[ویکی نور] «اِبْن بَشْکُوال، ابوالقاسم خلف بن عبدالملک بن مسعود بن موسی ابن بشکوال ابن یوسف بن داحة بن داکة بن نصر بن عبدالکریم بن واقد خزرجی انصاری» معروف به «ابن بشکوال» (494- 578ق)، حافظ، محدث و مورخ قرطبی اندلسی بود. بعضی از منابع، نام نیاکان دور وی را به اختلاف نوشته اند، اما خود او در شرح حال پدرش، اسامی نیاکان خویش را به صورتی که یاد شد، به دست داده است.
وی در خاندانی منسوب به سوریون (دهکده ای ناشناخته در مشرق اندلس از دشت بلنسیه)، در قرطبه زاده شد. نخست در زادگاه خود نزد پدرش و ابومحمد بن عتاب و ابوالولید بن رشد به کسب دانش و استماع حدیث پرداخت و سپس به اشبیلیه رفت و در آن جا از ابومحمد بن یربوع، ابوبکر بن عربی و ابوالحسن شریح بن محمد حدیث شنید و دانشمندانی چون ابوعمران بن ابی تلید، ابوجعفر بن بشتغیر، ابوالقاسم بن منظور، ابوالقاسم بن ابی لیلی و ابوالحسن بن واجب، ابوعلی بن سکره صدفی و جمعی دیگر به وی برای نقل حدیث اجازه دادند. او اجازه نامه ابوعلی صدفی را مهم ترین اجازه نامه های خود دانسته است. از اهل مشرف نیز ابوطاهر سلفی، ابوالمظفر شیبانی و ابوعلی بن العرجاء به وی اجازه داده اند. همچنین او از عالمان بسیاری حدیث شنیده و از آنان روایت کرده است. وی عنایت زیادی به حدیث و حفظ آن داشته است و با فراگیری و مطالعه حدود 400 کتاب، اطلاعات بسیاری کسب کرد و سرآمد محدثان قرطبه شد. او همچنین در تاریخ قدیم و جدید اندلس تبحر داشت.
وی نخستین بار در اشبیلیه به خدمت دیوان قضا درآمد و در آن جا به نیابت از استادش ابوبکر بن عربی، قاضی القضاة آن شهر، به کار پرداخت و سپس به عنوان «عدل» در قرطبه به خدمت مشغول شد، اما به زودی حرفه دیوانی و قضاوت را رها کرد و بار دیگر به فراگیری علوم و به ویژه استماع حدیث و تدوین و تحقیق روی آورد و شاگردان بسیاری تربیت کرد. طالبان علم از اطراف و اکناف برای استماع حدیث به نزد وی شتافتند که از آن جمله اند: ابوبکر بن خیر، ابوالقاسم قنطری، ابوالحسن بن فید، ابوبکر بن سمجون، ابوالحسن بن ضحاک، ابوالقاسم احمد بن محمد بن احمد بن رشد، احمد بن عبدالمجید مالقی و عده ای دیگر. برخی از اینان، پیش از ابن بشکوال درگذشتند. کسانی مانند ابوالقاسم سبط سلفی و ابوالفضل همدانی از وی اجازه داشتند.
او شعر نیز می سروده است و ابن سعید ابیاتی از اشعار او را در مدح ابووهب عبدالرحمان عباسی زاهد آورده است. وی به تصریح ذهبی از اندلس خارج نشده است. ابن بشکوال در زادگاه خویش وفات یافت و در مقبره ابن عباس نزدیک قبر امام یحیی بن یحیی به خاک سپرده شد.
وی آثار و تألیفات بسیاری داشته که به تصریح ابن ابار به 50 اثر می رسیده است. اسامی برخی از آثار که به نام وی در کتاب های تاریخی و رجالی آمده، به این شرح است:
1- المحاسن و الفضائل فی معرفة العلماء الافاضل، در رجال، 21 جزء
وی در خاندانی منسوب به سوریون (دهکده ای ناشناخته در مشرق اندلس از دشت بلنسیه)، در قرطبه زاده شد. نخست در زادگاه خود نزد پدرش و ابومحمد بن عتاب و ابوالولید بن رشد به کسب دانش و استماع حدیث پرداخت و سپس به اشبیلیه رفت و در آن جا از ابومحمد بن یربوع، ابوبکر بن عربی و ابوالحسن شریح بن محمد حدیث شنید و دانشمندانی چون ابوعمران بن ابی تلید، ابوجعفر بن بشتغیر، ابوالقاسم بن منظور، ابوالقاسم بن ابی لیلی و ابوالحسن بن واجب، ابوعلی بن سکره صدفی و جمعی دیگر به وی برای نقل حدیث اجازه دادند. او اجازه نامه ابوعلی صدفی را مهم ترین اجازه نامه های خود دانسته است. از اهل مشرف نیز ابوطاهر سلفی، ابوالمظفر شیبانی و ابوعلی بن العرجاء به وی اجازه داده اند. همچنین او از عالمان بسیاری حدیث شنیده و از آنان روایت کرده است. وی عنایت زیادی به حدیث و حفظ آن داشته است و با فراگیری و مطالعه حدود 400 کتاب، اطلاعات بسیاری کسب کرد و سرآمد محدثان قرطبه شد. او همچنین در تاریخ قدیم و جدید اندلس تبحر داشت.
وی نخستین بار در اشبیلیه به خدمت دیوان قضا درآمد و در آن جا به نیابت از استادش ابوبکر بن عربی، قاضی القضاة آن شهر، به کار پرداخت و سپس به عنوان «عدل» در قرطبه به خدمت مشغول شد، اما به زودی حرفه دیوانی و قضاوت را رها کرد و بار دیگر به فراگیری علوم و به ویژه استماع حدیث و تدوین و تحقیق روی آورد و شاگردان بسیاری تربیت کرد. طالبان علم از اطراف و اکناف برای استماع حدیث به نزد وی شتافتند که از آن جمله اند: ابوبکر بن خیر، ابوالقاسم قنطری، ابوالحسن بن فید، ابوبکر بن سمجون، ابوالحسن بن ضحاک، ابوالقاسم احمد بن محمد بن احمد بن رشد، احمد بن عبدالمجید مالقی و عده ای دیگر. برخی از اینان، پیش از ابن بشکوال درگذشتند. کسانی مانند ابوالقاسم سبط سلفی و ابوالفضل همدانی از وی اجازه داشتند.
او شعر نیز می سروده است و ابن سعید ابیاتی از اشعار او را در مدح ابووهب عبدالرحمان عباسی زاهد آورده است. وی به تصریح ذهبی از اندلس خارج نشده است. ابن بشکوال در زادگاه خویش وفات یافت و در مقبره ابن عباس نزدیک قبر امام یحیی بن یحیی به خاک سپرده شد.
وی آثار و تألیفات بسیاری داشته که به تصریح ابن ابار به 50 اثر می رسیده است. اسامی برخی از آثار که به نام وی در کتاب های تاریخی و رجالی آمده، به این شرح است:
1- المحاسن و الفضائل فی معرفة العلماء الافاضل، در رجال، 21 جزء
wikinoor: ابن_بشکوال،_خلف_بن_عبدالملک