ابن ابی حاتم عبدالرحمن بن محمد

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] عبدالرحمن بن محمد بن ادریس بن منذر تمیمی حنظلی رازی مشهور به ابن ابی حاتم، متولد 240 ق معادل 854 م و متوفای 327 ق برابر با 938 م، مفسر، متکلم،فقیه و محدث بنام اسلامی،ظاهرا وی در ری زاده شد و سالهای نخستین زندگیش را در همین شهر گذراند،گر چه اصل وی از اصفهان بوده است.
از پدر خود ابوحاتم و ابوزرعۀ رازی دانش و حدیث آموخت و نیز از فضل بن شاذان نیشابوری قرائت قرآن فرا گرفت.ابن ابی حاتم دو بار همراه پدر به حج رفت.سپس خود به طلب علم رهسپار شام و مصر گردید و 7 ماه در مصر اقامت گزید و از عالمان و فقیهان و محدثان آن دیار فقه و حدیث آموخت.آنگاه در 264 ق عازم اصفهان شد.روشن نیست که در چه زمانی از این سفرها به ری بازگشته، اما قطعی است که در ری درگذشته است.
از قرائن چنین بر می آید که وی در عراق و بغداد، که در آن روزگار کانون فقه و حدیث بود، از شهرت و منزلت علمی بسیار برخوردار بوده است.ابن ابی حاتم افزون بر پدرش و ابوزرعه و فضل بن شاذان، نزد کسان دیگری فقه و حدیث آموخت که بنام ترین آنان عبارتند از:جعفر بن منیر رازی، احمد بن سنان قطّان، احمد بن منصور رمادی،یونس بن حبیب اصفهانی، حسن بن عرفه،یونس بن عبدالاعلی، محمد بن اسماعیل أحمس، حجاج بن شاعر، محمد بن حسان ازرق، محمد بن مسلم بن وارة، صالح بن احمد بن حنبل، علی ابن جنید و مسلم بن حجاج.
راویان چندی نیز از ابن ابی حاتم روایت کرده اند که اسامی برخی از آنان بدین قرار است:حسینک تمیمی،یوسف میانجی، ابوالشیخ عبدالله بن محمد بن حیان اصفهانی، ابواحمد الحاکم، نیشابوری احمد بن محمد بن بصیر، عبدالله بن محمد اسد، علی بن قصّار و ابوحاتم بن حبان بستی.
ابن ابی حاتم را حافظ، ناقد،شیخ الاسلام وثقه خوانده اند.از فضایل اخلاقی و معنوی و زهد و پارسایی او بسیار یاد شده است.پدرش دربارۀ او گفته که: «در عبادت کسی را برتر از او ندیده و حتی گناهی از او سر نزده است».ابویعلی خلیلی در وصف او می گوید: «وی دریایی از علم و معرفت بود،در شناخت اقوال و آراء صحابه و تابعان و علمای بلاد سرآمد بود.»
گر چه مذهب فقهی و کلامی وی آشکارا یاد نشده، اما عبّادی او را از فقیهان شافعی دانسته است.

پیشنهاد کاربران

بپرس