اترک

- - -
۱. ریشه شناسی واژه ی اترک
بر اساس منابع معتبر زبان شناسی، واژه ی �اترک� در اصل برگرفته از واژه ی ترک است و پیشوند �اَ� ( یا آ، به صورت مصوت پیش آمده ) ممکن است یکی از این کارکردها را داشته باشد:
الف ) صورت جمع یا نسبت:
برخی زبان شناسان بر این باورند که واژه �اترک� در اصل جمع یا صیغه ی نسبت دهنده ی واژه �ترک� بوده است، یعنی:
اترک = ترکان، مردمان ترک
این تحلیل در زبان عربی زده یا فارسی زده ی قرون وسطی رایج بوده است، مانند:
أَتْراک ( Atrāk ) = جمع تُرْکِیّ در زبان عربی
در فارسی میانه و فارسی کلاسیک نیز صورت هایی مثل �اترک� و �ترکان� به کار رفته است.
ب ) پیشوند تصریفی:
در برخی متون تاریخی و جغرافیایی، "اترک" به عنوان نام قوم یا نژاد به کار رفته که نشانه ی تصرفات عربی در نام گذاری اقوام است، مثلاً:
اکراد = کردها
احباش = حبشی ها
اترک = ترک ها
- - -
۲. اترک در منابع تاریخی و جغرافیایی
در بسیاری از منابع تاریخی اسلامی و ایرانی، واژه ی �اترک� به عنوان اشاره ای به ترک ها یا سرزمین هایی که ترک ها در آن زندگی می کردند به کار رفته است. برخی منابع مهم:
✅ یاقوت حموی – معجم البلدان:
در این کتاب، از رود اترک به عنوان رود مرزی بین خراسان و سرزمین ترک ها ( ترکستان ) یاد می شود. گاه نیز به عنوان منطقه ای که اقوام ترک در آن سکونت داشتند.
✅ اصطخری – مسالک و الممالک:
از رودخانه ی �اترک� در شمال خراسان یاد شده، و به ارتباط آن با سرزمین های تحت سکونت اقوام ترک تبار اشاره شده است.
✅ حدود العالم ( قرن ۴ هجری ) :
در این کتاب گمنام اما بسیار مهم جغرافیایی، نام اترک نیز آمده است و به عنوان حدی طبیعی در شمال شرق ایران از آن یاد می شود.
- - -
۳. رود اترک
امروزه رود اترک یکی از رودهای مهم شمال شرق ایران است که از کوه های خراسان سرچشمه می گیرد و به سمت ترکمنستان می رود و در نهایت به دریای خزر می ریزد.
در قدیم، این رود حد فاصل بین سرزمین خراسان و سرزمین های ترک نشین ( مانند گرگان و ترکمنستان امروزی ) به شمار می رفت.
برخی پژوهشگران مانند پروفسور بارتولد ( تاریخ نگار روس ) و دیگران، نام �اترک� را نشانه ای از مرز فرهنگی و نژادی میان ایرانیان و ترکان می دانند.
- - -
جمع بندی
جنبه توضیح
ریشه شناسی �اترک� = جمع عربی شده �ترک� = ترک ها
منابع تاریخی یاقوت حموی، اصطخری، حدود العالم، ابن حوقل
کاربرد امروزی نام رود اترک، مرز طبیعی و تاریخی خراسان و سرزمین های ترک نشین
اشاره قومی در گذشته واژه �اترک� برای اشاره به اقوام ترک تبار به کار می رفت
- - -

اترک رودی خروشان و سیل گیر با بستر گلی است و با داشتن ۶۶۹ کیلومتر درازا، پنجمین رودخانهٔ بلند ایران و طولانی ترین رودخانهٔ ترکمنستان است. این رود حدود ۲۷٬۳۰۰ کیلومتر مربع را آبیاری ( زهکشی ) می کند، اما به جهت مصرف زیاد، آب آن فقط در مواقع سیل تا دریا ادامه می یابد.
پوشش گیاهی این حوزهٔ آبریز به صورت پوشش جنگلی نیمه متراکم و تُنُک از نوع درختچه با وسعت ۱۲٬۰۰۰ هکتار ( ٪۴٫۱ مساحت حوزه ) و مرتع ( ٪۶۰ مساحت حوزه ) است. زمین های زراعی منطقه بالغ بر ۱۴۷٬۵۲۱ هکتار است که ٪۷۴ آن را دیم و ٪۲۶ مابقی را آبی تشکیل می دهد. بقیهٔ زمین های حوزهٔ آبریز اترک را مناطق مسکونی، بایر، باتلاقی و شوره زار تشکیل می دهند ( ۱ ) .
• بایات حاجی: در ترکمنستان واقع است و قزل اترک نامیده می شود.
• شتلی آلوم
• آق یال آلوم
• سنگر تپه
رودخانه اترک با طولی حدود ۵۸۰ کیلومتر را می توان از لحاظ طبیعی و جغرافیای سیاسی به سه بخش زیر تقسیم بندی نمود. بطوریکه رودخانه های کال ایمانی، اینچه، گرماب، خرتوت، سومبار، چندیر، نارلی آجی سو، قره یتیم، کال قره حجن ( قره قچان ) ، کلوقرب ( کوله قورپ ) ، نحیب ( نجف ) ، آق بند و ماسن مهم ترین رودخانه های تغذیه کننده اترک می باشند. تقسیم بندی کلی رودخانه اترک به صورت زیر می باشد:
• اترک داخلی:
رودخانه اترک داخلی به عنوان یکی از طولانی ترین رودهای ایران، از ارتفاعات نزدیک قوچان از کوه های هزار مسجد سرچشمه گرفته که پس از مشروب نمودن دشت های قوچان، فاروج، شیروان و بجنورد و ملحق شدن چند شاخهٔ مهم به آن از منطقهٔ رضاآباد می گذرد. اترک بالایی که مساحتی حدود ۶۲۱۳ کیلومتر مربع را شامل می شود و از منطقهٔ رضاآباد تا قازانقایه را اترک میانی می نامند که مساحت حوضه در این قسمت حدود ۱۶۴۱۶ کیلومتر مربع می باشد. این رودخانه پس از گذشتن از قازانقایه تا دشت های ساحلی دریای خزر به نام اترک سفلی معروف است که مساحت حوضه این قسمت حدود ۸۵۹۷ کیلومتر مربع می باشد، که درچات نیز رودخانه سومبار ترکمنستان به آن می پیوندد. این رودخانه پس از عبور از بخش اینچه برون بعلت شیب کم زمین، در دشت پخش می شود که نتیجه آن تشکیل دریاچه هایی نظیر آلاگل، آلماگل و تنگلی بوده که نهایتاً در خلیج حسنقلی ( درصورت طغیان ) به دریای خزر ملحق می شود.

ریزش یه پانترک کامنت گزاشته که ببینید چقدر ترک در دنیا داریم !خخخخخخ. یکی در جوابش گفته هوی هول نکن بیسواد . اون گسل زمینه نه ترک خخخخبقول یه بزرگوار ::::پانترکسیت ملغمه ای از بیشعوریست .

که استاد این علم است. اکثریت این افراد استادِ فولکواتیمولوژی یا اتیمولوژیِ عامیانه هستند که هیچ نوع بار علمی ندارند. کتاب فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی به قلم محمد حسن دوست، فرهنگ نظام و معین و. . . در دسترس هست. میتونین منشأ اکثریت لغات رو از این کتابها دربیارین.