ابن ابی زمنین محمد بن عبدالله

[ویکی نور] ابن ابی زَمَنَیْن، ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن عیسی بن محمدابراهیم مُرّی، (324 - 399ق)، فقیه مالکی، محدّث، واعظ، ادیب و شاعر اندلسی است که در البیره زاده شد. ابن بشکوال (458/2)، تبار او را از تَنَس (شهری در الجزایر امروزی) و قاضی عیاض (672/4)، از ناحیه عَدْوه (منطقه ای در مغرب) از قبیله نَفْزَه دانسته است. او نمی دانست که چرا خاندانش به ابن ابی زمنین شهرت یافته اند و دراین باره می گفت: به سبب هیبتی که از پدر بر دل داشتم، جرأت این پرسش را بر خود ندادم.
وی ظاهراً در آغاز حیات علمی خود، فقه و حدیث را نزد پدرش که فقیه بود، فراگرفت، سپس به قُرطبه سفر کرد و در آنجا سُکنی گزید و با کسب محضر اساتید آن سامان، یکی از بزرگان قُرطبه شد و کلام او مورد وثوق عام و خاص گردید. او در فقه مالکی، صاحب فتوا بود و آوازه کتاب هایش مانند المنتخب در زمان حیات او همه جا پیچید. ابن ابی زمنین، عالمی وارسته و در تهذیب خود کوشا و دقیق بود و شهرت او بیشتر به سبب تألیفاتش در باب وعظ، زهد و اخبار نیکان است. او از سلطان دوری می گزید و در وعظ از چنان بیان شیوا و مؤثری برخوردار بود که قلب ها را به سوی خود جذب می کرد.
ابن ابی زمنین در بجّانه از سعید بن فحلون حدیث شنید و مختصر ابن عبدالحکم و نیز چند حدیث را بر او خواند و عموم روایات سعید بن فحلون را از طریق پدرش عبدالله بن عیسی فراگرفته بود. علاوه بر این وی در قرطبه از محمد بن معاویه قرشی، اسحاق بن ابراهیم، احمد بن مطرف، احمد بن شامه، وهب بن مسره، ابن جزّار قروی، ابان بن عیسی بن محمد، احمد بن حزم، ابن احمر، احمد بن عطار، محمد بن قاسم بن هلال و دیگران حدیث شنید و نزد ابوابراهیم و اسحاق طلیطلی فقه آموخت.
اهل قرطبه و دیگران از او فقه آموختند و ابوزکریا قلیعی، ابوعمر بن حذّاء، حکم بن محمد، هشام بن سوار، قاضی یونس، حسین بن غسّان، ابوعبدالله بن الحصار از او روایت کردند. ابن ابی زمنین سرانجام به زادگاه خود البیره بازگشت و در همان جا درگذشت.
از ابن ابی زمنین آثاری در دست است که بیشتر به روش ابن ابی الدّنیا نوشته شده است. آنچه از اشعار وی در دست است، در زهد و موعظه، توجه به مرگ و معاد و نکوهش دنیاست، اما در این مآخذ به جای ابن ابی زمنین، به غلط ابن ریمین آمده است.
1. أصول السّنّة یا رسالة فی عقیدة أهل السّنّة، که نسخه ای از آن در روان کوشک استانبول است.