نژادپرستی

نژادپرستی (انگلیسی: Racism) یا تبعیض نژادی (انگلیسی: Racial discrimination)، نوعی پیش داوری و تبعیض، که متمرکز بر تفاوت های نژادی حاصل از تفاوت های ظاهریِ جسمی/فیزیکی و نیز تفاوت های فرهنگی حاصل از زبان، آداب و رسوم، دین، تاریخ و امثال آن است. ساده ترین مثال برای نژادپرستی، برتر دانستن انسان های سفیدپوست بر رنگین پوستان است با این استدلال که چون سفید بودن نشانهٔ برتری است و من سفیدم و تو سفید نیستی، پس من از تو برترم. در زبان فارسی به این مبحث نژادستیزی یا نژادگرایی نیز گفته می شود.
پاکسازی قومی
ایرانی ستیزی
تحریم ها علیه ایران
قوم مداری
شوونیسم
بیگانه هراسی
در کتاب «فرهنگ سیاسی» اثر داریوش آشوری برای نژادپرستی زیر نام «نژادگرایی» چنین تعریفی آورده شده است:
نژادگرایی نظریه ای است که میان نژاد (انسان) و پدیده های غیر زیست شناسی مانند دین، آداب، زبان و… رابطه ایجاد کرده برخی نژادها را برتر از دیگر نژادهای بشری می شمارد. در این نظریه برتری نژادی مستقل از شرایط محیطی و اجتماعی رشد افراد عمل کرده و دست تقدیر برخی نژادهای بشر را برتر و برخی دیگر را پست تر گردانیده است. ریشه های نژادپرستی در عصر جدید به قرن نوزدهم و به نظریات کنت دوگوبینو نویسندهٔ فرانسوی می رسد که این نظریات را در ۱۸۵۳ میلادی منتشر کرد. در قرن بیستم بزرگ ترین حامی نژادگرایی هاستن استوارت چیمبرلین نویسنده آلمانی انگلیسی تبار بود. در تاریخ، نژادپرستی، نیروی محرکه ای برای تجارت برده و روش حکومتی آپارتاید در قرن نوزدهم، در آمریکا و در قرن بیستم در آفریقای جنوبی بود.
نژادپرستی نوع خاصی از تعصب است که بر مبنای استدلالات نادرست و عمومی کردن برخی خصوصیات به گروهی از انسانها، به گونه ای غیرقابل انعطاف، شکل می گیرد. تعصب از کلمهٔ لاتین «Praeiudicium» به معنای پیش داوری کردن پیش از روشن شدن حقایق، ریشه می گیرد. هرگاه فردی اجازه دهد عقاید متعصبانه اش مانع از رشد و حرکت دیگری شود تبعیض نژادی رخ داده است؛ و آنان که همهٔ افراد یک نژاد را از برخی مشاغل خاص، مسکن، حقوق سیاسی، فرصتهای تحصیلی یا تعاملات اجتماعی محروم می کنند عاملان تبعیض نژادی هستند.

نژادپرستی (racism)
حفاری های شهر قدیمی نسا
هرگونه نظریه یا آموزه ای مبتنی بر فرض ویژگی های فیزیکی موروثی، از قبیل رنگ پوست، خصوصیات چهره، بافت مو، و جز این ها، همچون ویژگی هایی تعیین کنندۀ الگوهای رفتاری، خصوصیات شخصیتی، یا توانایی های فکری. در عمل، نژادپرستی به صورت ادعای برتری برخی از نژادهای انسانی بر نژادهای دیگر بروز می کند (← نژاد) از مصادیق بارز آن صهیونیسم است که به برتری نژاد یهود باور دارد. نژادپرستی، که نوعی سوء استفاده از مفهوم تفاوت های بشری است، باعث بروز تعصب و تبعیض در میان گروه ها در بسیاری از بخش های جهان شده است. نژادپرستی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن ۲۰ در اروپا و امریکا ایدئولوژی رایجی بود. نظریه های نژادپرستانه دربارۀ برتری مفروض جسمی یا فکری را آرتور دوگوبینو و هیوستون استوارت چیمبرلین مطرح کردند؛ این دو بر برتری نژاد افسانه ای شمالی اروپا یا آریایی ها پای می فشردند. آلمان نازی در دورۀ حکومت آدولف هیتلر سیاست ریشه کن کردن یهودیان و دیگر غیرآریایی ها را بر همین نظریۀ برتری نژادی و مفهوم منتج از آن، یعنی خلوص نژادی، مبتنی کرد. نژادپرستی، به مفهوم یک ایدئولوژی، از دهۀ ۱۹۴۰ در حال افول بوده است، اگرچه در برخی از کشورها چون افریقای جنوبی تا مدت ها از سوی رهبران سیاسی پشتیبانی و تأیید شد. بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی معتقدند که حتی در جوامعی که تبعیض آشکار وجود ندارد، نژادپرستی در ناخودآگاه بسیاری از مردم و جوامع حضور دارد. این امر بر پایۀ تصور قالبی یا پیش انگاشت موجود در خصوص گروه های قومی متفاوت استوار است که لطماتی هم برای افراد (اعم از مرتکب و قربانی) و هم برای جوامع در کل، به بار خواهد آورد. نیز ← قومیت

نژادپرستی یا تبعیض نژادی به تعریف بسیار ساده، هر دو نوعی از پیش داوری و تبعیض است که متمرکز بر تفاوت های نژادی حاصل از تفاوت های ظاهریِ جسمی/فیزیکی و نیز تفاوت های فرهنگی حاصل از زبان، آداب و رسوم، دین، تاریخ و امثال آن است.
• «نژادپرستی نوعی خشونت وحشتناک است که به رنگین پوستان تحمیل می شود.» -> لیلیان تورام