استدراجات

[ویکی فقه] استدراجات یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای شیوه ها و چاره اندیشی های خطیب به منظور آماده ساختن مخاطبان برای پذیرش مطلوبش است.
خطابه دو جزء اصلی دارد: اعوان و عمود. اعوان نیز دو دسته اند: ۱. دسته ای از اعوان با صناعت و حیله انجام می گیرد؛ یعنی فنی است که به آموزش و تمرین نیاز دارد؛۲. دسته دیگر از اعوان، بدون صناعت و حیله انجام می گیرد؛دسته اول را «استدراجات» می گویند.
استدراج در لغت
استدراج در لغت عبارت است از: انجام دادن تدریجی یک کار. اصل این کلمه از درجه گرفته شده است که به معنای پله است. هر گاه چیزی را به تدریج و مرحله به مرحله بگیرند یا بدهند، به این عمل «استدراج» می گویند.
استدراج در منطق
در اصطلاح منطق، استدراجات به آن دسته از اعوان گفته می شود که خارج از استدلال اقناعی قرار دارد و کمکِ آن است و با روش خاص، و زیرکی و حیله همراه است و شنونده را برای پذیرش مطلب آماده می کند؛ خواه آماده شدن وی، بر ویژگی در گوینده (خطیب) مبتنی باشد؛ مانند اینکه به راستی گفتار، درستی کردار، نیرومندی اندیشه و پندار و امثال اینها اشتهار داشته باشد؛ یا اینکه بر ویژگی در گفتار (خطابه) مبتنی باشد؛ مانند اینکه حجت اقناعی با آهنگی خوش و دل کش و کلماتی صحیح، روان و دل پذیر بیان شود؛ یا اینکه بر ویژگی در شنونده (مخاطب) متکی باشد، به این گونه که گوینده، بر حسب منظور خویش، حالت رقت یا قساوت یا شجاعت یا رقابت و یا غیر اینها در شنونده ایجاد کند تا وی را برای پذیرش به نتیجه ای که مطلوب اوست آماده و وادار سازد.
اقسام استدراجات
...