قدمگاه

[ویکی فقه] قدمگاه، عنوان عمومی برخی مکانهای زیارتی در جهان اسلام ، که در آن ها جای پای انبیا و اولیا و مقدّسان بر سنگ ، مورد احترام و تکریم قرار می گیرد.
قدمگاهها از پرشمارترین زیارتگاههای عوام مسلمانان در سراسر جهان اسلام هستند که در برخی مناطق، اثر، نظرگاه و گذرگاه نیز خوانده می شوند در ایران ، بنا بر آماری، در ۱۳۷۵ش از ۷۸۹۰۷ مکان مذهبی، ۱۱۸۵ اثر، قدمگاه و نظرگاه بوده است.
منظور از قدمگاه
در بیش تر قدمگاهها، نقش دو کف پای انسان و گاهی یک پا ، در اندازۀ طبیعی و گاه بزرگ تر، بر روی قطعه سنگی دیده می شود و معمولاً از این سنگ در بنایی یادمانی نگهداری و آن را زیارت می کنند. در برخی مناطق (همچون هند ) نیز بعضی از باورمندان، این گونه سنگها را، برای تبرک ، در خانه های خود نگه می دارند.
پیشینه قدمگاه در جهان اسلام
تکریم و زیارت جای پای مقدّسان دینی نزد پیروان دیگر ادیان نیز رایج بوده و ظاهراً این باورها از فرهنگهای دینی ملل دیگر به اسلام راه یافته است. هندوان جای پای شیوا و بوداییان جای پای بودا را زیارت می کرده اند. بسیاری از قدمگاههای جهان اسلام نیز به پیامبران بنی اسرائیل منسوب، و نزد پیروان هر سه دین یهود و مسیحیت و اسلام محترم بوده است. جای پاهایی به حضرت آدم منسوب بوده است، از جمله در سرندیپ یا سیلان و مکه . مقام ابراهیم در مکه نیز به عنوان قدمگاه زیارت می شده است. این جای پا را در صندوقی که در قبه ای نهاده شده بود نگه می داشتند. قدمگاههای دیگری به متوشالم ، اسحاق ، یعقوب ، ایوب ، ادریس ، موسی و عیسی علیهم السلام، در ایران و سوریه و فلسطین ، منسوب بوده است. قدمگاههایی نیز به خضر نبی منسوب است.
پیشینه قدمگاه در ایران
...

[ویکی شیعه] قدمگاه عنوان برخی مکان های زیارتی در جهان اسلام است که در آن، جای پای منسوب به یکی از معصومان یا دیگر بزرگان دینی یا جایی که گمان رود قدیسی در آنجا قدم گذاشته است، زیارت می شود.
احترام به جای پای قدیسان در ادیان دیگر نیز مورد توجه بوده است. در جهان اسلام قدمگاه هایی منسوب به پیامبران بنی اسرائیل، پیامبر اکرم و امامان شیعه وجود دارد. قدمگاه های منسوب به پیامبر اکرم بیشتر در عربستان و هند و قدمگاه های منسوب به امامان شیعه از جمله امام علی(ع) و امام رضا(ع) در ایران و عراق قرار دارند. شمار زیادی از قدمگاه های ایران به امام رضا(ع) منسوب است که در مسیر حرکت آن حضرت از مدینه به مرو قرار دارند. قدمگاه نیشابور از جمله آنهاست.
قدمگاه، به معنای جای قدم و و جای نهادن قدم است. در فرهنگ اسلامی به مکانی گفته می شود که پای پیامبر، امام و یا قدیس دیگری به آنجا رسیده باشد و یا گمان رود که اثر پایی که در سنگ و جز آن دیده می شود جای پای پیامبر و یا امامی است. در برخی مناطق از قدمگاه به نظرگاه و گذرگاه یاد می شود.

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است
قدمگاه، عنوان عمومی برخی مکانهای زیارتی در جهان اسلام که در آنها جای پای انبیا و اولیا و مقدّسان بر سنگ، مورد احترام و تکریم قرار می گیرد.
قدمگاهها از پرشمارترین زیارتگاههای عوام مسلمانان در سراسر جهان اسلام هستند که در برخی مناطق اثر، نظرگاه و گذرگاه نیز خوانده می شوند. در ایران بنابر آماری در 1375ش از 78907 مکان مذهبی، 1185 اثر، قدمگاه و نظرگاه بوده است.
در بیشتر قدمگاهها، نقش دو کف پای انسان و گاهی یک پا در اندازه طبیعی و گاه بزرگتر بر روی قطعه سنگی دیده می شود و معمولاً از این سنگ در بنایی یادمانی نگهداری و آن را زیارت می کنند. در برخی مناطق (همچون هند) نیز بعضی از باورمندان، این گونه سنگها را برای تبرک در خانه های خود نگه می دارند.
تکریم و زیارت جای پای مقدّسان دینی نزد پیروان دیگر ادیان نیز رایج بوده و ظاهراً این باورها از فرهنگهای دینی ملل دیگر به اسلام راه یافته است. هندوان جای پای شیوا و بوداییان جای پای بودا را زیارت می کرده اند.
بسیاری از قدمگاههای جهان اسلام نیز به پیامبران بنی اسرائیل منسوب و نزد پیروان هر سه دین یهود و مسیحیت و اسلام محترم بوده است. جای پاهایی به حضرت آدم منسوب بوده است، از جمله در سرندیپ یا سیلان و مکه مقام ابراهیم در مکه نیز به عنوان قدمگاه زیارت می شده است.
این جای پا را در صندوقی که در قبه ای نهاده شده بود، نگه می داشتند. قدمگاههای دیگری به متوشالم، اسحاق، یعقوب، ایوب، ادریس، موسی و عیسی علیهم السلام در ایران و سوریه و فلسطین منسوب بوده است. قدمگاههایی نیز به خضر نبی منسوب است.
در ایران، برخی قدمگاهها بقایای بازآفرینی شده زیارتگاههای پیش از اسلام اند، چنان که زردشتیان نیز در کنار مسلمانان برخی از آنها را زیارت می کنند. برخی از این قدمگاهها در اصل آتشکده یا آتشگاههای زردشتی بوده اند، مانند قدمگاه مسجد جامع قدیمان نایین و قدمگاه علی در جهرم.

قدمگاه (آذرشهر). قدمگاه یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان قبله داغی بخش حومه واقع شده است. این روستا از مرکز شهر آذرشهر 12 کیلومتر فاصله دارد، وجود غارومسجد قدیمی که قدمت آن را به پیش از اسلام نسبت میدهند این روستا را بعنوان یکی از مناطق توریستی شهرستان قرارداده است. این اثر صخره ای گنبدی شکل 15مترقطر و 12متر ارتفاع دارد. در بالای گنبد این معبدروزنه ای به قطر یکمتر برای تهویه و روشنایی تعبیه شده است. ابتدا به عنوان معبد مهر توسط مهرپرستان استفاده شده و به تدریج در قرون ششم و هفتم و هشتم به بعدبه عنوان نیایشگاه دراویش و عرفا بود و سپس به مسجد تبدیل شد . در حال حاضر نیز مردم برای انجام برخی مراسم مذهبی از این مسجد استفاده می کنند. در 200 متری این مکان، گورستان تاریخی قدمگاه واقع شده است، قدمت این گورستان تاریخی مربوط به سدهٔ 6 تا 10 هجری قمری بوده و این اثر باین مکان در سال ۱۳۴۷ با شماره ۷۷۹ در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسید. محراب معبد ( یا مسجد ) با شکل مقرنس ساده به دورهٔ صفوى تعلق دارد. از این نوع معبد مهر پرستی در شهرهای مراغه و نیر هم وجود دارند که دارای فضاهای متعدد گنبدی شکل هستند. در اصل این مهر کده ها پرستشگاه پیروان آیین راز آمیز مهر یا میترا بوده است. این روستا ۵۸۹ نفر جمعیت دارد. [ ۱] [ ۲]

قدمگاه (خاتم). قدمگاه علی ( ع ) ، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان خاتم در استان یزد ایران است.
این روستا براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن زیر سه خانوار بوده است. و اکنون این آمار به بالای 5 خانوار افزایش یافته است.

قدمگاه (زبرخان). قَدَمگاه شهری از توابع بخش مرکزی و مرکز شهرستان زبرخان در استان خراسان رضوی است. [ ۱]
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۳٬۰۱۰ نفر ( در ۸۹۴ خانوار ) بوده است. [ ۲]
این باغ در دامنه جنوبی کوهستان «بینالود» در میان کاسه ای که از پیوستن دو تپه به وجود آمده و رو به دشت نیشابور قرار گرفته است. باغ، از سمت جنوب توسط خیابانی شمالی – جنوبی به جاده نیشابور – مشهد اتصال می یابد. از نیشابور حدود ۲۴ کیلومتر و از مشهد حدود ۱۰۰ کیلومتر فاصله دارد. این مکان، به عنوان جایگاهی مقدس از سابقه طولانی برخوردار است و منشأ آن به دوران پیش از اسلام بازمی گردد. گر چه عملکرد آغازین این مکان هنوز مشخص نشده است. این باغ را زمانی منسوب به شاهپور کسری و سپس امام رضا دانسته اند. وجه تسمیه قدمگاه، با توجه به سنگی سیاه است که جای دو پا بر روی آن نقش بسته است و با نام قدمگاه امام رضا معروف گردیده است. می گویند سال ۲۰۰ ه‍. ق امام رضا که از مدینه عازم مرو بوده، در این محل توقف کرد و چون خواست با خاک تیمم کند، آبی جاری پدید آمد. [ ۳]
باغ قدمگاه، با توجه به اهمیت حضور و نحوه جریان آب، مشابه دیگر باغ های ایرانی است؛ لیکن وجود چشمه ای متبرک در منطقه مرکزی باغ که از آن نقطه جوشیده و همان جا از چشم مخفی می شود تا در نقطه ای ناپیدا به شبکه اصلی آب جاری در باغ بپیوندد، عاملی است که آنرا از سایر باغ ها متمایز می سازد.
قدمگاه از شمال با گلبهار از جنوب با تربت حیدریه و عشق آباد از شرق با بینالود و مشهد و از غرب با نیشابور هم جوار است.

قدمگاه (نهبندان). قدمگاه روستایی در دهستان نه بخش مرکزی شهرستان نهبندان استان خراسان جنوبی ایران است. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰ جمعیت این روستا ۱۷۹ نفر ( در ۶۴ خانوار ) بوده است. [ ۱]

قَدَمگاه
بنای بنای بنای بنای شهری در استان خراسان رضوی، شهرستان نیشابور، و مرکز اداری بخش زِبَرخان، با ارتفاع ۱۳۰۰ متر. در منطقه ای کوه پایه ای در ۵۰کیلومتری جنوب غربی مشهد و ۲۶کیلومتری شرق جنوبی نیشابور، سر راه نیشابور به مشهد، و در ۵ کیلومتری شمال راه آهن تهران مشهد قرار دارد. اقلیم آن معتدل و خشک است.