اریانیسم

آریانیسم. آریانیسم ( به فرانسوی: Arianisme ) یک مکتب فکری دینی است که توسط آریوس ( ۲۵۰–۳۳۶ میلادی ) ، کشیشی از اسکندریه مصر، به وجود آمد. این اعتقاد بیشترین تمرکزش روی موضوع تثلیث بود. این مکتب بر این تفکر بود که فرزند ( عیسی ) در واقع مخلوق پدر ( خدا ) است و دارای مقام الوهیت نیست. آریانیسم با وجود طرفدارانی که در اولین شورای نیقیه داشت در سال ۳۲۵ توسط همان شورا عقیده ای کفرآمیز شناخته شد. چندی بعد آریوس درگذشت. او بعد از مرگ بار دیگر توسط اولین شورای قسطنطنیه نیز تکفیر شد. دو امپراتور روم کنستانتیوس دوم و والنس آریان بودند.
تفکر آریانیسم بر اساس این است که پسر خداوند همیشه وجود نداشت بلکه به وجود آمد و از این رو با خدای پدر متفاوت است. این اعتقاد بر پایه آیه ۱۴:۲۸ از انجیل یوحنا است که می گوید «پدرم بزرگتر از من است». تمامی کلیساهای اصلی مسیحیت نظیر کلیسای ارتدوکس، کاتولیک و بیشتر شاخه های پروتستانیسم هنوز نیز با نظرات آریوس مخالف هستند ولیکن بعضی از شاخه های تازه به وجود آمده مسیحیت بعضی از نظرات آریوس را قبول کرده اند.
آریوس اعتقاد داشت که خدای پدر و خدای پسر همیشه هم زمان وجود نداشتند. بلکه او اعتقاد داشت که لوگوس ( کلمه ) موجودی مقدس است که توسط خداوند قبل از تولید جهان ایجاد شده است. از این رو گفته می شود که آریوس اعتقاد داشت که عیسی مخلوق و نه خالق بود. آریوس و طرفدارانش معمولاً از انجیل برای دفاع از نظرات خود استفاده می کردند.
بحث پیرامون نظرات آریوس در تمامی قرن سوم و چهارم میلادی ادامه داشت و تمامی کلیسا را تحت تأثیر قرار داده بود. بعضی تاریخدانان اعتقاد دارند که آریوس تنها زیر شاخه ای کفرآمیز در مسیحیت ایجاد کرد ولیکن برخی دیگر معتقدند او طرفدار مسیحیت واقعی بود. از تمامی کشیشهایی که در اولین شورای نیقیه حاضر بودند تنها دونفر بودند که حاضر نشدند بیانیه تکفیر آریوس را امضا کنند. دو امپراتور روم کنستانتیوس دوم و والنس آریانی شدند. همچنین آریوس طرفداران زیادی در سرزمین های ژرمنها در غرب اروپا پیدا کرد. باورهای آریانی در بین قبایل ژرمن تا قرن هشتم ادامه داشت ولیکن از این زمان به بعد کم کم از بین رفت. از این زمان کلیسای کاتولیک و دکترین تثلیث به تنها باور اصلی اروپا تبدیل شد.
به دلیل اینکه تنها نوشتارهای باقی مانده در مورد آریوس نوشتارها بر ضد او است یافتن حقیقت باورهای او دشوار است؛ ولیکن این مسئله مشخص است که بحث اصلی بین آریوس و کلیسا در مورد عدم باور به تثلیث بوده است. نامه آکسنتیوس در مورد یکی از پیروان آریوس به نام اولفیلاس بیشترین اطلاعات را در مورد آریانیسم می دهد. اولفیلاس نقش بسیار مهمی در گسترش تفکر آریانی در بین قبایل ژرمن داشت.

آریانیسم. آرْیانیسم (Arianism)
بدعتی در دین مسیحیت، نشأت گرفته از عقاید کشیشی به نام آریوس(ح ۲۵۶ـ۳۳۶م) در حدود ۳۱۰م. آریانیسم که منکر الوهیت کامل عیسی و قائل به برتری اقنوم پدر بر اقنوم پسر بود، در ۳۲۵م به عنوان بدعت در شورای نیقیهمحکوم شد. با این همه، آریانیسم تقریباً ۲۰۰ سال پس از آن نیز در میان گوت هاو دیگر قبایل توتونیادامه یافت و تا قرن ۶م در افریقا و تا قرن ۷م در اسپانیا پیروانی داشت. متکلمانی در قرون ۱۷ و ۱۸ عقایدی شبیه به آریانیسم از جمله یکتاباوری داشتند؛ یکتاباورانخدا را وجودی واحد می دانستند و منکر تثلیث بودند. در ۱۹۷۹ احیای این بدعت در مسیحیت در آثار متکلمانی مانند ادوارد شیله بِیکسبلژیکی دوباره سبب نگرانی واتیکان شد.