ابوالعَتاهیه، اسماعیل بن قاسم (۱۳۱ـ۲۱۱ق)
شاعر عرب. در عین تَمَر در نزدیکی کوفه به دنیا آمد. از تعلیمات رسمی دینی و ادبی برخوردار نبود، با فروش شعر به صاحبان ثروت و قدرت روزگار می گذراند، و همنشین شاعرانی چون ابونواس و ابن حُباب بود. در دورۀ مهدی، خلیفۀ عباسی، به بغداد رفت تا بازاری برای فروش اشعار عاشقانه و خمریات خود بیابد. در آن جا عاشق عُتبه، از کنیزان خلیفه، شد، امّا به وصال نرسید. در عهد هارون الرشید، از دربار دوری جست، به زندقه متهم و به خشم خلیفه گرفتار شد و به زندان افتاد. برخی روی آوردن او را به زهدیات سعی او در رفع اتهام زندقه دانسته اند. ابوالعتاهیه به این نوع شعر جانی تازه بخشید و به زبان کوچه و بازار سخن گفت، و از همین رو شعرش در میان عوام رواج بسیار یافت. کسانی چون ابوالعلای معری در صداقت و صمیمیت زهدیات او شک کرده اند، و برخی نیز انگیزۀ او را مخالفتش با برمکیان و هارون الرشید دانسته اند.
شاعر عرب. در عین تَمَر در نزدیکی کوفه به دنیا آمد. از تعلیمات رسمی دینی و ادبی برخوردار نبود، با فروش شعر به صاحبان ثروت و قدرت روزگار می گذراند، و همنشین شاعرانی چون ابونواس و ابن حُباب بود. در دورۀ مهدی، خلیفۀ عباسی، به بغداد رفت تا بازاری برای فروش اشعار عاشقانه و خمریات خود بیابد. در آن جا عاشق عُتبه، از کنیزان خلیفه، شد، امّا به وصال نرسید. در عهد هارون الرشید، از دربار دوری جست، به زندقه متهم و به خشم خلیفه گرفتار شد و به زندان افتاد. برخی روی آوردن او را به زهدیات سعی او در رفع اتهام زندقه دانسته اند. ابوالعتاهیه به این نوع شعر جانی تازه بخشید و به زبان کوچه و بازار سخن گفت، و از همین رو شعرش در میان عوام رواج بسیار یافت. کسانی چون ابوالعلای معری در صداقت و صمیمیت زهدیات او شک کرده اند، و برخی نیز انگیزۀ او را مخالفتش با برمکیان و هارون الرشید دانسته اند.