ادات تشبیه
لغت نامه دهخدا
تشبیه به اعتبار ادوات بردو قسم است : مرسل و مؤکد. مرسل آنست که در آن ذکر شود چنانکه در امثله سابقه و چنانکه در شعر خاقانی :
بربط چو عذرا مریمی آبستنی دارد همی
وز درد زادن هر دمی در ناله زار آمده.
مؤکد آنست که ادات در آن حذف شود و این بر دو قسم است : یکی آنکه ادات تشبیه را حذف کنند و تصرفی دیگر در آن نکنند چنانکه در شعر خاقانی :
می آفتاب زرفشان جام بلورش آسمان
مشرق کف ساقیش دان مغرب لب یار آمده.
دیگر آنکه ادات را حذف نموده و مشبه به را بمشبه اضافه نمایند. ( هنجار گفتار تألیف تقوی ص 165 و 166 ).
ادات تشبیه مستعمل در فارسی از این قرار است : آسا، بسان ، بش ، بکردار، پش ، چنان ، چو، چون ، چونان ، دس ، دیس ، دیسه ، سا، سار، سان ، صفت ، فش ، کردار، گفتی ، گوئی ، گوئیا، گون ، گونه ، مان ، مانا، مانند، مانه ، مثل ، وار، وان ، وش ، ون ، وند، همانند، همچنان ، همچون ، همچونان.
فرهنگ فارسی
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] واژه بیانگر شباهت چیزی به چیز دیگر را ادات تشبیه گویند.
«ادات تشبیه» از ارکان تشبیه ، و آن لفظی است که بر تشبیه دلالت می کند و مشبه را به مشبه به پیوند می دهد. این ادات می تواند «حرف»، «اسم» یا «فعل» باشد.
انواع ادات حرفی
«ادات حرفی تشبیه» دو گونه است:
← بسیط
« ادات اسمی » مانند:«مثل» در (مثل ما ینفقون فی هذه الحیاة الدنیا کمثل ریح فیها صر...)؛ «مثل آنچه (آنان) در زندگی این دنیا (در راه دشمنی با پیامبر ) خرج می کنند همانند بادی است که در آن سرمای سختی است». « ادات فعلی » مانند:«یحسب» و «یخیل» در آیات (... یحسبه الظمآن ماء...)؛ « تشنه آن را آبی می پندارد» و (... یخیل الیه من سحرهم انها تسعی)؛ «بر اثر سحرشان در خیال او (چنین) می نمود که آنها به شتاب می خزند».
«ادات تشبیه» از ارکان تشبیه ، و آن لفظی است که بر تشبیه دلالت می کند و مشبه را به مشبه به پیوند می دهد. این ادات می تواند «حرف»، «اسم» یا «فعل» باشد.
انواع ادات حرفی
«ادات حرفی تشبیه» دو گونه است:
← بسیط
« ادات اسمی » مانند:«مثل» در (مثل ما ینفقون فی هذه الحیاة الدنیا کمثل ریح فیها صر...)؛ «مثل آنچه (آنان) در زندگی این دنیا (در راه دشمنی با پیامبر ) خرج می کنند همانند بادی است که در آن سرمای سختی است». « ادات فعلی » مانند:«یحسب» و «یخیل» در آیات (... یحسبه الظمآن ماء...)؛ « تشنه آن را آبی می پندارد» و (... یخیل الیه من سحرهم انها تسعی)؛ «بر اثر سحرشان در خیال او (چنین) می نمود که آنها به شتاب می خزند».
wikifeqh: ادات_فعلی_تشبیه
جدول کلمات
پیشنهاد کاربران
همه چیز درباره اجزای تشبیه:
مشبه ( مُ شَ بَّ هْ ) [ ع . ] ( اِسم مفعول ) ، تشبیه شده .
چون آب روان می گذرد عمر و تو غافل
ای وای در این قافله گر فاصله بودی
سوال، کدام تشبیه شده؟
پاسخ:عُمر.
... [مشاهده متن کامل]
سوال، عُمر به چه چیزی تشبیه شده؟
پاسخ: به آب روان.
سوال، آب روان چیست؟
پاسخ: مشبه به یا تشبیه شده به آن.
در ضمن علاوه بر مشبه و مشبه به، که دو رکن اصلی هستند دو رکن فرعی ممکن است بیاید :
وجه شبه: صفت و ویژگی مشترک مشبه و مشبه به
اما وجه شبه بیت بالا: می گذرد.
ادات تشبیه: کلمات پیوند و نسبت دهنده
اما ادات تشبیه بیت بالا: چون.
نکات:
۱. در تشبیـه وقتی که وجـه شبه و ادات تشبیه حـذف شود ، به آن تشبیه بلیغ می گویند. ( تشبیه بلیغ زیباترین و رساترین تشبیه است. )
مثال : دلش ( مشبه ) سنگ ( مشبه به ) است .
۲. هرگاه در تشبیه بلیغ، یکی از طرفین تشبیه ( مشبه یا مشبه به ) به دیگری اضافه ( مضاف الیه ) شود . به آن اضافه ی تشبیهی می گویند. مثال: کیمیای سعادت – قد سرو - باران اشک - که سعادت ( مضاف الیه ) به کیمیا ( مضاف ) و قد ( مضاف ) به سرو ( مضاف الیه ) و اشک ( مضاف الیه ) به باران ( مضاف ) تشبیه شده است.
۳. استعاره یک نوع تشبیه هست که در آن مشبه حذف می شود. مثلا:
هر کو نکاشت مِهر و ز خوبی گلی نچید
در رهگذار باد نگهبان لاله بود
حافظ در این بیت مِهر را به مانند بذر دانسته است که قابلیت کاشتن دارد.
مشبه ( مُ شَ بَّ هْ ) [ ع . ] ( اِسم مفعول ) ، تشبیه شده .
چون آب روان می گذرد عمر و تو غافل
ای وای در این قافله گر فاصله بودی
سوال، کدام تشبیه شده؟
پاسخ:عُمر.
... [مشاهده متن کامل]
سوال، عُمر به چه چیزی تشبیه شده؟
پاسخ: به آب روان.
سوال، آب روان چیست؟
پاسخ: مشبه به یا تشبیه شده به آن.
در ضمن علاوه بر مشبه و مشبه به، که دو رکن اصلی هستند دو رکن فرعی ممکن است بیاید :
وجه شبه: صفت و ویژگی مشترک مشبه و مشبه به
اما وجه شبه بیت بالا: می گذرد.
ادات تشبیه: کلمات پیوند و نسبت دهنده
اما ادات تشبیه بیت بالا: چون.
نکات:
۱. در تشبیـه وقتی که وجـه شبه و ادات تشبیه حـذف شود ، به آن تشبیه بلیغ می گویند. ( تشبیه بلیغ زیباترین و رساترین تشبیه است. )
مثال : دلش ( مشبه ) سنگ ( مشبه به ) است .
۲. هرگاه در تشبیه بلیغ، یکی از طرفین تشبیه ( مشبه یا مشبه به ) به دیگری اضافه ( مضاف الیه ) شود . به آن اضافه ی تشبیهی می گویند. مثال: کیمیای سعادت – قد سرو - باران اشک - که سعادت ( مضاف الیه ) به کیمیا ( مضاف ) و قد ( مضاف ) به سرو ( مضاف الیه ) و اشک ( مضاف الیه ) به باران ( مضاف ) تشبیه شده است.
۳. استعاره یک نوع تشبیه هست که در آن مشبه حذف می شود. مثلا:
هر کو نکاشت مِهر و ز خوبی گلی نچید
در رهگذار باد نگهبان لاله بود
حافظ در این بیت مِهر را به مانند بذر دانسته است که قابلیت کاشتن دارد.
ادات تشبیه : سازِ مانندگی ، ابزارِ مانندگی
سا، آسا، وش
سا
ادات تشبیه : مانواژ
دکتر کزازی " مانواژ " را در نوشته های خود به جای " ادات تشبیه" بکار برده است.
نامه ی باستان ، ج ۳ ، داستان سیاوش ، دکتر کزازی ۱۳۸۴، ص ۲۳۴.
دکتر کزازی " مانواژ " را در نوشته های خود به جای " ادات تشبیه" بکار برده است.
نامه ی باستان ، ج ۳ ، داستان سیاوش ، دکتر کزازی ۱۳۸۴، ص ۲۳۴.