الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید

[ویکی نور] الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید کتابی است شامل تمامی بخش های منطق و بسیار مختصر که خواجه نصیر الدین طوسی آن را نوشته است و علامۀ حلّی به شرح غیر مزجی آن اقدام نموده و آن را «الجوهر النضید فی شرح کتاب التجرید» نامیده است.
کتاب خواجه اگر چه اکنون به نام «تجرید المنطق» معروف است و در الذریعة نیز با همین نام و به عنوان عدل تجرید الاعتقاد مطرح است لیکن از مقدمۀ علامۀ حلّی در شرح خود که می گوید:
«و تفت علی المختصر الموسوم بالتجرید فی المنطق» و نام گذاری شرح خود در همان مقدمه به الجوهر النضید فی شرح التجرید و مقدمۀ خود خواجه، روشن می شود که خواجه قصد داشته کتابی مشتمل بر قواعد منطقی بنویسد و از ابتدا نام آن را التجرید گذاشته بوده است و بعدا که تصمیم گرفته قسمت کلام را نیز به آن اضافه کند، برای تفکیک آن از قسمت منطق - همان طور که از مقدمۀ کتاب تجرید الاعتقاد روشن می شود - آن را به تجرید الاعتقاد نامیده است.
از این رو این مطلب مبیّن نیست که خواجه قسمت منطق را به عنوان مقدمه برای قسمت کلام نوشته است و احتمالا این استنباطی از اشتراک اسم این دو کتاب و مقدمه بودن منطق برای سائر علوم است. پس اسم این متن منطقی همان طور که استظهار کردیم التجرید بوده است. اما در نام شرح علامه اختلافی در کار نیست و علامه خود آن را به الجوهر النضید نام گذاری کرده است.
این کتاب همان طور که در مقدمۀ آن آمده و ترتیب فعلی نیز آن را تأیید می کند دارای نه فصل است.

[ویکی فقه] الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید (کتاب). تجرید منطق کتابی است شامل تمامی بخش های منطق و بسیار مختصر که خواجه نصیر الدین طوسی آن را نوشته است و علامه حلی به شرح غیر مزجی آن اقدام نموده و آن را «الجوهر النضید فی شرح کتاب التجرید» نامیده است.
کتاب خواجه اگر چه اکنون به نام « تجرید المنطق » معروف است و در الذریعة نیز با همین نام و به عنوان عدل تجرید الاعتقاد مطرح است لیکن از مقدمه علامه حلی در شرح خود که می گوید: «و تفت علی المختصر الموسوم بالتجرید فی المنطق» و نام گذاری شرح خود در همان مقدمه به الجوهر النضید فی شرح التجرید و مقدمه خود خواجه، روشن می شود که خواجه قصد داشته کتابی مشتمل بر قواعد منطقی بنویسد و از ابتدا نام آن را التجرید گذاشته بوده است و بعدا که تصمیم گرفته قسمت کلام را نیز به آن اضافه کند، برای تفکیک آن از قسمت منطق- همان طور که از مقدمه کتاب تجرید الاعتقاد روشن می شود- آن را به تجرید الاعتقاد نامیده است. از این رو این مطلب مبین نیست که خواجه قسمت منطق را به عنوان مقدمه برای قسمت کلام نوشته است و احتمالا این استنباطی از اشتراک اسم این دو کتاب و مقدمه بودن منطق برای سائر علوم است. پس اسم این متن منطقی همان طور که استظهار کردیم التجرید بوده است. اما در نام شرح علامه اختلافی در کار نیست و علامه خود آن را به الجوهر النضید نام گذاری کرده است.
مطالب کتاب
این کتاب همان طور که در مقدمه آن آمده و ترتیب فعلی نیز آن را تایید می کند دارای نه فصل است. فصل اول: به مدخل علم منطق می پردازد و بحث های مقدمه ای مثل علم بودن منطق و بحث الفاظ و کلیات خمس و کلی و جزئی و ذاتی و عرضی را شامل می شود. فصل دوم: مقولات عشر را بیان می کند و به رابطه های چهارگانه در تقابل می پردازد. فصل سوم: بحث های مختلفی پیرامون قضیه و اقسام شرطی و حملی آن را در بر دارد و با ذکر مواد و جهات قضایا به بحث از قضایای موجهه و غیر موجهه و نسبت های آنها و عکس مستوی و نقیض می پردازد. فصل چهارم: با بحث از قیاس به انتاج آن پرداخته و شکل های مختلف آن و اقسام قیاس و استقراء و تمثیل را بیان کرده است. فصل پنجم: با مطرح کردن برهان و حد از اقسام برهان و اقسام علت و مقدمات آنها و رابطه علوم و چگونگی اکتساب حد و رابطه آن با برهان را بحث می کند. فصل ششم: به صناعت جدل می پردازد و از فائده و مقدمات و مبادی و موضوع و مواضع مختلف آن بحث می کند. فصل هفتم: با مطرح کردن صناعت مغالطه ، مواد و اسباب لفظی و معنوی آن را مورد بحث قرار می دهد. فصل هشتم: به خطابه می پردازد و در رابطه با نفع و اجزاء و مبادی و ارکان خطابه بحث می کند. فصل نهم: آخرین صناعت منطقی یعنی شعر را همراه با نفع و مواد و تعریف آن مورد بحث قرار می دهد.
انگیزه تالیف
خواجه در مقدمه خویش بر این کتاب، انگیزه خود از تالیف این کتاب را جدا کردن قواعد و اصول منطقی و مرتب کردن آن با رعایت اختصار و پرهیز از زوائد معرفی و هدف از این کار را سهولت یادگیری و یادآوری قوانین منطقی معرفی می کند. علامه حلی در مقدمه خویش انگیزه شرح را سخت بودن فهم مطالب کتاب به خاطر اختصار آن معرفی می کند و می خواهد با شرح آن مشکلات و سختی های آن را آشکار و واضح نماید تا فهم کتاب به راحتی صورت پذیرد.
ارزش و اعتبار
...

[ویکی فقه] الجوهرالنضید فی شرح منطق التجرید (کتاب). جوهرالنَّضید فی شرح منطق التجرید، کتابی در منطق به عربی ، تألیف علامه حلی ، در شرحِ بخش منطق کتاب تجرید خواجه نصیرالدین طوسی می باشد .
منطق تجرید یک دوره کامل و بسیار مختصر در منطق است و علامه حلّی به سبب همین اختصار ــ که موجب دشواری در فهم عبارات آن شده ــ و نیز به جهت احتوای کتاب بر مباحث ارزنده ، به شرح آن پرداخته است .
فصول منطق تجرید
منطق تجرید و شرح آن (الجوهرالنّضید) مشتمل بر نُه فصل است : ۱) در باره مدخل منطق ، شامل مباحثی از قبیل دلالت الفاظ ، اقسام حمل و کلیات خمس ؛ ۲) در باره مقولات ، که در آن از اقسام تقدم و تأخر نیز بحث می شود؛ ۳) در باره قضایا، شامل مباحثی در باره اجزای قضیه ، اقسام آن ، مناط صدق در قضایا، تلازم شرطیات ، جهات قضایا، تناقض و عکس ؛ ۴) در باره قیاس ، که از مباحثی همچون اقسام قیاس ، اشکال چهارگانه قیاس اقترانی ، شرایط انتاج آن ، قیاس اقترانی شرطی ، قیاس استثنایی و لواحق آن بحث می کند؛ ۵) برهان وحد ، که در آن اقسام «مطالب » (پرسشهای سه گانه ما، هل و لِمَ)، مبادی برهان ، شرایط مقدمات برهان ، احوال علوم ، اقسام حد و مشارکت حد و برهان مطرح می شود؛ ۶) جدل ، شامل مباحثی چون مبادی جدل ، مادّه و صورت و مواضع آن ؛ ۷) مغالطه ، که در آن مواد مغالطه و اسباب آن بیان می شود؛ ۸) در باره خطابه ؛ ۹) شعر .
ویژگی های الجوهرالنّضید
الجوهرالنّضید به سبک «قال » و «اقول » نگاشته شده و دارای ویژگیهای شروح انتقادی ، تحلیلی و توضیحی است . نویسنده آن از اقوال بزرگان فن منطق ، همانند ارسطو و ابن سینا ، استفاده کرده و در برخی موارد خواننده را به کتاب الاسرارالخفیه (اثر دیگری از علامه حلّی ) ارجاع داده است .
نحوه نگارش منطق تجرید
...