ابوسعید ابن اعرابی

[ویکی فقه] اِبْن ِ اَعْرابی ، ابوسعید احمد بن محمد بن زیاد بن بشر بن دِرْهَم اموی بصری ، ملقب به شیخ الاسلام و شیخ الحرم (حیات: ۲۴۶-۳۴۰ یا ۳۴۱ ق /۸۶۰ -۹۵۱ یا ۹۵۲ م)، فقیه ، محدث ، حافظ، عارف و از مشایخ صوفیه است. وی اهل بصره بود و در مکه اقامت داشت.
ابن اعرابی ابتدا به دمشق سفر کرده و در آن جا حدیث شنیده است. و پس از آن دیگر شهر ها و مراکز علمی آن روزگار را دیده و از علما و بزرگان استفاده برده و استماع حدیث کرده است.از کسانی چون حسن بن محمد بن صبّاح زعفرانی (د ۲۶۰ ق /۸۷۴ م) و سعدان بن نصر و محمد بن عبدالملک دقیقی و ابوداوود سجستانی (د ۲۷۵ ق /۸۸۸ م) و دیگران حدیث شنیده است و افرادی مانند محمد بن حسن بن خشّاب بغدادی ، ابومحمد عبدالله بن یوسف اصفهانی ، ابوالقاسم طبرانی ، دارقطنی ، ابوعبدالله محمد بن احمد بن یحیی بن مُفَرّج قرطبی و تنی چند از علمای اندلس و جز آنان در مکه از وی حدیث شنیده اند. ابن اعرابی سرانجام به مکه رفته و مجاور حرم شده و در آن جا حوزه درس و ذکر حدیث تشکیل داده است .
مقام علمی و عرفانی
مقام علمی و عرفانی وی مورد ستایش عالمان پس از او قرار گرفته است. خواجه عبدالله انصاری او را عالم و فقیه و شیخ الحرم نامیده است ؛ ذهبی وی را به عنوان محدث مکه نام برده ؛ سلمی تصریح به ثقه بودن وی نموده که احادیث را با سند نقل می کرده است و ابن حجر عسقلانی نوشته است که وی در مقابل ذکر احادیث اجرت می گرفته است.
مذهب و اعتقادات
درباره اعتقادات وی گفته اند که فقیهی متمایل به مذهب اصحاب حدیث و مذهب ظاهریه بوده است. ابن اعرابی از بزرگان و از مشایخ صوفیه و از طبقه چهارم متصوفه به شمار آمده است. مشایخ صوفیه چون سراج طوسی و غزالی سخنان وی را در کتاب های خویش آورده اند. وی با مشایخ صوفیان مانند جنید بغدادی (د ۲۹۸ق /۹۱۰م)، عمرو بن عثمان مکی (د ۲۹۱ ق /۹۰۴ م)، ابوالحسین احمد بن محمد نوری (د ۲۹۵ ق /۹۰۸ م)، شبلی و ابو احمد قلانسی مصاحبت داشته است.
آثار منسوب
...