اریدو

اریدو محلی باستانی در جنوب میان رودان است. اریدو را قدیمی ترین شهر جنوب میان رودان و هم چنین قدیمی ترین شهر دنیا می دانند. [ ۱] این شهر بر طبق تحقیقات باستان شناسی در ۵۴۰۰ پیش از میلاد به عنوان اولین سکونتگاه سومریان بنا نهاده شد.
اریدو در دوازده کیلومتری جنوب غربی شهر اور قرار داشت و جنوبی ترین شهر در مجموعه شهرهای سومری بود که پیرامون آن معابد و نیایشگاه ها توسعه یافته بودند. اریدو در ساحل خلیج فارس و در دهانه رود فرات از نخستین شهرهای جهان بود که سه فرهنگ متفاوت در آنجا ترکیب شده بود:
• کشاورزان دوره عبید که در کلبه های آجری گلی می زیستند و از سامانهٔ آبیاری استفاده می کردند.
• چوپان های سامی نژاد که در چادرهای سیاه زندگی می کردند و گوسفند و بز می چراندند.
• مردمان ماهیگیر که در مسکن های نی ساز در تالاب ها می زیستند و احتمالاً نیای سومریان بودند.
در افسانه های سومری، اریدو منزلگاه ایزدی به نام انکی به شمار می آید و گفته می شد که انکی اریدو را بنا کرد.

اِریدو (Eridu)
از کهن ترین شهرهای سومری. قدمت آن به دورۀ فرهنگی اوروک و حدود ۳۵۰۰پ م می رسید. در اساطیر سومری آمده است که اریدو یکی از پنج شهر سومری پیش از طوفان بزرگ بود. ویرانه های اریدو با نام تَلِ اَبوشَهرِین در جنوب عراق و در کنار رود فرات، در حدود پانزده کیلومتری تَلِ اور، قرار دارد. کاوش تل ابوشهرین را سِتون لوید، فُواد صَفَر، و طه باقر در دهه های ۱۹۴۰ـ۱۹۵۰ انجام دادند. اریدو از مهم ترین شهرهای مقدس و مذهبی سومر بود که معبد بزرگ خدای اِنکی آن جا قرار داشت. اِنکی خدایِ حامی اریدو بود. اریدو را اولین شهر مذهبی سومر دانسته اند. بر پایۀ کاوش های باستان شناختی، پیشینۀ ساخت زیگورات و سیر تحول و تکامل معماری زیگورات به شهر اریدو در حدود ۳۵۰۰پ م بازمی گردد. اریدو تا حدود ۲۴۰۰پ م یک دولت ـ شهر سومری مستقل باقی ماند تا آن که سارگون اکدی آن را ضمیمۀ امپراتوری اَکَد کرد. در میان آثار معماری اریدو، افزون بر زیگورات، باید به کاخ اریدو اشاره شود که همانند کاخ کیش بود. کاخ اریدو در دورۀ سومری طرحی ممتاز داشت؛ یعنی نه تنها مکان ادارۀ شهر که سکونت گاه کاهنان معابد و کاتبان دربار و نیز اَن سی یا پاته سی شهر بود. طراحی شهری اریدو از الگوی رایج بِینُ النَّهرِینی پیروی می کرد: شامل زیگورات مرکزی، معابد خدایان، بازار، بخش مسکونی شهر، ارک شهر، کاخ سلطان و حصار شهر. خیابان اصلی شهر از دروازۀ اصلی شهر آغاز شده و پس از گذر از بازار به میدان شهر و زیگورات می رسید. خشت سازۀ اصلی بناهای اریدو بود.