۲۳ سال ( منظور از ۲۳ سال دورهٔ پیغمبری محمد بن عبدالله است ) ، کتابی دربارهٔ زندگی محمد، پیامبر اسلام، نوشتهٔ علی دشتی، نویسنده و پژوهشگر ایرانی، است. این کتاب در سال ۱۹۷۳ میلادی نوشته شده است، اما به دلایلی بدون ذکر نام نویسنده در سال ۱۹۷۴ در بیروت انتشار یافته است.
... [مشاهده متن کامل]
دشتی پس از انقلاب ۱۳۵۷، در حالی که در میانهٔ دههٔ هشتاد زندگی اش بود، دستگیر، زندانی و در دادگاه انقلاب به اتهام نوشتن ۲۳ سال و نقد اسلام، به اعدام محکوم شد. این کتاب از کتاب های ممنوعه در ایران به شمار می آید.
بخش اول ۲۳ سال ابتدا در شماره ۴۷ مجله کاوه چاپ مونیخ در نوروز ۱۳۵۲ به چاپ رسید. نام نویسنده به درخواست او بر این مطلب نیامده بود، اما جواد وهاب زاده در آن مطلب در معرفی این کتاب شواهد و قراینی ذکر کرد که شناسایی نویسنده آن یعنی علی دشتی را برای خوانندگان ممکن می کرد. بخش های کتاب تا شماره ۵۸ ( خرداد ۱۳۵۴ ) در این مجله ادامه داشت و پس از این کتاب به طور مستقل در لبنان منتشر شد. اف. ار. سی. بگلی کتاب را به انگلیسی ترجمه کرد. هوشنگ معین زاده نوشته است که مطالب کتاب در جلساتی در خانهٔ علی دشتی به بحث گذاشته می شد. دشتی برای چاپ کتاب از علینقی منزوی نویسنده، اسلام شناس و ادیبی که به دلایل سیاسی از ایران به بیروت لبنان گریخته بود درخواست کمک کرد. این کتاب به تیراژ گسترده تکثیر شد و مهم ترین عامل دردسرهایی بود که دشتی در دههٔ آخر عمرش به آنها گرفتار شد. به نوشته مسعود بهنود علی دشتیِ هشتاد و چند ساله، با یک حکم اعدام از سوی دادگاه انقلاب اسلامی به اتهام نوشتن کتاب ۲۳ سال، در زندان بود. پس از انقلاب اسلامی افرادی از جمله منزوی زندانی شدند که یکی از اتهام های آنان نوشتن این کتاب بود.
۲۳ سال توجیه و توضیح عقلانی کاملی از نبوت ارائه می دهد و نمونه ی مفرطی از چنین تلاش هایی است. به نوشته دشتی در کتاب ۲۳ سال، تجربه نبوت محمد، وجدان خود او یا ضمیر درونی اش بود که با او سخن می گفت؛ چیزی فراطبیعی در زندگی محمد، رخ نداد، هرچه بود را می توان با روانشناسی و جامعه شناسی مدرن توضیح داد. به اعتقاد دشتی معصوم بودن محمد نفی می شود و بدین ترتیب «آیات شیطانی» مورد پذیرش قرار می گیرند. از قرآن - کتاب محمد به جای کتاب خدا - صحبت می شود به گونه ای که مملو از غلط های دستوری است، چنان که از محمد که مردی بی سواد بوده و آن را از منابع گوناگون برداشت کرده انتظار می رفته. معجزه قرآن به باور دشتی در نتایج آن است، نه در صورتبندی ادبی آن - همان قدر غیرقابل ترجمه است که شعری از حافظ. دشتی به خاطر تأکید ایرانیش، عرب ها را به عنوان مسئول بیشتر مشکلات اسلام مخصوصاً چنان که امروزه در اسلام گرایی عرب نمود دارد مورد شماتت قرار می دهد. به نظر دشتی با ظهور اسلام «عرب ها ناگهان دیدگاه ماتریالیستی خود، ناتوانیشان برای اندیشیدن در شرایط مجرد، دغدغه شان نسبت به امور روحانی و سرکشی و لجاجت شان را از دست ندادند. » چند قرن از اسلام لازم بود تا ایرانیان «ارزشی برای ملیت خود قائل نشوند و حجاز را تنها منشأ نعمت خدا به بشریت بدانند. » به عقیده دشتی فقدان عقلانیت در امور ایمان منجر به پراکنده شدن خرافه و توهم شده است. دین به طور کلی تضعیف کننده عقل تلقی می شود گرچه دلیلی وجود ندارد که این چنین باشد و به اعتقاد او اگر مردم بپذیرند که محمد کاملاً یک انسان بوده آنگاه خواهند فهمید که هرچه که در زندگیش انجام داده را می توان با واکنش های عمومی روانشناسانه و احساسات انسانی منطبق دانست. کنش های محمد از نظر او باید در پیش زمینه محیط اجتماعی و در راستای منفعتشان برای اجتماع مورد ارزیابی قرار گیرند و هیچ معیار اخلاق سفت و سخت را نمی توان از محمد انتظار داشت. همچنین به اعتقاد دشتی علی الظاهر محمد بر اساس مصلحت و بر خلاف هر گونه اصل معنوی و اخلاقی، اصول غیرانسانی را مورد استفاده قرار داده است و به باور او، احکام برجای مانده از زمان محمد در کانتکست امروز، غالباً بلااستفاده و بی معنی اند، مثلاً برخی مناسک چون حج. دشتی در خصوص زنان متعدد محمد و اشارات گوناگون به آنها در قرآن می نویسد: «هر خواننده قرآن باید از مواجهه با این امور شخصی در کتاب آسمانی و آیین نامه اخلاقی که برای همه بشریت در همه زمان ها معتبر است شگفت زده شود. » در کانتکست یک زندگینامه رادیکال مثل این، همه درک های سنتی از شخص محمد و اقتدار او در کنار اقتدار قرآن زیر سؤال می رود.
... [مشاهده متن کامل]
دشتی پس از انقلاب ۱۳۵۷، در حالی که در میانهٔ دههٔ هشتاد زندگی اش بود، دستگیر، زندانی و در دادگاه انقلاب به اتهام نوشتن ۲۳ سال و نقد اسلام، به اعدام محکوم شد. این کتاب از کتاب های ممنوعه در ایران به شمار می آید.
بخش اول ۲۳ سال ابتدا در شماره ۴۷ مجله کاوه چاپ مونیخ در نوروز ۱۳۵۲ به چاپ رسید. نام نویسنده به درخواست او بر این مطلب نیامده بود، اما جواد وهاب زاده در آن مطلب در معرفی این کتاب شواهد و قراینی ذکر کرد که شناسایی نویسنده آن یعنی علی دشتی را برای خوانندگان ممکن می کرد. بخش های کتاب تا شماره ۵۸ ( خرداد ۱۳۵۴ ) در این مجله ادامه داشت و پس از این کتاب به طور مستقل در لبنان منتشر شد. اف. ار. سی. بگلی کتاب را به انگلیسی ترجمه کرد. هوشنگ معین زاده نوشته است که مطالب کتاب در جلساتی در خانهٔ علی دشتی به بحث گذاشته می شد. دشتی برای چاپ کتاب از علینقی منزوی نویسنده، اسلام شناس و ادیبی که به دلایل سیاسی از ایران به بیروت لبنان گریخته بود درخواست کمک کرد. این کتاب به تیراژ گسترده تکثیر شد و مهم ترین عامل دردسرهایی بود که دشتی در دههٔ آخر عمرش به آنها گرفتار شد. به نوشته مسعود بهنود علی دشتیِ هشتاد و چند ساله، با یک حکم اعدام از سوی دادگاه انقلاب اسلامی به اتهام نوشتن کتاب ۲۳ سال، در زندان بود. پس از انقلاب اسلامی افرادی از جمله منزوی زندانی شدند که یکی از اتهام های آنان نوشتن این کتاب بود.
۲۳ سال توجیه و توضیح عقلانی کاملی از نبوت ارائه می دهد و نمونه ی مفرطی از چنین تلاش هایی است. به نوشته دشتی در کتاب ۲۳ سال، تجربه نبوت محمد، وجدان خود او یا ضمیر درونی اش بود که با او سخن می گفت؛ چیزی فراطبیعی در زندگی محمد، رخ نداد، هرچه بود را می توان با روانشناسی و جامعه شناسی مدرن توضیح داد. به اعتقاد دشتی معصوم بودن محمد نفی می شود و بدین ترتیب «آیات شیطانی» مورد پذیرش قرار می گیرند. از قرآن - کتاب محمد به جای کتاب خدا - صحبت می شود به گونه ای که مملو از غلط های دستوری است، چنان که از محمد که مردی بی سواد بوده و آن را از منابع گوناگون برداشت کرده انتظار می رفته. معجزه قرآن به باور دشتی در نتایج آن است، نه در صورتبندی ادبی آن - همان قدر غیرقابل ترجمه است که شعری از حافظ. دشتی به خاطر تأکید ایرانیش، عرب ها را به عنوان مسئول بیشتر مشکلات اسلام مخصوصاً چنان که امروزه در اسلام گرایی عرب نمود دارد مورد شماتت قرار می دهد. به نظر دشتی با ظهور اسلام «عرب ها ناگهان دیدگاه ماتریالیستی خود، ناتوانیشان برای اندیشیدن در شرایط مجرد، دغدغه شان نسبت به امور روحانی و سرکشی و لجاجت شان را از دست ندادند. » چند قرن از اسلام لازم بود تا ایرانیان «ارزشی برای ملیت خود قائل نشوند و حجاز را تنها منشأ نعمت خدا به بشریت بدانند. » به عقیده دشتی فقدان عقلانیت در امور ایمان منجر به پراکنده شدن خرافه و توهم شده است. دین به طور کلی تضعیف کننده عقل تلقی می شود گرچه دلیلی وجود ندارد که این چنین باشد و به اعتقاد او اگر مردم بپذیرند که محمد کاملاً یک انسان بوده آنگاه خواهند فهمید که هرچه که در زندگیش انجام داده را می توان با واکنش های عمومی روانشناسانه و احساسات انسانی منطبق دانست. کنش های محمد از نظر او باید در پیش زمینه محیط اجتماعی و در راستای منفعتشان برای اجتماع مورد ارزیابی قرار گیرند و هیچ معیار اخلاق سفت و سخت را نمی توان از محمد انتظار داشت. همچنین به اعتقاد دشتی علی الظاهر محمد بر اساس مصلحت و بر خلاف هر گونه اصل معنوی و اخلاقی، اصول غیرانسانی را مورد استفاده قرار داده است و به باور او، احکام برجای مانده از زمان محمد در کانتکست امروز، غالباً بلااستفاده و بی معنی اند، مثلاً برخی مناسک چون حج. دشتی در خصوص زنان متعدد محمد و اشارات گوناگون به آنها در قرآن می نویسد: «هر خواننده قرآن باید از مواجهه با این امور شخصی در کتاب آسمانی و آیین نامه اخلاقی که برای همه بشریت در همه زمان ها معتبر است شگفت زده شود. » در کانتکست یک زندگینامه رادیکال مثل این، همه درک های سنتی از شخص محمد و اقتدار او در کنار اقتدار قرآن زیر سؤال می رود.
