ارتکاز

[ویکی فقه] رسوخ و ثبوت مفهومی خاص در ذهن را ارتکاز گویند.
ارتکاز عبارت است از رسوخ مفهومی خاص در ذهن گروهی یا اکثر و یا همه مردم مانند ارتکاز محترم بودن قرآن و کعبه نزد مسلمانان و ارتکاز حرمت داشتن امامان معصوم علیهم السّلام نزد شیعیان.
کاربرد واژه ارتکاز به عنوان دلیل، نزد اصولیان معاصر رایج شده که در اصول فقه، بحث حجیّت خبر واحد آن جا که از سیره به عنوان دلیل بر حجیّت خبر واحد بحث می شود بدان اشاره کرده اند. برخی نیز برای ارتکاز متشرّعه باب جداگانه ای گشوده و به اختصار از آن سخن گفته اند.

مراد از ارتکاز در کلام فقها
مراد از ارتکاز به عنوان دلیل بنا بر آنچه از موارد استعمال آن در کلمات فقیهان و اصولیان استفاده می شود ارتکازی است که سیره عملی بر طبق آن موجود باشد و ارتکاز، در حقیقت، پشتوانه علمی سیره به شمار می آید.
البته از ظاهر سخنان برخی برمی آید که ارتکاز پشتوانه علمی سیره است؛ هر چند سیره عملی به جهت نظری بودن موضوع ارتکاز یا عدم تحقّق موضوع آن تا به حال بر طبق آن وجود نداشته باشد.

فرق ارتکاز و سیره
ویژگی ارتکاز نسبت به سیره در آن است که سیره از آن جهت که ماهیت آن فعل یا ترک است نسبت به نوع حکم اجمال دارد، برخلاف ارتکاز که نوع حکم را تعیین می کند.

انواع ارتکاز
...