فلک

سروشو - چرن:، ( درپهلوی "سُروشوچَرنام" ) �تنبیهی است خاص برای حدی ازگناه واین گناهان نیزسُروشو چرنام خوانده می شوند ]سروشو - چرن]واژه دراصل چوبدستی است که پیشوایان دین برای گناهکاران دردست می گرفته اند� ( بهار، پژوهشی دراساطیرایران، ص 249 ) بنظر می رسد بخش اول "سروشو"از"سروش"گرفته شده باشد. دوستخواه می نویسد واژه سُروش ( دراوستا"سروش " [س ، ساکن]ازریشه "سرو[س ساکن]بمعنی شنیدن، شنوایی وفرمانبرداری، بویژه شنوایی وفرمانبرداری ازفرمانهای ایزدی وسخن خداوندی � ) است
سروش نام یکی ازبزرگترین ایزدان ومینویان دردین مزداپرستی ونمادشنوایی وفرمانبرداری وتجسم پرهیزگاری ودرست کرداری است. . . . سروش ازجمله ایزذانی است که درکارداوری پسین، خویش کاری دارد وکارشماروسنجش کردارهای مردمان برعهده اوست. . . . �بنظرمی رسد که به اصطلاح امروزین بتوان "سروشو - چران" را"عصای قاضی"نامید. ویا چیزی شبیه "چوب ِفلک"که درامر تنبیه بکارمی رفته است. دانست وشایداصطلاحاتی نظیر ( به چوب بستن، فلک بستن ، فلک کردن وامثالهم صورت خلاصه وباقی مانده "سروشو - چرن"باشد.

وَ اصْنَعِ الْفُلْکَ بِأَعْیُنِنا وَ وَحْیِنا
وَ لا تُخاطِبْنی‏ فِی الَّذینَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ37
ضمناً؛ هنالک حُفر ودوائر فی القمر والمریخ و. . . مجهولة المنشأ کما فی الأرض!
. . .
انظر کلمة:
ت
تل

منبع لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی عمید
فرهنگ فارسی معین
فرهنگ واژه های سره
فرهنگ فارسی هوشیار
واژگان مترادف و متضاد

در رویا پس از پشت سر گذاشتن افلاک شش گانه به زیر سقف فلک هفتم رسیدم و در منتها علیه آن درختی بود پر ثمر که ملائکه آنرا به لسان عربی الشجره و الامنتهی می نامیدند و به زبان فارسی به معنای درخت انتهایی یا پایانی بود. یک فرد انسانی زیر آن درخت گویا مرا صدا میزد و با اشاره دست از راه دور مرا به آمدن پیش خود دعوت می نمود. هدف من در رویا این بود که صعود و سفر معراج را ادامه دهم و از سقف فلک هفتم عبور کنم و در روی آن عرش و عالم غیب و امر و ملکوت را مشاهده نمایم. اما دعوت آن مسافر را پذیرفتم و افسار هاتف غیبی را که در آن رویا بجای براق نقش مرکب مرا بازی میکرد، بسوی او کج نمودم و به نزدیکی درخت که رسیدم متوجه یک تابلو شدم که دعوت کننده آنرا در دست داشت و روی آن یک عبارت زرین در باب دعوت با آب طلا نگاشته شده بود :
بیا تا سقف این فلک را بشکافیم و طرحی نو در اندازیم.
پس از خواندن این جمله شعاع نگاهم متوجه صورت آن مسافر معطوف گردید و فورا اورا شناختم که حافظ شیرین سخن شیرازی بود و با یک جلد دیوان در دست راست و یک شاخه شمشاد در دست چپ . و او هم مرکب مرا شناسایی و نوازش کرد و به آن احسن گفت که مرا به پیش او آورده است که مهمانی است بسیار عالیقدر و دانا و توانا و همان پیر دیر مغان است و یا سهرابی دلاور از تبار رستم و زال و نریمان و سام و نشان رستم را بر بازو دارد و شکافتن سقف این فلک برایش سهل و آسان ست مثل نوشیدن آب زلال و گوارا. پس از احوال پرسی کوتاه مرا دعوت نمود که قبل دست به کار شدن شکافتن طاق گردون زیر سایه آن درخت یک پیاله از شراب وی با هم نوشیم که نمونه اش در قنات کوثر و جویبار زمزم در بهشت برین بر روی فلک هفتم و در اطراف عرش یافت نمیگردد. در طی نوشیدن شراب احساسم این بود که میزبان مست شده باشد و برایم تعریف می کرد : که این دل سال ها طلب جام جهان نما ز وی میکرده / وآنچه خود داشته تمنای آن ز بیگانه میکرده /
قبل از عزیمت بسوی عمل شکافتن سقف فلک از من خواست که به عنوان پیر دیر نقش امام و پیش نماز را عهده دار شوم تا او دو رکعت نماز پشت سر من بخواند و بعدا کار را آغار نماییم. در پاسخ به تمنای او جواب دادم که فقط بسم الله را بیاد دارم، در پاسخ گفت هیچ اشکالی ندارد، تو فقط مثل شاخ شمشاد بایست و ساکت باش و من خودم نماز را می خوانم و میدانم که الرحمن عربی در اصل و ریشه به زبان فارسی خودمان و به شکل ره من و الرحیم به شکل ره ایم بوده و حکیمان و عارفان و ادیبان و شاعران آرابی حرف تعریف و تَعیُن اَل به زبان پدری و مادری خود را بصورت پیشوند به آن افزوده اند و ه را به ح تبدیل نمود با هدف گم کردن رد پای واژه ها به سرچشمه های اصلی و ریشه ای .
بهر حال دل به در یا زدیم و شجره انتهایی را پشت سر گذاشتیم و بسمت سقف روانه گشتیم، این بار او سوار برهاتف و من پیاده در رکاب وی . تا اینکه برق آسا به هفت متری سقف فلک هفتم رسیدیم و نور درخشان و نابینا کننده یک تابلو توجه نگاه های پوینده مارا بخود جلب نمود و روی آن تابلو که گویا از جنس الماس بود و در سقف حکاکی شده بود با خط طلا و به زبان فارسی عبارت زیر درج و نگاشته شده بود : شکافتن این سقف و عبور از درون آن به بیرون و ورود به درون آن از خارج نه تنها مطلقا ممنوع بلکه مطلقا محال و غیر ممکن ست.
حافظ پس از وقوف به این اطلاعیه ملکوتی و شگفت زده و حیران از آن، شتابان از هاتف براقی پیاده شد و بحالت سجده زانو زد و پیشانی خود را بخاک نهاد و من از خواب شیرین بیدار گشتم و رویای معراج به پایان رسید. پس از بیداری خیلی دوست داشتم دوباره بخوابم و بقیه رویا را تجربه کنم که دیگر خوابم نبرد.