضی) است.
توضیح
هر یک از یقین سابق و شک لاحق در استصحاب ، یا تقدیری است یا فعلی. یقین و شک فعلی در مواردی است که مکلف به وضع خویش توجه داشته و در خارج، برای او یقین سابق به اصل وجود و شک لاحق در بقا ، بالفعل پیدا شده باشد، اما شک تقدیری در موردی است که شخص، یقین سابق به اصل وجود چیزی دارد، ولی به سبب غفلت ، بالفعل متوجه وضعیت خود نشده تا ببیند شک در بقا دارد یا نه، ولی یقین دارد که اگر متوجه حال خویش می بود، به طور قطع برای او شک در بقا پیدا می شد، مانند این که کسی ساعت ۱۰ صبح به حدث یقین دارد، سپس تا ساعت ۲ بعد از ظهر غافل می شود، و نماز ظهر و عصر را خوانده، بعد متوجه می شود که ساعت ۱۰ محدث بوده و نمی داند در حالت غفلت وضو گرفته و نماز خوانده یا خیر؛ در چنین موردی، شک لاحق که از ارکان استصحاب است، قبل از نماز به فعلیت نرسیده، چون شخص غافل بوده است، ولی شک تقدیری دارد؛ به این معنا که اگر توجه پیدا می کرد، حتماً برایش شک به وجود می آمد.بعضی از اصولی ها، مدعی شده اند که با شک تقدیری در بقا هم استصحاب جاری می شود، اما بعضی دیگر هم چون مرحوم « شیخ انصاری » آن را قبول ندارند.