یودن رات

یودِن رات ( به آلمانی: Judenrat؛ به معنای «شورای یهودی» ) سازمانی مدیریتی در جریان جنگ جهانی دوم بود که توسط آلمان نازی به جوامع یهودیان اروپای اشغالی و بیشتر درون گتوهای نازی تحمیل شد. نازی ها از یهودیان خواستند تا در هر یک از جوامع خود، گروهی از ارشدان را انتخاب کرده و شورای یهودیان را تشکیل بدهند. [ ۱]
یودِن رات به شکل واسطه ای تحمیلی میان نازی ها و یهودیان عمل می کرد و نازی ها از آن برای کنترل جوامع یهودی بهره می گرفتند. در بعضی گتوها، همچون گتو ووچ و نیز تریزینشتات، آلمانی ها نام «شورای ارشدان یهودی» ( Jüdischer Ältestenrat یا Ältestenrat der Juden ) به این گروه دادند. [ ۲] جوامع یهودی خود از قرون وسطی به آن سو شوراهایی خودمختار تشکیل داده بودند که به آن کَهُل ( קהל ) یا کِهیلا ( קהילה ) می گفتند.
در حالی که عده ای از تاریخ دانان به این شوراها به دیده گروهی همدست نگاه می کنند، [ ۳] [ ۴] [ ۵] مسئله اینکه همکاری با یودنرات به منزله همدستی با آلمانی ها بوده است یا نه هنوز مورد بحث و جدل است. [ ۶] [ ۷] [ ۸]
نخستین یودنراتها در لهستان اشغالی پس از فرمان ۲۱ سپتامبر ۱۹۳۹ راینهارت هایدریش در طی تهاجم آلمان به لهستان و متعاقب آن حمله به اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفتند.
یودنراتها به عنوان ابزاری در دست آلمانی ها برای اعمال قوانین ضدیهودی خود در مناطق اشغالی به شمار می رفتند و هیچ گونه اختیاری از خود نداشتند. در شکل ایدئال خود، یک یودنرات متشکل از یک ربی و دیگر افراد صاحب نفوذ در جامعه یهودی می بود. این گروه ها با واسطه گری میان آلمان و مردم محلی گاه در جهت تأمین هدف آلمانی ها در جلوگیری از مقاومت مسلحانهٔ یهودیان عمل می کردند، و گاه با چانه زدن با نیروهای آلمانی اقدام به تهیه مواد غذایی برای ساکنان گتوها می کردند. وجود این شوراها اما تأثیری در سرنوشت نهایی یهودیان ساکن اروپا نداشت؛ به گفته مایکل برنباوم: «در تحلیل نهایی، یودنرات هیچ گونه تأثیری بر نتیجه نهایی دهشتناک هولوکاست نداشت؛ ماشین کشتار جمعی نازی ها تنها مسئول این تراژدی بود، و یهودیان مناطق اشغالی، به ویژه در لهستان اشغالی، آنقدر ضعیف بودند که توانایی جلوگیری از آن را نداشتند. »[ ۹]