حفظ

نگهداشت

نگهداری

این واژه ایرانی است:

از لغت اوستایی haf* یا hap* به معنای نگهداری نگهبانی to keep-observe واژه هپز یا هفز به دست آمده است که عرب آنرا حفظ مینویسد. شیوه ساخت لغت هفز (هف ز) مانند شیوه ساخت واژگان لپز=لفظ (لپ ز/س در بلوچستان لبز-لبزان) و لیس (لیه ز/س) است. در اوستایی و در سغدی واژگان haptī و hafšī به معنای نگهداری و در پارسی میانه habz از ریشه هپ به دست آمده اند. بدینسان روشن میشود که واژگان حافظ و محفوظ و محفظه و محافظت و حفیظ و محافظ را عرب از روی ریشه ایرانی هفز جعل کرده است.

از لغت اوستایی sep* به معنای مراقبت مواظبت to take care of-observe واژه اسپه espah را ساخته‌اند که هم اکنون در گویش خوانساری به معنای سگ و همتای لغت سباکا در زبان روسی است.



*پیرس:

Etymological Dictionary of the Iranian Verb

(Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series)

این واژه در جایگاه های گوناگونی به کار می رود:
نگهداری، نگهداشت، نگاهداشت، نیکداشت
ماندگاری، پایایی
از بر کردن، به یاد سپردن

حفظ
واژهء اربیده شدهء پارسی : هِفز
این واژه در کارواژهء آمیختهء : نِهُفتُن به جا مانده است.
نِهُفتَن : نِ - هُفت- اَن
نِ = پیشوند به مینهء زیر ، پایین
اَن = پسوند کُنندگی
هُفت = نگهداشتن و هم ریشه با واژه های اروپایی :
انگلیسی : hold
آلمانی : halt
می توان به چهر و شکل هِفزیدن و هِفزاندن با نگر به ساختار دستور زبانی و گویشوری پارسی امروز آن را گُسترد
هِفز ، هفزه ، هفزا ، هفزنده ، هفزند ، هفزَن ، هفزان ، هفزَک ، هفزاک ، هفزال ، هفزیل ، هفزِمان ، هفزگر ، هفزش ، هفزشمند ، هفزشور ، هفزشگر ، هفزشگاه ، هفزشکده ، هفزگاه...
پیش نهاد دویوم :
می توان از ریشهء هُفت یا هِفت به دیس :
هُفتَن ، هِفتن آن را دوباره زایا ساخت.

معنی حفظ
نگهداری کردن