اجماع عملی

[ویکی فقه] اجماع عملی اتفاق عملی مجتهدان بر مسأله ای اصولی است که سیره هم نامیده می شود.
در صورتی که اجماع بر حجیت استصحاب نباشد، بلکه فقط اتفاق بر عمل به آن و استناد به آن در مقام استنباط باشد، اجماع عملی است؛ اما اگر علاوه بر اجماع بر عمل و استناد به آن، اجماع بر حجیت استصحاب نیز باشد، اجماع عملی و قولی، هر دو، است. بنابراین، اجماع عملی فقط در آن دسته از مسائل اصولی جریان دارد که در طریق استنباط حکم شرعی قرار می گیرند و معنایی برای اجماع عملی در مسائل فرعی (فقهی) وجود ندارد، زیرا عمل به مسائل فرعی فقهی، بین مجتهد و مقلد مشترک است.
اقوال درباره اجماع مذکور
مرحوم « نایینی » اجماع عملی را غیر از سیره مسلمین و بنای عقلا می داند؛ در حالی که ظاهر کلام مرحوم « مظفر » این است که اجماع عملی همان سیره متشرعه است. مرحوم «نایینی» اعتقاد دارد سیره مسلمانان همان کارهای مسلمانان است که به احکام شرعی پای بند هستند و بنای عقلا استمرار عمل عقلا «بما هم عقلا» است؛ اما اجماع عملی، اتفاق مجتهدان «بماهم مجتهدون»، بر عمل به مسئله ای از مسائل اصولی می باشد.در کتاب « کفایة الاصول » آمده است: «ثانیهما: دعوی اتفاق العلماء عملا بل کافة المسلمین علی العمل بالخبر الواحد فی امورهم الشرعیة کما یظهر من اخذ فتاوی المجتهدین من الناقلین لنا؛ اجماع عملی علما بلکه همه مسلمین بر آن است که در امور شرعی خود به خبر واحد عمل می نمایند، همانند فراگرفتن فتوای مرجع تقلید به واسطه خبر واحد».