اثار تاریخی گیلان

آثار تاریخی گیلان. منطقه گیلان دارای بارش فراوان است تا جایی که بارش سالانه شاید به ۱۲۰ سانتی متر هم برسد. مواد ساختمانی، جز صخره سخت، سریعاً خراب می شوند، و ساختمانهای قدیمی تبدیل به تلی از آوار می شوند. درختان و علفهای هرز بر این آوارها می رویند و ساختمانهای قدیمی را تبدیل به تپه هایی پوشیده از گیاهان می کنند. بسیاری از این تپه ها که به گویش محلی به آن ها کول، کوتی، دین و دوین می گویند حاشیه ساحل دریا را پر می کنند و هر یک پایگاهی می شوند که واجد ارزش برای کاوش و پژوهش باستان شناسانه است. به هر حال جز چراغ علی تپه در دهانه گوهر رود، که توسط عزت الله نگهبان کاویده شد و بیشتر به عنوان تپه مارلیک شناخته می شود، هیچ کدام شان تاکنون به طور علمی مورد کاوش و مطالعه قرار نگرفته اند. ساختمانهای دارای ارزش تاریخی هم وجود دارند که بیشتر شان در طول تاریخ شان مکرراً تعمیر و بازسازی شده اند. بعشی هایشان ضبط واضحی از تاریخ شان دارند، ولی بیشتر شان فاقد اسناد اولیه قابل اطمینان اند و باید به شواهد غیرمستقیم مانند تواریخ حک شده بر درهای ورودی، سنگ قبرها، ضریحه ها یا تابوتها برای بازسازی بخشی از گذشته یک عمارت داده شده اکتفا کرده به حدس زدن منشا آن ها خطر کرد.
آثار تاریخی اصلی گیلان به ترتیب تاریخی عبارت اند از[ ۱] :
• چراغ علی تپه، ( تپه مارلیک ) واقع بر رود گوهر رود در نزدیکی روستای نصفی رودبار، متعلق به دوره ماد
• بقعه استاشان بین روستاهای بنان و راه سران در شرق کوهی که بقعه ملاسرا قرار دارد. ظاهراً بر جای معبدی باستانی ساخته شده است.
• سوری، بر کوه پشت روستای مروسن ساخته شده بر معبدی باستانی
• سام و لام، که به عنوان بقعه آقا سید ابوالحسن بن الموسی الکاظم شناخته می شود، بر قله گرده کول در نزدیکی روستانی کمونی در بخش سمام رودبار. به نظر می رسد بر معبدی باستانی ساخته شده باشد.
• گرده کول، یا بقعه آقا سید ابوالحسن بن موسی الکاظم، در قله کوه گرده کول در نزدیکی روستای کومونی بخش سمام شهر رودسر. تاریخ ساختمان ۱۰۴۸ هجری، بر مرمری بر دیوار آن حک شده است. به نظر می رسد بر روی معبدی باستانی بنا شده باشد.
• ملا خروشه بر بالای یک دامنه بین روستاهای شوئیل و طلابنک در بخش اشکور سفلای رودسر.
• شاه سفید کوه بر بلندای کوه بلور ساخته شده بر روی معبدی قدیمی
• بقعه آقا سید ابراهیم بن موسی الکاظم با امامزاده تورار، بر بالای کوه تورار در ۴ مایلی کلیشم در برودبار. به تنه یک درخت سوخته قدیمی در جلوی این بقعه چند شاخ گاو فرو شده است بنحوی که چون شاخه های طبیعی درخت جلوه می کند.
• قلعه گور میرزا یا قلعه طاهر میرزا در میانه سفیدرود در بحش رستم آباد رودبار. رابینو از آن به فز فلعه یاد می کند.
• قلعه شیندان بر بالای کوه حیران. در فاصله کمی از مرز آذربایجان ایران و جمهوری آذربایجان. که دژ امیره حمزه حاکم آستارا هنگام قیام او علیه شاه عباس بوده است.
• روستا تاریخی اسکابن، دهی جزء بخش عمارلو شهرستان رودبار در 30000 گزی شمال خاور پل لوشان . کوهستان ، سردسیر. سکنه 85 تن . تاتی ، فارسی زبان . آب آن از رودخانه ٔ جیرنده . محصول آن غلات ، میوه جات . شغل اهالی زراعت و عده ای در زمستان برای کسب معیشت به گیلان میروند. راه آن مالرو است.