سیره (اصول فقه)

سیره (اصول فقه) در دانشنامه اسلامی

سیره (اصول فقه)

سیره در لغت به معنی روش است و در اصطلاح اصول فقه، بر رویه مستمره و بناء عملی مردم نسبت به فعل یا ترک فعل اطلاق می شود. در فقه امامیه، سیره گاهی از اوقات به عنوان یکی از منابع استخراج احکام فقهی مورد استفاده قرار می گیرد.
سیره در اصول فقه بر دو معنی اطلاق می گردد :
1- سیره عقلاء منظور رویه عملی خردمندان اعم از مسلمین و غیر آن می باشد، که آنرا در اصطلاح بناء عقلاء می گویند.
2- سیره اسلامی منظور رویه عملی مسلمانان و گاهی بعضی فرق مانند امامیه است، که در اصطلاح، سیره اسلامی می خوانند.
سیره به هر دو معنی فوق نزد فقهای امامیه مستقلا ارزش فقهی ندارد و تنها زمانی ارزشمند است که بتوان با مقدماتی که ذیلا شرح آن خواهد آمد، موافقت معصوم را از طریق آن کشف نمود.
هرگاه عملی مورد تبانی جمیع عقلاء قرار گیرد، بطوری که تمامی آنان بدون استثناء، آن رویه را بپذیرند و در زندگی روزمره خود نیز آن را مبنی قرار داده باشند، در صورتی که بطور قطع احراز گردد که شارع مقدس نیز به حکم آنکه از عقلاء و بلکه در رأس آنان است و رویه عملی او نیز خارج از این بناء نمی باشد و ردع و طردی هم در نصوص و کلمات از ناحیه وی بچشم نخورد، می توان آنرا یکی از حجت های فقهی محسوب نمود.
مثلا برای حجیت خبر واحد، به سیره عقلائیه تمسک شده و چنین تبیین گردیده که جمیع عقلاء در مقام محاورات و بطور کلی در زندگی روزمره خویش، اصل را بر قبول خبر افراد مورد وثوق می گذارند. با مراجعه به میان عرف عقلاء به خوبی بدست میآید که در زندگی عادی با شنیدن گزارشی از سوی شخص موثق، بر آن آثار لازمه را مترتب نموده و بسیاری از اوقات، عملیات اجرایی را به دنبال آن آغاز می نمایند. مگر آنکه به موجب دلیل و عامل موجهی، خلاف واقع بودن آن ثابت گردد و یا ظن قوی بر کذب آن ایجاد شود. با توجه به مقدمه فوق الذکر، چنین نتیجه می گیریم که چون رویه عقلایی بر قبول خبر افراد مورد وثوق و اطمینان می باشد و از سوی شارع مقدس نیز ردع و منعی وارد نگردیده، لذا در می یابیم که شارع مقدس خبر شخص موثق را حجت می داند.
هرگاه فعلی یا ترک فعلی مورد بناء عملی مسلمانان قرار گیرد، آنرا سیره مسلمین، سیره متشرعه و یا سیره اسلامی می گویند. می توان گفت که سیره در حقیقت نوعی از اجماع است، النهایه اجماع اتفا ...

سیره (اصول) را بخوانید.