ارمان

( آرمان ) آرمان. ( اِ ) حسرت. لهف. دریغ. اندوه. ( مجمل اللغة ) . اَرمان.
- آرمان خوردن ؛ حسرت بردن.
|| آرزو. اَمَل :
هر حوائج را که بودش آرمان
راست کردی میر شهری رایگان.
مولوی.
از فراقت روز و شب عشاق را هست الامان
هرکه دیدار تو بیند نیستش هیچ آرمان.
خواجوی کرمانی.
|| امید. رجاء :
نه امّید آن کایچ بهتر شوی تو
نه ارمان آن کِم تو دل نگسلانی.
منوچهری.
- امثال :
بخورد و بمرد به از آرمان بگور.
کرده پشیمان نکرده آرمان .
آرمان. ( اِخ ) نامی از نامهای مردان :
چو کردوی شاپور و چون اندیان
سپهدار ارمینیه وْ آرمان
نشستند با شاه ایران براز
بزرگان فرزانه رزم ساز.
فردوسی.
خواهد شدن از تن نظر جان زایل
ناگشته بجز حسرت و ارمان حاصل
ابن یمین
هر شب بودم آمدن بوی تو ارمان
هر روز بود آمدنم سوی تو اروند
آذری بیگدلی
دل تنگ احتمال عشق نکند
سریر شه در ارمان می نگنجد
سیف فرغانی
آنچه اندیشد و گوید و سزا بیند و جوید خواست و فرمان و آز و ارمان او راست - کامه و ارمان کدخدایی سپرد -
یغمای جندقی
ارمان حسرت خوردن بود. ( صحاح الفرس ) . || امید. رَجاء :
نه امّید آن کایچ بهتر شوی تو
نه ارمان آن کم تو دل نگسلانی .
منوچهری.
. رنجگی. ( فرهنگ اسدی ) :
به ارمان و اروند مرد هنر
فرازآورد گنج زرّ و گهر .
فردوسی.
دریغ. افسوس. ( برهان ) . :
هر زمان مرتبتی نو دهد او را بر خویش
هر دو روزی بمرادی دهد او را ارمان .
فرخی.
- ارمان خوار و ارمان خور ؛ حسرت خورنده. ( برهان ) ( آنندراج ) . حسیر. آرزوکننده. ( السامی ) .
- ارمان خورانیدن ؛ تحسر. ( تاج المصادر بیهقی ) .
- ارمان خوردن ؛ لهف. ( دهار ) . اَسَف. حسر. حسرة. ( تاج المصادر بیهقی ) . حسرت بردن. تحسّر. ( دهّار ) . تلهّف. ( دهّار ) ( تاج المصادر بیهقی )
اروان = ارمان هر دو بدون ان نیز امده -
در سروده ای پهلوی امده
ایگهان پرخوری من سوی ته وس ایی کهان پر گل بوی ته وس
ار دو گینی د دامان وزنی چنگ مر از هر دو کهان اروی ته بس
گردش و و م به هم بسیار در پارسی پهلوی رواج داشت مانند ماهان و واهان - مردانشاه و وردانشاه داریوش و داریموش امروز در واژه مایه و وایه در گفتار هراتی ها پیداست کاکا مایم زن کنم = کاکا وایم میخواهم زن کنم - فارس و کرمان نیز کنون ارمه میگویند
اروان همان ارمان است