[ویکی فقه] اَدَبیّات تُرْکی، به آثار ادبی شفاهی و مکتوب پدید آمده به لهجه های مختلف زبان ترکی در میان اقوام و ملل متکلم بدان ها اطلاق می شود. بنابراین هر گاه از ادبیات ترکی سخن گفته می شود، نه آن ترکان خاص و واقعی، بلکه همۀ این اقوام و نیز تمام اقوامی که در طول تاریخ زبان آنان را پذیرا و ترکی گوی شدند، مانند مردم ماوراء النهر، آناتولی، آذربایجان و اران، مدّ نظر قرار می گیرند.
ادبیات ترکی در دوره پیش از اسلام بر دو نوع می باشد:
← ادبیات شفاهی
۱. ↑ Orkun، H N، ج۸، ص۳۴_۳۶، Eski Trk yazıtları، Ankara، ۱۹۸۷. ۲. ↑ کوپریلی، فؤاد، تورک ادبیاتی تاریخی، ص۷۸، استانبول، ۱۹۲۶م. ۳. ↑ کوپریلی، فؤاد، تورک ادبیاتی تاریخی، ۸۶، استانبول، ۱۹۲۶م. ۴. ↑ کوپریلی، فؤاد، تورک ادبیاتی تاریخی، ص۹۵-۹۶، استانبول، ۱۹۲۶م. ۵. ↑ Has Hacib، Y، ج۱، ص۴۳، Kutagu bilig، metin، ed، R R Arat، Istanbul، ۱۹۴۷. ۶. ↑ کوپریلی، فؤاد، تورک ادبیاتی تاریخی، ص۵۷- ۵۸، استانبول، ۱۹۲۶م. ۷. ↑ Kaԫgarlı، M، ج۳، ص۳۶۸، Divanu lgat-it trk، tr A iekli، Istanbul، ۱۹۷۰. ۸. ↑ Kaԫgarlı، M، ج۳، ص۴۱۲-۴۱۶، Divanu lgat-it trk، tr A iekli، Istanbul، ۱۹۷۰. ۹. ↑ Sepetioğlu، N، ج۱، ص۱۰۳، Trk destanları، Istanbul، ۱۹۷۲. ۱۰. ↑ Ekiz، O N et al، ج۱، ص۷۱، İslamiyet ncesi Trk edebiyatı، Istanbul، ۱۹۸۶. ۱۱. ↑ رشیدالدین فضل الله، جامع التواریخ، ج۱، ص۴۸-۵۲، به کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ش. ۱۲. ↑ Smer، F، ج۱، ص۳۷۴، Oğuzlar، Istanbul، ۱۹۸۰. ۱۳. ↑ lmez، Z K، ج۱، ص۲۸، introd Sere-i terakime Ebulgazi Bahadurhan، Ankara، ۱۹۸۶. ۱۴. ↑ Ǒgel، B، ج۱، ص۱۹۸، Trk mitolojisi، Ankara، ۱۹۸۹. ۱۵. ↑ رشیدالدین فضل الله، جامع التواریخ، ج۱، ص۱۱۸-۱۲۰، به کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ش. ۱۶. ↑ روشن، محمد و مصطفی موسوی، تعلیقات بر جامع التواریخ، ج۱، ص۵۹، (نک : هم ، رشیدالدین فضل الله). ۱۷. ↑ Smer، F، ج۱، ص۳۷۸، Oğuzlar، Istanbul، ۱۹۸۰. ۱۸. ↑ Boratav، P N، ج۱، ص۴۶-۴۸، ۱۰۰ Soru da Trk halk edebyatı، Istanbul، ۱۹۷۳. ۱۹. ↑ کوپریلی، فؤاد، تورک ادبیاتی تاریخی، ص۶۳، استانبول، ۱۹۲۶م. ۲۰. ↑ جوینی، عطاملک، تاریخ جهانگشای، ج۱، ص۴۰، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۲۹ق/۱۹۱۱م. ۲۱. ↑ دایرةالمعارف فارسی، ج۲، ص۲۵۲۵. ۲۲. ↑ Caferoğlu، A، ج۱، ص۱۱۳_۱۱۶، Trk dili tarihi، Istanbul، ۱۹۷۰- ۱۹۷۴. ۲۳. ↑ Tekin، T، ج۱، ص۵-۱۲، Orhun yazıtları، Ankara، ۱۹۸۸. ۲۴. ↑ Tekin، T، ج۱، ص۳۹-۳۸، Orhun yazıtları، Ankara، ۱۹۸۸. ۲۵. ↑ Caferoğlu، A، ج۱، ص۱۱۰-۱۱۱، Trk dili tarihi، Istanbul، ۱۹۷۰- ۱۹۷۴. ۲۶. ↑ Kafes Oğlu، İ، ج۱، ص۱۰۶-۱۰۷، Trk milli kltr، Ankara، ۱۹۷۷. ۲۷. ↑ Kafes Oğlu، İ، ج۱، ص۶۴-۶۵، Trk milli kltr، Ankara، ۱۹۷۷. ۲۸. ↑ Tekin، T، ج۱، ص۱۲-۱۳، Orhun yazıtları، Ankara، ۱۹۸۸. ۲۹. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۶۶، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۳۰. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۵۳-۵۶، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۳۱. ↑ Caferoğlu، A، ج۱، ص۱۱۷_۱۱۰، Trk dili tarihi، Istanbul، ۱۹۷۰- ۱۹۷۴. ۳۲. ↑ Czaplicka، M A، ج۱، ص۴۲-۴۳، The Turks of Central Asiain History and at the Present day، London/New York، ۱۹۷۳. ۳۳. ↑ Czaplicka، M A، ج۱، ص۲۶، The Turks of Central Asiain History and at the Present day، London/New York، ۱۹۷۳. ۳۴. ↑ Tekin، T، ج۱، ص۱۲-۱۳، Orhun yazıtları، Ankara، ۱۹۸۸. ۳۵. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۶۹-۷۲، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۳۶. ↑ Orkun، H N، ج۱، ص۲۲۶-۲۲۸، Eski Trk yazıtları، Ankara، ۱۹۸۷. ۳۷. ↑ Meydan Larousse، ج۱۲، ص۴۵۳. ۳۸. ↑ Meydan Larousse، ج۱۲، ص۴۵۳. ۳۹. ↑ Caferoğlu، A، ج۱، ص۱۵۰، Trk dili tarihi، Istanbul، ۱۹۷۰- ۱۹۷۴. ۴۰. ↑ Barthold، WW، ج۱، ص۴۳، Kutadgu biliğin zikrettigi Buğrakan kimdit، Kutadgu biliğ، Wien. ۴۱. ↑ دکره، فرانسوا، مانی و سنت مانوی، ج۱، ص۱۵۲، ترجمۀ عباس باقری، تهران، ۱۳۸۳ش. ۴۲. ↑ Meydan Larousse، ج۱۲، ص۴۵۳. ۴۳. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۲۷، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۴۴. ↑ Orkun، H N، ج۱، ص۲۲۶، Eski Trk yazıtları، Ankara، ۱۹۸۷. ۴۵. ↑ Orkun، H N، ج۱، ص۱۶۳-۱۸۴,، Eski Trk yazıtları، Ankara، ۱۹۸۷. ۴۶. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۲۷، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۴۷. ↑ تفضلی، احمد، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، ج۱، ص۳۶۱، به کوشش ژاله آموزگار، تهران، ۱۳۷۶ش. ۴۸. ↑ تفضلی، احمد، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، ج۱، ص۳۵۷، به کوشش ژاله آموزگار، تهران، ۱۳۷۶ش. ۴۹. ↑ Caferoğlu، A، ج۱، ص۱۵۶، Trk dili tarihi، Istanbul، ۱۹۷۰- ۱۹۷۴. ۵۰. ↑ جوینی، عطاملک، تاریخ جهانگشای، ج۱، ص۱۷- ۱۸، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۲۹ق/۱۹۱۱م. ۵۱. ↑ Orkun، H N، ج۱، ص۴۱۵، Eski Trk yazıtları، Ankara، ۱۹۸۷. ۵۲. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۵۷، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۵۳. ↑ Clauson، G، ج۱، ص۱۷، An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth Century Turkish، Oxford، ۱۹۷۹. ۵۴. ↑ ج۱، ۱۵۲، Caferoğlu، A، Trk dili tarihi، Istanbul، ۱۹۷۰- ۱۹۷۴. ۵۵. ↑ ناطق، ناصح، بحثی دربارۀ زندگی مانی و پیام او، ج۱، ص۲۵، تهران، ۱۳۵۷ش. ۵۶. ↑ ناطق، ناصح، بحثی دربارۀ زندگی مانی و پیام او، ج۱، ص۵۴، تهران، ۱۳۵۷ش. ۵۷. ↑ دکره، فرانسوا، مانی و سنت مانوی، ج۱، ص۱۵۲، ترجمۀ عباس باقری، تهران، ۱۳۸۳ش. ۵۸. ↑ Czaplicka، M A، ج۳۲، ص۸۱، The Turks of Central Asiain History and at the Present day، London/New York، ۱۹۷۳. ۵۹. ↑ تورخان، سه مقاله، لندن، ۱۹۹۸م. ۶۰. ↑ Tekin، T، ج۱، ص۴۰-۴۴، Orhun yazıtları، Ankara، ۱۹۸۸. ۶۱. ↑ Arat، R R، ج۱، ص۱۴، Eski Trk ԫiiri، Ankara، ۱۹۹۱. ۶۲. ↑ Kabaklı، A، ج۲، ص۱۳، Trk edebiyatı، Istanbul، ۱۹۶۶. ۶۳. ↑ Tekin، T، ج۱، ص۴۱، Orhun yazıtları، Ankara، ۱۹۸۸. ۶۴. ↑ Kaԫgarlı، M، ج۳، ص۲۳۸، Divanu lgat-it trk، tr A iekli، Istanbul، ۱۹۷۰. ۶۵. ↑ Arat، R R، ج۱، ص۱۴، Eski Trk ԫiiri، Ankara، ۱۹۹۱. ۶۶. ↑ Kabaklı، A، ج۲، ص۱۳، Trk edebiyatı، Istanbul، ۱۹۶۶. ۶۷. ↑ Arat، R R، ج۱، ص۴۴۲، Eski Trk ԫiiri، Ankara، ۱۹۹۱. ۶۸. ↑ Arat، R R، ج۱، ص۱۶، Eski Trk ԫiiri، Ankara، ۱۹۹۱. ۶۹. ↑ Arat، R R، ج۱، ص۱۰، Eski Trk ԫiiri، Ankara، ۱۹۹۱. ۷۰. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۷۶-۷۷، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۷۱. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۷۶، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱.
منبع
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ادبیات ترکی»، شماره۵۸۵۴.
...
ادبیات ترکی در دوره پیش از اسلام بر دو نوع می باشد:
← ادبیات شفاهی
۱. ↑ Orkun، H N، ج۸، ص۳۴_۳۶، Eski Trk yazıtları، Ankara، ۱۹۸۷. ۲. ↑ کوپریلی، فؤاد، تورک ادبیاتی تاریخی، ص۷۸، استانبول، ۱۹۲۶م. ۳. ↑ کوپریلی، فؤاد، تورک ادبیاتی تاریخی، ۸۶، استانبول، ۱۹۲۶م. ۴. ↑ کوپریلی، فؤاد، تورک ادبیاتی تاریخی، ص۹۵-۹۶، استانبول، ۱۹۲۶م. ۵. ↑ Has Hacib، Y، ج۱، ص۴۳، Kutagu bilig، metin، ed، R R Arat، Istanbul، ۱۹۴۷. ۶. ↑ کوپریلی، فؤاد، تورک ادبیاتی تاریخی، ص۵۷- ۵۸، استانبول، ۱۹۲۶م. ۷. ↑ Kaԫgarlı، M، ج۳، ص۳۶۸، Divanu lgat-it trk، tr A iekli، Istanbul، ۱۹۷۰. ۸. ↑ Kaԫgarlı، M، ج۳، ص۴۱۲-۴۱۶، Divanu lgat-it trk، tr A iekli، Istanbul، ۱۹۷۰. ۹. ↑ Sepetioğlu، N، ج۱، ص۱۰۳، Trk destanları، Istanbul، ۱۹۷۲. ۱۰. ↑ Ekiz، O N et al، ج۱، ص۷۱، İslamiyet ncesi Trk edebiyatı، Istanbul، ۱۹۸۶. ۱۱. ↑ رشیدالدین فضل الله، جامع التواریخ، ج۱، ص۴۸-۵۲، به کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ش. ۱۲. ↑ Smer، F، ج۱، ص۳۷۴، Oğuzlar، Istanbul، ۱۹۸۰. ۱۳. ↑ lmez، Z K، ج۱، ص۲۸، introd Sere-i terakime Ebulgazi Bahadurhan، Ankara، ۱۹۸۶. ۱۴. ↑ Ǒgel، B، ج۱، ص۱۹۸، Trk mitolojisi، Ankara، ۱۹۸۹. ۱۵. ↑ رشیدالدین فضل الله، جامع التواریخ، ج۱، ص۱۱۸-۱۲۰، به کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ش. ۱۶. ↑ روشن، محمد و مصطفی موسوی، تعلیقات بر جامع التواریخ، ج۱، ص۵۹، (نک : هم ، رشیدالدین فضل الله). ۱۷. ↑ Smer، F، ج۱، ص۳۷۸، Oğuzlar، Istanbul، ۱۹۸۰. ۱۸. ↑ Boratav، P N، ج۱، ص۴۶-۴۸، ۱۰۰ Soru da Trk halk edebyatı، Istanbul، ۱۹۷۳. ۱۹. ↑ کوپریلی، فؤاد، تورک ادبیاتی تاریخی، ص۶۳، استانبول، ۱۹۲۶م. ۲۰. ↑ جوینی، عطاملک، تاریخ جهانگشای، ج۱، ص۴۰، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۲۹ق/۱۹۱۱م. ۲۱. ↑ دایرةالمعارف فارسی، ج۲، ص۲۵۲۵. ۲۲. ↑ Caferoğlu، A، ج۱، ص۱۱۳_۱۱۶، Trk dili tarihi، Istanbul، ۱۹۷۰- ۱۹۷۴. ۲۳. ↑ Tekin، T، ج۱، ص۵-۱۲، Orhun yazıtları، Ankara، ۱۹۸۸. ۲۴. ↑ Tekin، T، ج۱، ص۳۹-۳۸، Orhun yazıtları، Ankara، ۱۹۸۸. ۲۵. ↑ Caferoğlu، A، ج۱، ص۱۱۰-۱۱۱، Trk dili tarihi، Istanbul، ۱۹۷۰- ۱۹۷۴. ۲۶. ↑ Kafes Oğlu، İ، ج۱، ص۱۰۶-۱۰۷، Trk milli kltr، Ankara، ۱۹۷۷. ۲۷. ↑ Kafes Oğlu، İ، ج۱، ص۶۴-۶۵، Trk milli kltr، Ankara، ۱۹۷۷. ۲۸. ↑ Tekin، T، ج۱، ص۱۲-۱۳، Orhun yazıtları، Ankara، ۱۹۸۸. ۲۹. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۶۶، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۳۰. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۵۳-۵۶، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۳۱. ↑ Caferoğlu، A، ج۱، ص۱۱۷_۱۱۰، Trk dili tarihi، Istanbul، ۱۹۷۰- ۱۹۷۴. ۳۲. ↑ Czaplicka، M A، ج۱، ص۴۲-۴۳، The Turks of Central Asiain History and at the Present day، London/New York، ۱۹۷۳. ۳۳. ↑ Czaplicka، M A، ج۱، ص۲۶، The Turks of Central Asiain History and at the Present day، London/New York، ۱۹۷۳. ۳۴. ↑ Tekin، T، ج۱، ص۱۲-۱۳، Orhun yazıtları، Ankara، ۱۹۸۸. ۳۵. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۶۹-۷۲، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۳۶. ↑ Orkun، H N، ج۱، ص۲۲۶-۲۲۸، Eski Trk yazıtları، Ankara، ۱۹۸۷. ۳۷. ↑ Meydan Larousse، ج۱۲، ص۴۵۳. ۳۸. ↑ Meydan Larousse، ج۱۲، ص۴۵۳. ۳۹. ↑ Caferoğlu، A، ج۱، ص۱۵۰، Trk dili tarihi، Istanbul، ۱۹۷۰- ۱۹۷۴. ۴۰. ↑ Barthold، WW، ج۱، ص۴۳، Kutadgu biliğin zikrettigi Buğrakan kimdit، Kutadgu biliğ، Wien. ۴۱. ↑ دکره، فرانسوا، مانی و سنت مانوی، ج۱، ص۱۵۲، ترجمۀ عباس باقری، تهران، ۱۳۸۳ش. ۴۲. ↑ Meydan Larousse، ج۱۲، ص۴۵۳. ۴۳. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۲۷، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۴۴. ↑ Orkun، H N، ج۱، ص۲۲۶، Eski Trk yazıtları، Ankara، ۱۹۸۷. ۴۵. ↑ Orkun، H N، ج۱، ص۱۶۳-۱۸۴,، Eski Trk yazıtları، Ankara، ۱۹۸۷. ۴۶. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۲۷، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۴۷. ↑ تفضلی، احمد، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، ج۱، ص۳۶۱، به کوشش ژاله آموزگار، تهران، ۱۳۷۶ش. ۴۸. ↑ تفضلی، احمد، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، ج۱، ص۳۵۷، به کوشش ژاله آموزگار، تهران، ۱۳۷۶ش. ۴۹. ↑ Caferoğlu، A، ج۱، ص۱۵۶، Trk dili tarihi، Istanbul، ۱۹۷۰- ۱۹۷۴. ۵۰. ↑ جوینی، عطاملک، تاریخ جهانگشای، ج۱، ص۱۷- ۱۸، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۲۹ق/۱۹۱۱م. ۵۱. ↑ Orkun، H N، ج۱، ص۴۱۵، Eski Trk yazıtları، Ankara، ۱۹۸۷. ۵۲. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۵۷، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۵۳. ↑ Clauson، G، ج۱، ص۱۷، An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth Century Turkish، Oxford، ۱۹۷۹. ۵۴. ↑ ج۱، ۱۵۲، Caferoğlu، A، Trk dili tarihi، Istanbul، ۱۹۷۰- ۱۹۷۴. ۵۵. ↑ ناطق، ناصح، بحثی دربارۀ زندگی مانی و پیام او، ج۱، ص۲۵، تهران، ۱۳۵۷ش. ۵۶. ↑ ناطق، ناصح، بحثی دربارۀ زندگی مانی و پیام او، ج۱، ص۵۴، تهران، ۱۳۵۷ش. ۵۷. ↑ دکره، فرانسوا، مانی و سنت مانوی، ج۱، ص۱۵۲، ترجمۀ عباس باقری، تهران، ۱۳۸۳ش. ۵۸. ↑ Czaplicka، M A، ج۳۲، ص۸۱، The Turks of Central Asiain History and at the Present day، London/New York، ۱۹۷۳. ۵۹. ↑ تورخان، سه مقاله، لندن، ۱۹۹۸م. ۶۰. ↑ Tekin، T، ج۱، ص۴۰-۴۴، Orhun yazıtları، Ankara، ۱۹۸۸. ۶۱. ↑ Arat، R R، ج۱، ص۱۴، Eski Trk ԫiiri، Ankara، ۱۹۹۱. ۶۲. ↑ Kabaklı، A، ج۲، ص۱۳، Trk edebiyatı، Istanbul، ۱۹۶۶. ۶۳. ↑ Tekin، T، ج۱، ص۴۱، Orhun yazıtları، Ankara، ۱۹۸۸. ۶۴. ↑ Kaԫgarlı، M، ج۳، ص۲۳۸، Divanu lgat-it trk، tr A iekli، Istanbul، ۱۹۷۰. ۶۵. ↑ Arat، R R، ج۱، ص۱۴، Eski Trk ԫiiri، Ankara، ۱۹۹۱. ۶۶. ↑ Kabaklı، A، ج۲، ص۱۳، Trk edebiyatı، Istanbul، ۱۹۶۶. ۶۷. ↑ Arat، R R، ج۱، ص۴۴۲، Eski Trk ԫiiri، Ankara، ۱۹۹۱. ۶۸. ↑ Arat، R R، ج۱، ص۱۶، Eski Trk ԫiiri، Ankara، ۱۹۹۱. ۶۹. ↑ Arat، R R، ج۱، ص۱۰، Eski Trk ԫiiri، Ankara، ۱۹۹۱. ۷۰. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۷۶-۷۷، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱. ۷۱. ↑ Banarlı، N S، ج۱، ص۷۶، Trk edebiyatı tarihi، Istanbul، ۱۹۷۱.
منبع
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ادبیات ترکی»، شماره۵۸۵۴.
...
wikifeqh: ادبیات_ترکی_پیش_از_اسلام