ادریسیان
لغت نامه دهخدا
دانشنامه آزاد فارسی
اِدریسیان
(یا: ادارسه؛ بَنواِدْریس) خاندان حکومتگر مغرب. اولین دولت شیعی (۱۷۲ـ۳۶۴ق)، در تاریخ اسلام . مؤسس این سلسله ادریس بن عبدالله یا ادریس اول ، بعد از قیام فخّ (نزدیک مکه) در ۱۶۹ق که به دست هادی ، خلیفۀ عباسی سرکوب شد، به مغرب (مراکش ) گریخت . وی در آن جا، بدون اظهار به تشیّع، شالودۀ دولت شیعی ادریسیان را با نشر اسلام در میان قبایل مغرب، که بعضاً مسیحی یا یهودی بودند، بنا نهاد. در زمان فرزند او، ادریس دوم، قدرت ادارسه فزونی گرفت و علاوه بر قبایل بربر بعضی قبایل عرب نیز بدو پیوستند. دورۀ ادریس دوم اوج شکوه و عظمت ادریسیان مغرب بود و حاکمان بعد از او کمابیش یا با یکدیگر، یا با خوارج درگیری داشتند. حملۀ فاطمیان به ولایات تحت تصرف ادریسیان ، در زمان یحیی بن ادریس زمینه ساز سقوط این دولت بود. امویان اندلس نیز دشمنان این دولت بودند. حکومت آنان تا ۲۴۶ق به وسیع ترین حد خود رسید. امویان اندلس در ۳۱۹ق ضربه مهلکی را بر دولت ادارسه وارد ساختند. اینان از ۳۳۶ق به عنوان والیان امویان اندلس ، بر مناطقی حکم راندند. با اسارت حسن ، آخرین حاکم ادارسه ، به دست امویان اندلس ، خاندان ادریسی پس از دو قرن حکومت ، به کلی منقرض شد.
(یا: ادارسه؛ بَنواِدْریس) خاندان حکومتگر مغرب. اولین دولت شیعی (۱۷۲ـ۳۶۴ق)، در تاریخ اسلام . مؤسس این سلسله ادریس بن عبدالله یا ادریس اول ، بعد از قیام فخّ (نزدیک مکه) در ۱۶۹ق که به دست هادی ، خلیفۀ عباسی سرکوب شد، به مغرب (مراکش ) گریخت . وی در آن جا، بدون اظهار به تشیّع، شالودۀ دولت شیعی ادریسیان را با نشر اسلام در میان قبایل مغرب، که بعضاً مسیحی یا یهودی بودند، بنا نهاد. در زمان فرزند او، ادریس دوم، قدرت ادارسه فزونی گرفت و علاوه بر قبایل بربر بعضی قبایل عرب نیز بدو پیوستند. دورۀ ادریس دوم اوج شکوه و عظمت ادریسیان مغرب بود و حاکمان بعد از او کمابیش یا با یکدیگر، یا با خوارج درگیری داشتند. حملۀ فاطمیان به ولایات تحت تصرف ادریسیان ، در زمان یحیی بن ادریس زمینه ساز سقوط این دولت بود. امویان اندلس نیز دشمنان این دولت بودند. حکومت آنان تا ۲۴۶ق به وسیع ترین حد خود رسید. امویان اندلس در ۳۱۹ق ضربه مهلکی را بر دولت ادارسه وارد ساختند. اینان از ۳۳۶ق به عنوان والیان امویان اندلس ، بر مناطقی حکم راندند. با اسارت حسن ، آخرین حاکم ادارسه ، به دست امویان اندلس ، خاندان ادریسی پس از دو قرن حکومت ، به کلی منقرض شد.
wikijoo: ادریسیان
پیشنهاد کاربران
اِدریسیان ( به عربی: الأدارسة ) یا آل ادریس دودمان شیعی بودند که طی سال های ۱۷۲– ۳۶۳ ه. ق / ۷۸۸–۹۷۴ م در مراکش و بخشی از الجزایر فرمانروایی کرده اند. ادریسیان نخستین دولت شیعه تاریخ به شمار می روند. این دودمان خود را به حسن ابن علی منسوب می کرد و از این رو با سلسله امامان شیعه پیوسته بود.
... [مشاهده متن کامل]
بنیانگذار این دودمان ادریس بن عبدالله مشهور به ادریس اول است. او از نوادگان حسن بن علی بود و در قیام فخ علیه هادی خلیفه عباسی مشارکت داشت. پس از سرکوب این قیام توسط عباسیان، ادریس به مصر می گریزد. در مصر توسط وزیر برید آنجا، واضح، پنهان شد و سپس مخفیانه به شهر ولیله در مغرب رفت. او در مغرب با جلب حمایت روسای قبایل بربر توانست دولتی مستقل تشکیل دهد و مناطقی از شرق مراکش و غرب الجزایر را فتح کند. پس از مسموم شدن ادریس توسط فرستاده عباسیان، پسرش ادریس دوم به حکومت رسید. در ابتدای سلطنت او، به دلیل خردسالی، دو تن به نام های راشد ( غلام ادریس اول ) و ابوخالد به عنوان نایب السطلنه قلمروی ادریسیان را تا زمانی که ادریس به بلوغ رسید و خود زمام امور را بدست گرفت، اداره می کردند. از اقدامات مهم ادریس دوم، تأسیس شهر فاس بود که به یکی از کانون های مهم سیاسی و فرهنگی مغرب بدل شد. پس از مرگ ادریس، فرزند او محمد به سلطنت رسید. محمد در طول سلطنت خود قلمروی پدر را بین برادران خود تقسیم کرد. امری که موجب آغاز دوره ای از اغتشاشات و جنگ های داخلی شد. با به تخت نشستن پسرش یحیی، دولت ادریسیان دوباره ثبات پیدا کرد و آرامش در آن برقرار شد. از اقدامات مهمی که در زمان یحیی انجام گرفت، رونق و توسعه شهر فاس بود. جانشینان یحیی، یحیی بن یحیی، علی بن عمر و یحیی بن قاسم حاکمان ضعیفی بودند و در دوران آنها دوباره مملکت در اغتشاش فرو می رود و چندین بار پایتخت ادریسیان، فاس، به دست شورشیان می افتد. یحیی چهارم در سال ۲۹۲ ق / ۹۰۵ م به تخت می نشیند و پس از مدت ها بار دیگر آرامش و ثبات حکم فرما می گردد. یحیی چهارم پادشاه توانمندی بود و موفق می شود قلمروی ادریسیان را به اوج وسعت برساند. اما دوران شکوه یحیی چهارم با آغاز حکومت فاطمیون همراه می شود. در پی هجوم فاطمیون به مغرب، یحیی ناچار می شود در سال ۳۰۷ ق / ۹۱۹ م به طور ظاهری اقتدار فاطمیون را به رسمیت شناخته و هر سال مقدار معینی خراج به آنها بدهد. چند سال بعد یحیی توسط فاطمیون برکنار و تبعید می شود. پس از مدت کوتاهی حاکمیت مستقیم فاطمیون بر مغرب، حسن بن محمد ملقب به حجام، نوه ادریس دوم، در طی یک شورش، کنترل شهر فاس را بدست می گیرد و حاکمیت خاندان آل ادریس را احیاء می کند. حسن چندین بار با فاطمیون پیکار می کند اما عاقبت در پی یک کودتا، کنترل شهر فاس را از دست داد و اندکی بعد درگذشت ( ۳۱۵ ق / ۹۲۷ م ) . در سال ۳۱۷ ق/۹۲۹ م بازماندگان آل ادریس به قلعه حجر النسر، در منطقه ریف، پناه می برند و مرکز حکومت خود را آنجا قرار می دهند. از این تاریخ به بعد مرکز خاندان ادریسی از فاس به حجر النسر منتقل می شود. آل ادریس برادر حسن، ابراهیم بن محمد، را رهبر خود قرار می دهند. ابراهیم با تلاش های خود توانست اقدامات فاطمیون برای فتح قلعه حجر النسر عقیم بگذارد. پس از مرگ ابراهیم، به ترتیب برادر و برادرزاده اش، قاسم گنون بن محمد و احمد بن قاسم گنون حکومت کردند. احمد بن قاسم خود را تحت الحمایه خلافت قرطبه کرد و توانست حمایت خلیفه وقت قرطبه، عبدالرحمن سوم، را به دست آورد. بعد مدتی میان احمد و عبدالرحمن اختلاف می افتد و در نهایت احمد توسط سپاهیان عبدالرحمن مورد حمله قرار میگیرد و توسط او خلع و به اسپانیا تبعید می شود. عبدالرحمن برادر او، حسن بن قاسم، را به عنوان حاکم مغرب قرار می دهد. در پی لشکرکشی فاطمیون به مغرب، حسن تحت الحمایگی فاطیمون را می پذیرد. این عمل دیری نمی پاید زیرا خلافت قرطبه اندکی بعد در سال ۳۶۳ ق / ۹۷۴ م دوباره به مغرب حمله و حسن را خلع می کند. پس از برکناری حسن، هیچ عضو دیگری از خاندان آل ادریس جانشین او نشد و در نتیجه حکومت ادریسیان برافتاد.
... [مشاهده متن کامل]
بنیانگذار این دودمان ادریس بن عبدالله مشهور به ادریس اول است. او از نوادگان حسن بن علی بود و در قیام فخ علیه هادی خلیفه عباسی مشارکت داشت. پس از سرکوب این قیام توسط عباسیان، ادریس به مصر می گریزد. در مصر توسط وزیر برید آنجا، واضح، پنهان شد و سپس مخفیانه به شهر ولیله در مغرب رفت. او در مغرب با جلب حمایت روسای قبایل بربر توانست دولتی مستقل تشکیل دهد و مناطقی از شرق مراکش و غرب الجزایر را فتح کند. پس از مسموم شدن ادریس توسط فرستاده عباسیان، پسرش ادریس دوم به حکومت رسید. در ابتدای سلطنت او، به دلیل خردسالی، دو تن به نام های راشد ( غلام ادریس اول ) و ابوخالد به عنوان نایب السطلنه قلمروی ادریسیان را تا زمانی که ادریس به بلوغ رسید و خود زمام امور را بدست گرفت، اداره می کردند. از اقدامات مهم ادریس دوم، تأسیس شهر فاس بود که به یکی از کانون های مهم سیاسی و فرهنگی مغرب بدل شد. پس از مرگ ادریس، فرزند او محمد به سلطنت رسید. محمد در طول سلطنت خود قلمروی پدر را بین برادران خود تقسیم کرد. امری که موجب آغاز دوره ای از اغتشاشات و جنگ های داخلی شد. با به تخت نشستن پسرش یحیی، دولت ادریسیان دوباره ثبات پیدا کرد و آرامش در آن برقرار شد. از اقدامات مهمی که در زمان یحیی انجام گرفت، رونق و توسعه شهر فاس بود. جانشینان یحیی، یحیی بن یحیی، علی بن عمر و یحیی بن قاسم حاکمان ضعیفی بودند و در دوران آنها دوباره مملکت در اغتشاش فرو می رود و چندین بار پایتخت ادریسیان، فاس، به دست شورشیان می افتد. یحیی چهارم در سال ۲۹۲ ق / ۹۰۵ م به تخت می نشیند و پس از مدت ها بار دیگر آرامش و ثبات حکم فرما می گردد. یحیی چهارم پادشاه توانمندی بود و موفق می شود قلمروی ادریسیان را به اوج وسعت برساند. اما دوران شکوه یحیی چهارم با آغاز حکومت فاطمیون همراه می شود. در پی هجوم فاطمیون به مغرب، یحیی ناچار می شود در سال ۳۰۷ ق / ۹۱۹ م به طور ظاهری اقتدار فاطمیون را به رسمیت شناخته و هر سال مقدار معینی خراج به آنها بدهد. چند سال بعد یحیی توسط فاطمیون برکنار و تبعید می شود. پس از مدت کوتاهی حاکمیت مستقیم فاطمیون بر مغرب، حسن بن محمد ملقب به حجام، نوه ادریس دوم، در طی یک شورش، کنترل شهر فاس را بدست می گیرد و حاکمیت خاندان آل ادریس را احیاء می کند. حسن چندین بار با فاطمیون پیکار می کند اما عاقبت در پی یک کودتا، کنترل شهر فاس را از دست داد و اندکی بعد درگذشت ( ۳۱۵ ق / ۹۲۷ م ) . در سال ۳۱۷ ق/۹۲۹ م بازماندگان آل ادریس به قلعه حجر النسر، در منطقه ریف، پناه می برند و مرکز حکومت خود را آنجا قرار می دهند. از این تاریخ به بعد مرکز خاندان ادریسی از فاس به حجر النسر منتقل می شود. آل ادریس برادر حسن، ابراهیم بن محمد، را رهبر خود قرار می دهند. ابراهیم با تلاش های خود توانست اقدامات فاطمیون برای فتح قلعه حجر النسر عقیم بگذارد. پس از مرگ ابراهیم، به ترتیب برادر و برادرزاده اش، قاسم گنون بن محمد و احمد بن قاسم گنون حکومت کردند. احمد بن قاسم خود را تحت الحمایه خلافت قرطبه کرد و توانست حمایت خلیفه وقت قرطبه، عبدالرحمن سوم، را به دست آورد. بعد مدتی میان احمد و عبدالرحمن اختلاف می افتد و در نهایت احمد توسط سپاهیان عبدالرحمن مورد حمله قرار میگیرد و توسط او خلع و به اسپانیا تبعید می شود. عبدالرحمن برادر او، حسن بن قاسم، را به عنوان حاکم مغرب قرار می دهد. در پی لشکرکشی فاطمیون به مغرب، حسن تحت الحمایگی فاطیمون را می پذیرد. این عمل دیری نمی پاید زیرا خلافت قرطبه اندکی بعد در سال ۳۶۳ ق / ۹۷۴ م دوباره به مغرب حمله و حسن را خلع می کند. پس از برکناری حسن، هیچ عضو دیگری از خاندان آل ادریس جانشین او نشد و در نتیجه حکومت ادریسیان برافتاد.
