ابتریه

[ویکی فقه] اَبْتَریّه، یا بَتْریّه، یکی از فِرق زیدیه که به سبب اعتدال در عقایدشان در میان سایر گروه های شیعه جایگاه ویژه ای دارند.
زیدیه نیز همچون پیروان مذاهب دیگر به چند فرقه تقسیم شده اند، چنانکه شمار فرقه های آن را بعضی سه،
سمعانی، عبدالکریم بن محمد، ج۲، ص۷۸، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م.
ابتریه با آن که همچون فرق دیگر زیدیه (ﻫ م) در تشیع استوارند، و مخالفان علی علیه السلام را گمراه و دوزخی می دانند،
نوبختی، حسن بن موسی، ج۱، ص۹، فرق الشیعه، نجف، ۱۳۵۵ق/۱۹۳۶م.
طوسی در این باب حکایتی به این صورت آورده است: روزی کُثَیر النواء و چند تن دیگر نزد امام باقر علیه السلام رفتند که زید بن علی برادر امام نیز در مجلس حضور داشت. اینان به امام اعلام داشتند که اولاً علی ، حسن و حسین علیهم السلام را و ثانیاً ابوبکر و عمر را ولی خود می شناسند. در این هنگام زید رو به سوی آنان کرد و گفت: آیا از فاطمه علیها السلام تبری می جویید؟ امر ما را خراب و منقطع کردید (بترتُم امرَنا) که خدا کارتان را خراب و منقطع کند (بترکم اللـه) و از آن زمان ایشان «بتریه» نامیده شدند.
طوسی، محمد بن حسن، ج۱، ص۲۳۶، اختیار معرفه الرجال، به کوشش حسن المصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
...

اَبتَریِه
(یا: بَتْریه؛ صالحیه) جماعتی از اصحاب حدیث، از فرق زیدیه، منسوب به کثیرالنواء ملقب به ابتر. پیروان این فرقه مردم را به دوستی علی (ع) سفارش می کردند و قائل به ولایت او بودند و امامت علی (ع) را با ولایت شیخین به هم می آمیختند. به همین سبب، نزد عامۀ اهل سنت از بهترین فرق شیعه به شمار می رفتند. آنان یاری رساندن به هر یک از فرزندان علی (ع) را، که برای امر به معروف و نهی از منکر خروج کند، واجب می دانستند. با این وجود ابتریه در نبرد علی (ع) با دشمنانش اختلاف کردند. از دیگر پیشوایان ابتریه می توان از حسن بن صالح بن حی (۱۰۰ ـ ۱۶۸ ق)، سالم بن ابی حفصه ( ـ ۱۳۷ ق)، حکم بن عتیبۀ کوفی ( ـ ح ۱۱۵ ق)، سلمة بن کهیل ( ـ ۱۲۲ ق) و ابی المقدام ثابت حداد نام برد.