نژادپرستی (
انگلیسی: Racism) یا
تبعیض نژادی (انگلیسی: Racial discrimination)، نوعی
پیش داوری و
تبعیض، که متمرکز بر تفاوت های نژادی حاصل از تفاوت های ظاهریِ جسمی/فیزیکی و نیز تفاوت های فرهنگی حاصل از
زبان،
آداب و رسوم، دین، تاریخ و امثال آن است. ساده ترین مثال برای نژادپرستی، برتر دانستن انسان های سفیدپوست بر رنگین پوستان است با این استدلال که چون سفید بودن نشانهٔ برتری است و من سفیدم و تو سفید نیستی، پس من از تو برترم. در
زبان فارسی به این مبحث نژادستیزی یا
نژادگرایی نیز گفته می شود.
پاکسازی قومیایرانی ستیزیتحریم ها علیه ایرانقوم مداریشوونیسمبیگانه هراسیدر کتاب «فرهنگ سیاسی» اثر
داریوش آشوری برای نژادپرستی زیر نام «نژادگرایی» چنین تعریفی آورده شده است:
نژادگرایی نظریه ای است که میان
نژاد (انسان) و پدیده های غیر
زیست شناسی مانند دین،
آداب، زبان و… رابطه ایجاد کرده برخی نژادها را برتر از دیگر نژادهای بشری می شمارد. در این نظریه برتری نژادی مستقل از شرایط محیطی و اجتماعی رشد افراد عمل کرده و دست تقدیر برخی نژادهای بشر را برتر و برخی دیگر را پست تر گردانیده است.
ریشه های نژادپرستی در عصر جدید به قرن نوزدهم و به نظریات
کنت دوگوبینو نویسندهٔ فرانسوی می رسد که این نظریات را در ۱۸۵۳ میلادی منتشر کرد. در قرن بیستم بزرگ ترین حامی نژادگرایی
هاستن استوارت چیمبرلین نویسنده آلمانی
انگلیسی تبار بود.
در تاریخ، نژادپرستی، نیروی محرکه ای برای
تجارت برده و روش حکومتی
آپارتاید در قرن نوزدهم، در آمریکا و در قرن بیستم در آفریقای جنوبی بود.
نژادپرستی نوع خاصی از تعصب است که بر مبنای استدلالات نادرست و عمومی کردن برخی خصوصیات به گروهی از انسانها، به گونه ای غیرقابل انعطاف، شکل می گیرد. تعصب از کلمهٔ لاتین «Praeiudicium» به معنای پیش داوری کردن پیش از روشن شدن حقایق، ریشه می گیرد. هرگاه فردی اجازه دهد عقاید متعصبانه اش مانع از رشد و حرکت دیگری شود تبعیض نژادی رخ داده است؛ و آنان که همهٔ افراد یک
نژاد را از برخی مشاغل خاص، مسکن، حقوق سیاسی، فرصتهای تحصیلی یا تعاملات اجتماعی محروم می کنند عاملان تبعیض نژادی هستند.