ابن دبیثی

[ویکی فقه] اِبْن ِ دُبَیثی ، جمال الدین ابوعبدالله محمد بن سعید بن یحیی بن علی (۵۵۸ -۶۳۷ق /۱۱۶۳- ۱۲۳۹م )، مورخ ، محدّث ، مُقری و فقیه شافعی بوده است.
نسبت «دبیثی » به سبب انتساب جدّ دومش علی به روستای دبیثا واقع در اطراف شهر واسط است . وی در واسط ( عراق ) زاده شد. و در همانجا به تحصیل مقدماتی پرداخت و سپس به بغداد رفت و در آنجا به فراگیری علوم قرآنی ، حدیث و فقه پرداخت و ظاهراً در همین دوره نوجوانی قرآن را از حفظ داشته است .
مسافرت ها
ورود وی به بغداد با آغاز خلافت ناصر (۵۷۵ -۶۲۲ق /۱۱۷۹- ۱۲۲۵م ) و ایجاد جوّ آزادی ِ نسبی برای مذاهب مختلف همراه بود. اگر چه ظاهراً ابن دبیثی از آن پس در بغداد اقامت گزید، ولی ابن نجار قول اقامت وی در بغداد را نپذیرفته است . زیرا می گوید: وی چندین بار به بغداد سفر کرده است وی در ۵۷۹ق حج گزارد و در حجاز از برخی از مشایخ حدیث شنید. او در ۶۱۱ق /۱۲۱۴م سفری به اربل داشته و در آن شهر به اسماع و استماع پرداخته و ظاهراً سفر وی به موصل نیز در همین ایام بوده است .
اساتید
وی ادبیات را نزد استادانی چون مصدق بن شبیب ، قرائات را نزد مشایخی چون ابوبکر بن باقلانی و ابن کیال و فلسفه و اصول و کلام را نزد مجیرالدین محمود بن مبارک و ابوالحسن بن بوقی که از فقهای شافعی بودند، فراگرفت گفته اند که مشایخ حدیث وی بالغ بر صد ها تن بوده اند. او بسیاری از آنان را در ذیل خود ذکر کرده است که از آن جمله اند: ابوالفرج ابن جوزی ، ابن ابی الفوارس ، ابوبکر حازمی ، ابن مندائی ، ابن مخلد ازدی ، ابن کتانی و ابن شاتیل . گاهی وی از مشایخ سایر مراکز علمی چون اصفهان و دمشق اجازه روایت ، و گاه متون نوشته های آنان را دریافت می کرد که از جمله آنان می توان از ابوالمواهب ابن صُصْری یاد کرد میان ابن دبیثی و برخی از مشایخ او چون ابوموسی مدینی اصفهانی رابطه ای متقابل بود و مقام وی نزد استادانش در حدی بود که از وی حدیث نقل می کردند.
شاگردان
...