یزدگرد سوم

از اخلاف خسرو پرویز و پسر شاهزاده شهریار و آخرین پادشاه ساسانی است . پس از آذرمیدخت ایرانیان در استخر فارس او را شاه خواندند و در آتشکد. آنجا معروف به آتشکد. اردشیر تاج شاهی بر سرش نهادند و بیاری رستم فرخ زاد سپهبد ایران تمام کشور زیر فرمان یزدگرد در آمد در حالی که اعراب مسلمان تا دروازههای کشور آمده بودند و پس از چند جنگ که در دوران او میان ایران و اعراب رخ داد اعراب مسلمان بر ایرانیها غلبه کردند و یزدگر از مغرب بمشرق رفت تا از خاقان چین کمک طلبد ولی سرانجام در اثر خیانت سردارانش در سال ۳۱ ه.ق . در قریه زریق نزدیک مرو در کنار رود زریق از شعب رود مرغاب بدست آسیابانی کشته شد و دوران سلسل. ساسانی بپایان رسید .

یزدگرد سوم سی و چهارمین و آخرین پادشاه ساسانی، پسر شهریار و نوهٔ خسرو پرویز و همسر محبوبش شیرین بود.
• نویسندهٔ تاریخ بیهق یزدگرد سوم را چنین نمایانده است:
• «یزدگرد، من آینده روشنی برای تو و ملت تو نمی بینم مگر اینکه پیشنهاد مرا بپذیری و با من بیعت کنی. تو سابقا بر نصف جهان حکم می راندی ولی اکنون که سپاهیان تو در خطوط مقدم شکست خورده اند و ملت تو در حال فروپاشی است. من به تو راهی را پیشنهاد می کنم تا جانت را نجات دهی.»
• «شروع کن به پرستش خدای واحد، به یکتاپرستی، به عبادت خدای یکتا که همه چیزرا او آفریده. ما برای تو و برای تمام جهان پیام او را آورده ایم، او که خدای راستین است.»
• «از پرستش آتش دست بردار و به ملت خود فرمان بده که آنها نیز از پرستش آتش که خطاست دست بکشند، بما بپیوند الله اکبر را پرستش کن که خدای راستین است و خالق جهان.»
• «الله را عبادت کن و اسلام را بعنوان راه رستگاری بپذیر. به راه کفر آمیز خود پایان بده و اسلام بیاور و الله اکبر را منجی خود بدان.»
• «با این کار زندگی خودت را نجات بده و صلح را برای پارسیان بدست آر. اگر بهترین انتخاب را می خواهی برای عجم ها انجام دهی با من بیعت کن.»