علوم اجتماعی

راه برو بیراه مرو هرچند که راه پیچان بود
جو مخر گندم بخر هرچند که جو ارزان بود �
اینجا سختی و زحماتی که در پیمودن راه درست، انسانهای وارسته متحمل می شوند.
انحراف از راه سعادت و رستگاری در دنیا نیازمند توبه و انقلابی درونی و بیرونی برعلیه خطوط شکسته و بیراهه و ناقص است، که انسان را از نقص به کمال رهنمون می سازد.
بیراهه رفتن دوری از هدف و مقصود است. ما نیازمند ویرایشی تازه از راه درست و نجات بخش هستیم.
گرچه به زعم برخی، به تعداد انسانها راه به طرف سعادت و رستگاری هست. اما حکیم ابوالقاسم فردوسی نصیحت و هشدار و دیدگاه هاش به مردم چنین بوده است؛
ز روز گذر کردن اندیشه کن
پرستیدن دادگر پیشه کن
به نیکی گرای و میازار کس
ره رستگاری همین است و بس
به عبارتی دیگر، با خدا باشی و معتقد به قیامت و بازخواست که باشی، انسان باید پاسخگوی عملکرد خویش باشد. حال این پاسخگویی در دنیا هم به عدالت اجتماعی نزدیک است.
این سخنانِ کلی در مبحث اخلاقی زیستن ، و در مسیر خداپرستی و سالم زیستن بسیار اهمیت دارند. هرچند زور گویان عالم درباره راه کجاست؛ طبق ضرب المثل لکی؛
" هر جای زوره
ری هار اُوره"
یعنی ؛ زور و قدرت هرکجا هست راه همان جاست.
به عبارتی دیگر ، زور و قدرت در بین حاکمان جزیی و کلی، ره و تبعیت از آن را تعیین می کنند.
ملک الشعرای بهار نیز می گوید؛
جهان سربسر جای زور است و بس
مکافات بی زور، گور است و بس
چو عاجز بگرید بر احوال خویش
بخندند زورآورانش به ریش
ملک الشعراء بهار در ساقی نامه اش آرزو دارد که بزرگان و جنگاوران و پادشاهان با فر و شکوه ایران، روح قدسی به کشور بدمند، و شراب معنوی به کشور ایران بخورانند، که از بی زوری و ناتوانی به قدرت و صلابت ، و غلبه بر اجانب و دشمنانشان دست یازند.
ثابت قدم بودن مردم و پا گذاشتن در راه درست، با مناجات آنها با دل شکسته نزد خداوند بیشتر پذیرفته می شود. در واقع گاهی برخی جوامع جز پناه بردن به درگه خدا و کمک از او جایگاه و مأمنی نیست.
برخی مانند علامه "حسن زاده عاملی"، تنها راه مهم، کمک از درگاه ربوبی و اخلاص در عمل هست. علامه حسن زاده می گوید؛
این ره است و دگر دوم ره نیست
این دَر است و دگر دوم دَر نیست
خیام هم تردید در راه ها را تبیین می کند:
قومی متفکرند اندر ره دین
قومی به گمان فتاده در راه یقین
می ترسم از آن که بانگ آید روزی
کای بی خبران راه نه آن است و نه این
حافظ شیرازی هم چنین سروده است؛
همتم بدرقهٔ راه کن ای طایرِ قدس
که دراز است رَهِ مقصد و من نوسفرم
همتم بدرقهٔ راه کن ای طایرِ قدس
که دراز است رَهِ مقصد و من نوسفرم
حافظ شیرازی ، هوشیاری و بیداری و غفلت زدایی را عواملی می داند که بشر از قافله ی ره پیشرفت و تمدن و کمالات معنوی عقب نمی ماند. بنابراین تلاش و عشق و ایثارگری، درقالب بیداری و هوشیاری، گم نکردن راه، را به ما تفهیم می نماید.
دانش و بیداری و تداومِ حرکت در مسیر و راه پیشرفت و سعادت قطعا" با برنامه ریزی و درایت، امکان پذیر است. همه به دنبال راه نجات در تکاپو بودند.
حافظ گوید؛
ای دل آن دم که خراب از می گلگون باشی
بی زر و گنج به صد حشمت قارون باشی
در مقامی که صدارت به فقیران بخشند
چشم دارم که به جاه از همه افزون باشی
در ره منزل لیلی که خطرهاست در آن
شرط اول قدم آن است که مجنون باشی
نقطهٔ عشق نمودم به تو هان سهو مکن
ور نه چون بنگری از دایره بیرون باشی
کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش
کی روی ره؟ ز که پرسی؟ چه کنی؟ چون باشی؟
تاج شاهی طلبی، گوهر ذاتی بنمای
ور خود از تخمهٔ جمشید و فریدون باشی
ساغری نوش کن و جرعه بر افلاک فشان
چند و چند از غم ایام جگرخون باشی؟
حافظ از فقر مکن ناله که گر شعر این است
هیچ خوش دل نپسندد که تو محزون باشی
راه سعادت و پیشرفت اگر سد شود، انسان دچار رفتار انفجاری می شود.
در واقع انسان بدنبال یافتن ره می گردد. و پیدا کردن راه نیز به شناخت و هوشیاری وبیداری، طالبان راه بستگی دارد.

۱. جمعیت شناسی
۲. جامعه شناسی
۳. مردم شناسی
۴. علوم سیاسی
۵. زبان شناسی
۶. تاریخ اجتماعی
۷. جغرافیای انسانی
۸. باستان شناسی
۹. اقتصاد
۱۰. الهیات و فلسفه
۱۱. مدیریت
۱۲. روان شناسی
۱۳. ارتباطات و علوم
علوم نرم
مقالهٔ اصلی: علوم نرم
به مفهوم سنتی، مطالعهٔ جنبه های وابسته به شخص ( subjective ) ، وابسته به آراء بین اشخاص ( intersubjective ) ، و ساختاری علوم اجتماعی را علوم نرم می نامیدند.
منابع
«مشارکت کنندگان ویکی پدیای انگلیسی». بازبینی شده در ۱ فوریه ۲۰۰۸.
پیوند به بیرون
سایت تخصصی جامعه شناسی ایران
وبگاه انجمن جامعه شناسی ایران
چالش های معرفت شناختی پژوهش های اجتماعی تاریخی.
از ویکی پدیا