یوسف میرزایانس یا هوسپ میرزایان ( ارمنی: Հովսեփ Միրզայան; ۱۲۴۶ همدان - خرداد ۱۳۱۴ ) ، نخستین نمایندهٔ ارمنی های ایران در مجلس شورای ملی و مترجم اشعاری از فردوسی، خیام و باباطاهر به زبان ارمنی بود.
یوسف میرزایانس تحصیلات ابتدایی را زادگاهش همدان به پایان رساند. سپس به جلفای نو نقل مکان کرد و زبان و ادبیات ارمنی «گرابار» و انگلیسی فراگرفت.
... [مشاهده متن کامل]
یوسف میرزایانس در اواسط سال ۱۲۷۵ خورشیدی در نبردخانه سور ( ۱۸۹۷ ) شرکت و از همین زمان رابطه ای نزدیک با یپرم خان پیدا کرد. در سال ۱۲۷۹ به استخدام دولت درآمد و با سمت مأمور گمرک به بوشهر رفت. در زمانی که مستشاران بلژیکی گمرک بوشهر را اداره می کردند معاونت گمرکات بنادر جنوب منصوب شد. میرزایانس در مدت اقامتش در بوشهر، در کنار وظایف رسمی در فعالیت های اجتماعی نیز شرکت می جست. در ۱۲۸۳ با عنوان رئیس مالیه، گمرک و ادارهٔ پست استان کرمان به آن شهر نقل مکان کرد.
با آغاز جنبش مشروطه ایران، میرزایانس نیز جذب این جنبش شد و به تهران رفت. در اواخر سال ۱۲۸۶ یکی از اعضای اصلی مذاکراتی بود که استپان زوریان معروف به رُستوم، از رهبران حزب فدراسیون انقلابی ارمنی برای شرکت در جنبش مشروطه ایران و با حضور شماری از آزادی خواهان ایرانی تشکیل داد.
با تشکیل دوره دوم مجلس شورای ملی پس از استبداد صغیر، ارامنه خواهان دو نماینده در مجلس بودند، یکی برای ارامنه جنوب ( به مرکزیت اصفهان ) و دیگری برای ارامنه شمال ( به مرکزیت آذربایجان ) . ارامنه شمال میرزایانس را به نمایندگی برگزیدند اما چون ارامنه جنوب خواهان نماینده جداگانه بودند و به میرزایانس رأی ندادند، ارسال اعتبارنامه او به مجلس و نمایندگی او به تأخیر افتاد تا اینکه سرانجام پس از نه ماه کشاکش، اعتبارنامه اش در پنجم آذر ۱۲۸۹ به تصویب مجلس رسید. پنج روز بعد ادای سوگند کرد.
میرزایانس همچنین کوشید که اقلیت کلدانی نیز نماینده جداگانه ای در مجلس داشته باشند اما در نهایت مجلس تصمیم گرفت که نماینده ارامنه شمال میان ارامنه و کلدانیها مشترک باشد. یوسف میرزایانس در دوره چهارم به نمایندگی ارامنه جنوب انتخاب شد اما اعتبارنامه اش دو ماه به پایان کار مجلس مانده، در ۲۹ فروردین ۱۳۰۲ به تصویب رسید.
از پیشنهادهای مهم یوسف میرزایانس در دوره نمایندگی در مجلس دوم، شرکت ارمنیان در طرح خدمت وظیفهٔ اجباری بود. در ۲۱ بهمن ۱۲۸۹ لایحه سربازگیری از عشایر به مجلس آمد که نخستین طرح نظام وظیفه اجباری در تاریخ قانونگذاری نوین ایران به شمار می رود. میرزایانس خواهان این شد که علاوه بر عشایر، از ارامنه نیز سربازگیری شود و خطاب به مجلس گفت:
یوسف میرزایانس تحصیلات ابتدایی را زادگاهش همدان به پایان رساند. سپس به جلفای نو نقل مکان کرد و زبان و ادبیات ارمنی «گرابار» و انگلیسی فراگرفت.
... [مشاهده متن کامل]
یوسف میرزایانس در اواسط سال ۱۲۷۵ خورشیدی در نبردخانه سور ( ۱۸۹۷ ) شرکت و از همین زمان رابطه ای نزدیک با یپرم خان پیدا کرد. در سال ۱۲۷۹ به استخدام دولت درآمد و با سمت مأمور گمرک به بوشهر رفت. در زمانی که مستشاران بلژیکی گمرک بوشهر را اداره می کردند معاونت گمرکات بنادر جنوب منصوب شد. میرزایانس در مدت اقامتش در بوشهر، در کنار وظایف رسمی در فعالیت های اجتماعی نیز شرکت می جست. در ۱۲۸۳ با عنوان رئیس مالیه، گمرک و ادارهٔ پست استان کرمان به آن شهر نقل مکان کرد.
با آغاز جنبش مشروطه ایران، میرزایانس نیز جذب این جنبش شد و به تهران رفت. در اواخر سال ۱۲۸۶ یکی از اعضای اصلی مذاکراتی بود که استپان زوریان معروف به رُستوم، از رهبران حزب فدراسیون انقلابی ارمنی برای شرکت در جنبش مشروطه ایران و با حضور شماری از آزادی خواهان ایرانی تشکیل داد.
با تشکیل دوره دوم مجلس شورای ملی پس از استبداد صغیر، ارامنه خواهان دو نماینده در مجلس بودند، یکی برای ارامنه جنوب ( به مرکزیت اصفهان ) و دیگری برای ارامنه شمال ( به مرکزیت آذربایجان ) . ارامنه شمال میرزایانس را به نمایندگی برگزیدند اما چون ارامنه جنوب خواهان نماینده جداگانه بودند و به میرزایانس رأی ندادند، ارسال اعتبارنامه او به مجلس و نمایندگی او به تأخیر افتاد تا اینکه سرانجام پس از نه ماه کشاکش، اعتبارنامه اش در پنجم آذر ۱۲۸۹ به تصویب مجلس رسید. پنج روز بعد ادای سوگند کرد.
میرزایانس همچنین کوشید که اقلیت کلدانی نیز نماینده جداگانه ای در مجلس داشته باشند اما در نهایت مجلس تصمیم گرفت که نماینده ارامنه شمال میان ارامنه و کلدانیها مشترک باشد. یوسف میرزایانس در دوره چهارم به نمایندگی ارامنه جنوب انتخاب شد اما اعتبارنامه اش دو ماه به پایان کار مجلس مانده، در ۲۹ فروردین ۱۳۰۲ به تصویب رسید.
از پیشنهادهای مهم یوسف میرزایانس در دوره نمایندگی در مجلس دوم، شرکت ارمنیان در طرح خدمت وظیفهٔ اجباری بود. در ۲۱ بهمن ۱۲۸۹ لایحه سربازگیری از عشایر به مجلس آمد که نخستین طرح نظام وظیفه اجباری در تاریخ قانونگذاری نوین ایران به شمار می رود. میرزایانس خواهان این شد که علاوه بر عشایر، از ارامنه نیز سربازگیری شود و خطاب به مجلس گفت:
