ابن اعثم کوفی

[ویکی فقه] ابن اعثم کوفی، محدث ، شاعر و مورخ شیعی است .
اِبْن ِ اَعْثَم ِ کوفی ، ابومحمد احمد بن علی معروف به ابن اعثم کوفی (د ۳۱۴ق /۹۲۶م )، محدث ، شاعر و مورخ شیعی . از زادگاه و تاریخ تولد و زندگانی وی آگاهی دقیقی در دست نیست .در نام و نسب وی نیز اختلاف کرده اند: یاقوت نام وی را احمد و برخی محمد آورده اند همچنین لفظ اعثم را که لقب پدر او بوده است ، گاهی درباره خود ابن اعثم به کار برده اند.یاقوت او را مورخی شیعه دانسته که نزد اصحاب حدیث ضعیف شمرده شده و تصریح کرده که خود، کتاب ابن اعثم را دیده است ، اما شوشتری او را شافعی مذهب و از ثقات متقدمین دانسته است . ابن اعثم شعر نیز می سرود و یاقوت ابیاتی از اشعار او را که برای ابوالحسین بن سلامی بیهقی انشاء کرده ، آورده است . ابن حجر شعر او را متوسط شمرده است .
آثار
آثار ابن اعثم که ذکر آن ها در کتب تاریخی آمده ، عبارتند از:۱- الفتوح در تاریخ : این کتاب به نامهای تاریخ فتوح و فتوحات الشام نیز معرفی شده است .این کتاب یکی از اسناد مهم تاریخی صدر اسلام است که در آن ، مؤلف از مورخان و محدثان بنامی مانند مداینی ، واقدی ، زهری ، ابومخنف ، ابن کلبی و چند راوی دیگر به عنوان منابع خود نام برده است .کتاب الفتوح از آن روی که مطالب مهمی درباره حوادث عراق ، فتح خراسان ، ارمنستان ، آذربایجان و همچنین جنگهای اعراب و خزرها و روابط بیزانس و اعراب دارد از اهمیت و اعتبار بسیاری برخوردار است . ۲- تاریخ : این کتاب به گفته یاقوت به احتمال قریب به یقین ذیلی بر کتاب اول وی یعنی فتوح است .چون به تصریح ابن حجر ، کتاب فتوح وی شامل حوادث سقیفه بنی ساعده تا زمان هارون الرشید (د ۱۹۳ق /۸۰۹م ) است .به احتمال قوی حوادث ِ پس از آن ، یعنی از زمان مأمون (د۲۱۸ق /۸۳۳م ) تا المقتدر بالله (د ۳۲۰ق /۹۳۲م ) که در فتوح چاپ حیدرآباد آمده ، باید همان ذیلی باشد که یاقوت از آن نام برده است .قسمتی از کتاب تاریخ ابن اعثم در ۵۹۶ق /۱۲۰۰م به دستور یکی از بزرگان خوارزم و خراسان که نام وی مشخص نیست و با القاب قوام الدولة والدین ، حاتم الزمان از وی یاد شده ، به وسیله دو مترجم به فارسی ترجمه شده است . نام مترجمان را رضی الدین سیدالکتاب و مؤیدالدین ماثرنابادی گفته اند ، اما در منابع در این باره اختلاف است .چگونگی ترجمه و نسخه های خطی آن در دو مقاله مبسوط در مجله راهنمای کتاب آمده است .

[ویکی شیعه] اَحمد بن اَعْثَم کوفی، معروف به ابن اَعثَم کوفی، مؤلف کتاب تاریخی الفُتوح است. در این کتاب وقایع کربلا ازابتدا تا قیام مختار به نگارش درآمده است. وی از تاریخ نگاران قرن سوم و چهارم بوده و در زمان حکومت عباسیان زندگی می کرده است. درشیعه یا سنی بودن او اختلاف وجود دارد.
نام کامل ابن اعثم «احمد بن اعثم بن نذیر بن حباب بن کعب ازدی کوفی» است. برخی نیز معتقدند اسم او محمد بوده است. از تاریخ تولد، شرح حال زندگی، اساتید و شاگردان ابن اعثم اطلاعاتی وجود ندارد. کنیه او ابومحمد و اهل کوفه و قبیله ازد است. وی دوران حکومت شش حاکم عباسی از جمله المعتضد، المتکفی بالله، المقتدر و الراضی بالله را درک کرده است.
به باور برخی، ابن اعثم در سال ۳۱۴ق درگذشته است. برخی دیگر با استناد به اینکه وی تاریخ دوران حکومت مقتدر عباسی را هم نوشته، درگذشتش را پس از ۳۲۰ قمری دانسته اند.

[ویکی اهل البیت] ابومحمد احمد بن اعثم کوفی (م ۳۱۴ ق) محدث، شاعر و مورخ شیعی بزرگ قرن سوم و چهارم هجری است. عدم اطلاع دقیق محققان از زادگاه و تاریخ تولد و زندگانی وی به حدی است که در نام و نسب وی اختلاف کرده اند؛ همچنین لفظ اعثم را که لقب پدر او بوده است، گاهی درباره خود ابن اعثم بکار برده اند.
اِبْن ِ اَعْثَم ِ کوفی ، ابومحمد احمد بن علی معروف به ابن اعثم کوفی (د 314ق /926م )، محدث ، شاعر و مورخ شیعی . از زادگاه و تاریخ تولد و زندگانی وی آگاهی دقیقی در دست نیست . در نام و نسب وی نیز اختلاف کرده اند: یاقوت نام وی را احمد و برخی محمد آورده اند. همچنین لفظ اعثم را که لقب پدر او بوده است ، گاهی درباره خود ابن اعثم بکار برده اند. یاقوت او را مورخی شیعه دانسته که نزد اصحاب حدیث ضعیف شمرده شده و تصریح کرده که خود، کتاب ابن اعثم را دیده است ، اما شوشتری او را شافعی مذهب و از ثقات متقدمین دانسته است .
ابن اعثم شعر نیز می سرود و یاقوت ابیاتی از اشعار او را که برای ابوالحسین بن سلامی بیهقی انشاء کرده ، آورده است . ابن حجر شعر او را متوسط شمرده است . یاقوت حموی ابیاتی از او را در معجم الادبا آورده است.
آثار ابن اعثم که ذکر آنها در کتب تاریخی آمده ، عبارتند از:
برخی از گزارشهای ابن اعثم ارزش خاصی دارد زیرا وی در نقل آن بر همه پیشی گرفته است بری نمونه مطالبی که در این کتاب گزارش عبور امام علی علیه السلام را از سرزمین کربلا و گریستن آن امام و پیش بینی شهادت فرزندش امام حسین علیه السلام را به تفضیل آورده است وی خواب امام حسین علیه السلام کنار قبر جدش پیابر اکرم در مدینه را نقل می کند طی آن رسول خدا به حضرت فرمودند: بزودی می بینم که تو در سرزمین کربلا بدست گروهی از امتم کشته ی شوی در حالی که تشنه هستی و سیراب نمی شوی.
ابن اعثم اخبار مربوط به پیشگویی ملائکه و پیامبر اکرم را درباره شهادت امام حسین علیه السلام آورده است: در حالی که چنین گزارشهایی در منابع متقدم یا معاصر ابن اعثم در حد اشاره به چشم می خورد.
ابن اعثم نخستین تاریخ نگاری است که از طفل شیرخوار امام حسین علیه السلام با نام "علی" یاد می کند و از او با نام "علی فی الرضاع" تعبیر نموده است. در حالی که تاریخ نویسان پیش از او چون ابومخنف، محمد بن حبیب بغدادی و بلاذری همگی از او با نام عبدالله یاد کرده اند.