شَهباز یا شاه باز نام نوعی پرنده شکاری است. این پرنده در دامنه و کوه های رشته کوه های البرز و زاگرس و قفقاز می زیست. نسل این پرنده کمیاب در حال انقراض است. این پرندهٔ شکارچی و گوشتخوار که گونه ای از بازها بشمار می رود، از لحاظ جثه از شاهین و باز بزرگ تر است. پرواز این پرنده همیشه در ارتفاع است و به ندرت مگر برای شکار به زمین نزدیک می شود. به جز برای شکار به دامنه کوه ها و محل تجمع انسان نزدیک نمی شود. رنگ پرهای این پرنده سفید و سیاه است که گاه در اثر پرتوهای آفتاب به رنگ نقره ای یا طلایی دیده می شود که خطای دید است. این پرنده که از نمادها و سمبل های ایرانیان باستان و آریایی ها بوده بیشتر در کوه افسانه ای و مشهور دماوند دیده می شود. در بعضی از نوشته های کهن از این پرنده به عنوان یکی از خدایان و نجات بخش قوم آریا و هدایت کننده فرزندان فروهر به ایران زمین نام برده شده است.
... [مشاهده متن کامل]
علی بن احمد نسوی در بازنامهٔ خود می نویسد که «در طول شصت سال اشتغالش به بازداری، همه گونه «شِکَرَه» می داشته است «مگر سُنْقُر و باز سفید». » علی بن حسین مسعودی در مروج الذهب می نویسد «جمهور اهل معرفت به پرندگان و دیگر جانوران شکاری - از ایرانی و ترک و رومی و هندی و عرب - گفته اند که آن بازی که رنگش به سفیدی می زند از همهٔ بازها سریع تر، زیباتر، به تنْ نیکوتر و به دلْ بیباک تر است، از همه آسان تر تربیت می پذیرد و در اوج گیری و بلندپروازی و دورپروازی از همه نیرومندتر است، زیرا آن حرارت سوزان و جرأت که در او هست در هیچ یک از دیگر انواع بازان نیست. اختلاف رنگ های بازان در اثر اختلاف زیستگاه های آنهاست و، ازین رو، به سبب بسیاریِ برف در ارمنستان و خَزَران و گرگان و نواحی همسایه این ها در سرزمین تُرکان، بازهای سفید به رنگ سفید خالص در می آیند»
برخی فرهنگ نویسان آن را باز سپید معرفی کرده اند که بسیار کمیاب است و به احتمال بسیار هم معنی تیقون یا طوغان در ترکی باشد. گاه نیز همهٔ انواع ( باز ) را شاه باز نامیده اند.
در فرهنگ واژه دهخدا چنین آمده است: «شهباز. ( اِ مرکب ) مخفف شاهباز. جانوری است شکاری که به جثه از باز بزرگتر و به گیرائی کمتر می باشد و باز بزرگ را نیز گویند. ( برهان ) ( فرهنگ جهانگیری ) »
در فرهنگ فارسی معین آمده: «شاهباز یا شهباز: گونه ای باز بزرگِ شکاری به رنگ های زرد و سفید. »
... [مشاهده متن کامل]
علی بن احمد نسوی در بازنامهٔ خود می نویسد که «در طول شصت سال اشتغالش به بازداری، همه گونه «شِکَرَه» می داشته است «مگر سُنْقُر و باز سفید». » علی بن حسین مسعودی در مروج الذهب می نویسد «جمهور اهل معرفت به پرندگان و دیگر جانوران شکاری - از ایرانی و ترک و رومی و هندی و عرب - گفته اند که آن بازی که رنگش به سفیدی می زند از همهٔ بازها سریع تر، زیباتر، به تنْ نیکوتر و به دلْ بیباک تر است، از همه آسان تر تربیت می پذیرد و در اوج گیری و بلندپروازی و دورپروازی از همه نیرومندتر است، زیرا آن حرارت سوزان و جرأت که در او هست در هیچ یک از دیگر انواع بازان نیست. اختلاف رنگ های بازان در اثر اختلاف زیستگاه های آنهاست و، ازین رو، به سبب بسیاریِ برف در ارمنستان و خَزَران و گرگان و نواحی همسایه این ها در سرزمین تُرکان، بازهای سفید به رنگ سفید خالص در می آیند»
برخی فرهنگ نویسان آن را باز سپید معرفی کرده اند که بسیار کمیاب است و به احتمال بسیار هم معنی تیقون یا طوغان در ترکی باشد. گاه نیز همهٔ انواع ( باز ) را شاه باز نامیده اند.
در فرهنگ واژه دهخدا چنین آمده است: «شهباز. ( اِ مرکب ) مخفف شاهباز. جانوری است شکاری که به جثه از باز بزرگتر و به گیرائی کمتر می باشد و باز بزرگ را نیز گویند. ( برهان ) ( فرهنگ جهانگیری ) »
در فرهنگ فارسی معین آمده: «شاهباز یا شهباز: گونه ای باز بزرگِ شکاری به رنگ های زرد و سفید. »
شهباز: باز شاهی، هنگامی که پادشاهی فرزندی نداشت، پس از مرگش بازی را رها می کردند و بر شانه ی هر کس می نشست، شاه می شد.
اسم فاعل هم هست یعنی کسی که شاه بازی میکند همان میر نوروزی در شعر حافظ
در تاجیکستان به سرهنگ شهباز میگویند
در کردستان به سرباز یا نظامی میگویند
در تاجیکستان به سرهنگ شهباز میگویند
در کردستان به سرباز یا نظامی میگویند
واژه شهباز کاملا پارسی است چون در عربی می شود عقاب این واژه یعنی شهباز صد درصد پارسی است.
نوعی پرنده ی شکاری سفید رنگ با پنجه و منقار قوی