چای

و دیگری نام انگلیسی آن ، tea است که در اسپانیایی t� و در برخی کشور ها در آفریقا tee گفته می شود.
هر دو واژه از چین می آیند.
کلماتی که شبیه �چا� هستند ، در سراسر زمین، در امتداد جاده ابریشم و عبارت �tea� و مانند آن که توسط تاجران هلندی که برگ های جدید را به اروپا می آورند، از طریق دریا ، پخش شدند.
واژه چا ( 茶 ) "Sinitic" است ، Sinitic یعنی زبان چینی و زبان هایی� با منشا زبان چینی ( مانند زبان ویتنامی ، مالزی ، فیلیپین ) می باشند .
بنابراین واژه ی چا از چین شروع شد و در آسیای مرکزی راه یافت و در نهایت به فارسی �چای� ( chay ) درآمد.
این بدون شک به دلیل مسیرهای تجاری جاده ابریشم بود که طبق یافته های اخیر، بیش از 2000 سال پیش چای در آن تجارت می شده است.
از آن پس ، واژه ی �چای� از ایران گسترش یافت و در اردو به چای، در عربی شای و در روسی چای تبدیل شد.
اصطلاحات ژاپنی و کره ای برای چای نیز بر اساس cha چینی است، اگرچه این زبان ها احتمالاً این کلمه را حتی قبل از گسترش آن در غرب به فارسی آن پذیرفته اند.
نویسه چینی چای، 茶، توسط انواع مختلف چینی به طور متفاوت تلفظ می شود، اگرچه در همه آنها یکسان نوشته می شود.
در ماندارین امروزی، ch� است. اما در نوع مین نان چینی که در استان ساحلی فوجیان صحبت می شود، این کاراکتر te تلفظ می شود. بله کلمه کلیدی در اینجا "ساحل" است.
شکل te که در زبان های ساحلی - چینی استفاده می شود، از طریق هلندی ها به اروپا گسترش یافت، که در قرن هفدهم این واژه ، کلمه ای رایج در بین معامله گران اصلی چای بین اروپا و آسیا تبدیل شد.
بنادر اصلی برای هلندی ها در شرق آسیا در فوجیان و تایوان بودند، هر دو مکان هایی که مردم از تلفظ te استفاده می کردند.
واردات گسترده چای شرکت هند شرقی کشور هلند به اروپا باعث برگزیدن کلمه ی چای th� در فرانسه ، tee در آلمان و tea در انگلیس شد.
با این حال هلندی ها اولین کسانی نبودند که به آسیا آمدند
این افتخار متعلق به پرتغالی ها است . پرتغالی ها مسئول جزیره تایوان ( کشور چین تایپه ی امروزی ) بودند . کشور تایوان مستعمره ی اروپایی ها بود و آن زمان فورموسا ( Formosa ) نامیده می شد .
پرتغالی ها نه از طریق فوجیان، بلکه از طریق ماکائو، جایی که از چا استفاده می شود، معامله کردند و به همین دلیل بر خلاف بیشتر کشور های اروپایی ، آن ها از واژه ی Ch� ( تلفظ : شا ) استفاده می کنند.
همان طور که گفته شد ، تنها چند زبان معدود هستند که� واژه هایی به غیر از دو واژه cha یا فارسی آن چای و tea استفاده می کنند .
آن هم به دلیل آن است که این زبان ها عموماً در مکان هایی هستند که چای به طور طبیعی رشد می کند و این باعث شده است تا مردم محلی از روش خود برای نامیدن آن�� استفاده کنند.
به عنوان مثال، در زبان برمه ای ( زبان میانماری و زبان قبایلی در بنگلادش ) به برگ های چای ، � lakphak گفته می شود .
این نقشه دو دوره مختلف جهانی سازی چای را� نشان می دهد: گسترش هزاران ساله کالاها و ایده ها به سمت غرب از چین باستان و تأثیر 400 ساله فرهنگ آسیایی ها بر اروپایی های دریانورد عصر اکتشاف.
�
�نویسنده : Nikhil Sonnad

* 100 پنی یک پوند است

دو هزار و هفت سد و سی وهفت سال پیش از میلاد کسرای چین به نام shennong که شیوه او نوشیدن آب جوشیده بود برای اینکه بیمار نشود روزی در آب جوشیده برگ چای انداخت و آب سوزان به رنگ زرد در آمد و مزه خوبی داشت . از آن هنگام این نوشیدنی نام چای گرفت که در آلمانی آنرا به این شکل می نویسند Tschai در زبان هندی Chai نوشته می شود. پس حالا می دانیم که واژه چای از کجا سر چشمه می گیرد. ما ایرانیان چای سیاه می نوشیم در هر خانه که وارد می شویم کدبانوی او سماور را آتش می کند و چای درست می کند. روشی که آنرا درست می کنیم بسیار بالنده و برجسته است. آب جوش روی چای می ریزند و غوری را روی جایی که گرمای کمتر از سد درجه سلسیوس دارد می گذارند تا دم بکشد و جا بیفتد. چای دارای کافئین است. در گذشته در دهه بیست یا سی ترسایی ( ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۰ ) گمان می کردنند که چای دارای تئین است. امروز با روشهای شیمیایی مدرن پی برده اند که چای هم مانند قهوه دارای کافئین است و اندازه آن در این گیاه از قهوه هم بیشتر است. برگه چای سیاه ۵٪ کافئین دارد ولی لوبیای قهوه دارای ۲٪ از این مایه یا بند است. ولی یک پنگان قهوه 250 ml کافئین زیادتر دارد تا یک هم اندازه آن از چای سیاه چرا اینگونه است؟
در هنگام درست کردن یک پنگام قهوه بیش از دوازده گرم از آن روی فیلتر می ریزند و آب سوزان به آن سرازیر می کنند ولی برای هم اندازه آن چای سیا۰ سه گرم چای خشک می ریزند. چای که ما دم می کنیم پس از دم کشیدن مایه های افزون بر کافئین بیرون می دهد که آنها را در آلمانی Gerbstoffe می گویند. این مایه ها با کافئین پیوندی درست می کنند و پس از اینکه چای را می نوشیم آرام آرم کافئین از آن جدا شده و در بدن گیرش می شود و در درازای روز خستگی را از بدن بیرون می آورد. در قهوه چنین مایه هایی نیست و کافئین آن یکباره گیرش می شود. نوشیدن بیش از هفت پنگام قهوه هفت در 250 ml روزانه انگیزه بیماری Hallucination می شود. کسانی که همواره سدا هایی در گوششان می آید دارای این بیماری هستند. چون لوبیاهای قهوه را برشته می کنند و می سوزد. مایه ای به نام Acrylamide می سازد که ریسک بیماری چنگار ( سرطان ) را بالا می برد. بهترین گونه چای سیاه Darjeeling - Tea است که در اپاختر خاوری north - east هندوستان می روید و یک بسته 150 گرمی آن که مارک Biology دارد در سوپرمارکتهای آلمان نزدیک به چهار یورو است. تراز کافئین در آن 60 میلی گرم در هر Cup =250 ml است. پس از آن Assam - Tea است که65 میلی گرم در هر Cup=250 ml است. چای سیاه سیلان Ceylon - tea که در سری لانکا کشت می شود 55 میلی گرم در هر Cup=250 ml کافئین دارد. در هنگام خرید چای باید نگاه کرد که در آن Aroma و رنگ بکار نبرده باشند و آنرا به شکل biological کشت کرده باشند که بدون کاربرد مایه های شیمیایی مانند Pesticide است. از این مایه زهر آگین برای نابودی تار پایان و انگلها بکار برده می شود. چای سبز هم هست که کافئین کمتری دارد.

واکون، چایخوری، فریزون، چای پویش، چای دونه، چای سفید، زنبیل، وروره زان، چای لاک، چای باغ و. . . کاشف السلطنه برای اولین بار دانه چای سبز را از هند به لاهیجان به ارمغان آورد. لاهیجان بزرگترین مر کز تولید چای سبز و سیاه خاورمیانه. از دیگر شهرها، املش، سیاهکل، رودسر، و. . . . چای کلمه گیلکی. چایچی، چایکار، چایدار، فامیلهای مرتبط با کار چای. مرسی.

چای خوردنی ( نه رودخانه خوردنی! ) واژه ای است چینی که در چین و شمال هندوستان به کار می رود و تقریباً با همان تلفظ وارد زبان فارسی شده است.
نام این گیاه در گویش چینی جنوبی چای و در گویش چینی شمالی به صورت تِی تلفظ می شد و هردو تلفظی از یک حرف چینی یگانه در چین قدیم هستند. مردم اروپای غربی نام این گیاه را از چینیان شمالی و مردم خاورمیانه و شمال آفریقا نام آن را از چینیان جنوبی آموختند.
کشت چای در ایران، از سال ۱۳۱۴ هجری قمری آغاز شد. در این سال، یکی از رجال آن دوره به نام محمد میرزا کاشف السلطنه که به عنوان ژنرال کنسول ایران در هند مأمور به خدمت بود، توانست در بازگشت به ایران، چند بته چای را با زحمت فراوان وارد ایران کند. وی با توجه به مطالعاتی که بر روی انواع چای و نحوه کشت آن ها نموده بود، شهر لاهیجان را به دلیل وجود هوای مناسب برای کشت چای انتخاب کرد. این شهر امروز به عنوان مرکز کشت چای در ایران درآمده است. مقبرهٔ کاشف السلطنه در لاهیجان امروز به صورت گنجینهٔ تاریخ چای ایران در لاهیجان درآمده است.