[ویکی فقه] یقین، عبارت است از اعتقاد ثابت و قطعی انسان به امری که مطابق با واقع بوده و با هیچ شبهه ای، هر قدر هم قوی، قابل زوال نباشد. یقین در دین به منزله سرمایه است و ایمان متوقف بر آن می باشد. سایر علوم شاخ و برگ آن است و رستگاری در آخرت بدون یقین حاصل نمی شود.
یقین در لغت علم است که نقطه مقابل" شک " می باشد و طبق آنچه از اخبار و روایات استفاده می شود به مرحله عالی ایمان " یقین" گفته می شود و در اصطلاح، یقین اعتقاد و باور محکم و استواری است که مطابق با
حقیقت باشد و به هیچ وجه امکان زوال و احتمال خلاف در او راه ندارد. به طوری که انسان همه چیز را از مسبّب الاسباب بداند و به اسباب توجّه نکند بلکه واسطه ها را مسخّر حقّ و فاقد هر حکم و قدرت بداند و کسی که بر این اعتقاد باشد دارای یقین است.
← نظر علّامه طباطبایی
در آیات قرآن، یقین در چند معنی استعمال گردیده است:۱- به معنی علم و
آگاهی کامل. ما لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلَّا اتِّباعَ الظَّنِّ وَ ما قَتَلُوهُ یَقِیناً یعنی و ما قتلوه من غیر شک ۲- به معنی مرگ . وَ اعْبُدْ رَبَّکَ حَتَّی یَأْتِیَکَ الْیَقِینُ یعنی حتّی یأتیک الموت ۳- به معنی آشکار و روشن. کَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ. یعنی اگر حادثه بزرگ عالم آخرت برای شما روشن و آشکار می شد)
یقین در روایات
از این رو برخی روایاتی که در بیان معنی و تفسیر یقین آمده، آن را به لوازم و آثارش تعریف کرده اند.از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) نقل شده که فرمود:«از جبرئیل پرسیدم تفسیر یقین چیست؟ گفت: مؤمن به گونه ای برای خدا عمل کند که گویا او را می بیند، و اگر او خدا را نمی بیند، خدا او را می بیند. و یقیناً بداند که آنچه به او رسیده ممکن نبود از او بگذرد و آنچه از او گذشته ممکن نبود به او برسد.» از امام رضا (علیه السلام) سؤال شد: یقین چیست؟ فرمود:«توکل بر خدا و تسلیم او شدن و راضی به قضای الهی بودن و همه امور را به خدا واگذاردن.»
فضیلت
...
[ویکی شیعه] یقین، مرتبه ای عالی از معرفت و از بالاترین مراحل سلوک و کمالات انسانی. در کتاب های اخلاقی یقین را اعتماد و توجه کامل به خدا و روی گردانی از غیر او معنا کرده و حالتی دانسته اند که در آن انسان نسبت به خوب و بد پیشامدها بی تفاوت است. علماء اخلاق برپایه آیات قرآن سه مرتبه «علم الیقین»، «عین الیقین» و «حق الیقین» را برای یقین بیان کرده و حق الیقین را ویژه عارفان و حکیمان بزرگ دانسته اند.
روایات بسیاری از پیامبر(ص) و امامان شیعه درباره یقین گزارش شده است. در روایات، یقین مرحله ای بالاتر از ایمان و
اسلام و تقوا دانسته شده است. برطبق احادیث برخی از نشانه های اهل یقین عبارت اند از اخلاص، زهد، تلاش برای انجام دادن اعمال نیک، خشوع و خودداری از مجادله.
در لغت نامه ها، کتاب های اخلاقی و تفاسیر، یقین نوعی از ادراک معرفی شده است که مرتبه ای بالاتر از علم یا معرفت عادی دارد. برای مثال راغب اصفهانی آن را نوعی علم تعریف کرده است که ثبات دارد و از شناخت و فهم بالاتر است. علامه طباطبایی در بخشی از تفسیر المیزان یقین را ادراکی قوی شمرده است که از بین نمی رود و ضعیف نمی شود و در بخش دیگر آن کتاب، یقین را علمی دانسته است که در آن شک وشبهه راه نمی یابد.
[ویکی اهل البیت] یقین اعتقاد و باور محکم و استواری است که مطابق با
حقیقت باشد و به هیچ وجه امکان زوال و احتمال خلاف در او راه ندارد.
در آیات قرآن، یقین در چند معنی استعمال گردیده است:
از نظر عارفان، یقین دارای سه مرتبه است:
علم الیقین به معنای تصوّر و تصدیق موضوع به صورتی است که در واقع چنان است و البته حصول این یقین جز به کمک
دانش و علم و استدلال و منطق میسّر نیست.
عین الیقین به معنای دیدن و مشاهده کردن واقعیّت است و این مرتبه درجه ای از مرتبه قبل بالاتر است، چون بین چیزی را به چشم دیدن و باور کردن تا شنیدن و قبول کردن خیلی فرق است.
حق الیقین به معنای متّحد شدن وجود با واقعیّت است؛ به نحوی که هیچ گونه راه شک و تردیدی به آن برای انسان نماند و واقعیّت خارجی یا موجودیّت انسان یکی گردد، حق الیقین به معنای فنای در حق و بقای به اوست، علماً و شهوداً و حالًا و مراد از لقای حق در آیات قرآن همین مرتبه است ، مرتبه ای که کار دلیل و برهان کار دیده نیست، بلکه نتیجه حرکت الهی قلب است، قلبی که خانه اوست و عرصه تجلّی نور او و چون دیده قلب که از آن تعبیر به بصیرت می شود، به نور یقین روشن گردد انسان مستحقّ عنایات خاصّه و الطاف رحمانیه می گردد و می شنود آنچه را قبل از این یقین نمی شنید و می بیند آنچه را نمی دید و می یابد، آنچه را نمی یافت.
برخی دیگر مراتب یقین را با مثال آتش به این صورت توضیح داده اند:
[ویکی الکتاب] معنی
یَقِینُ: یقین (کلمه یقین به معنای علمی است که شک و تردید در آن راه نداشته باشد )
معنی
لَا یُوقِنُونَ: یقین نمی کنند ( َکَانُواْ لَا یُوقِنُونَ " : یقین نمی کردند)
معنی
ﭐسْتَیْقَنَتْهَا: به آن یقین حاصل کرد
معنی
مُسْتَیْقِنِینَ: یقین یافتگان
معنی
مُوقِنُونَ: یقین کنندگان
معنی
مُوقِنِینَ: یقین کنندگان
معنی
تُوقِنُونَ: یقین یکنید
معنی
لَا یَظُنُّ: نمی دانند - یقین ندارند - گمان نمی کنند
معنی
یَسْتَیْقِنَ: تا یقین پیدا کند
معنی
ﭐئْذَنُواْ بِـ: یقین کنید به-آگاه باشید به اینکه ( در عبارت"فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ ")
معنی
مُؤْمِنُ: مؤمن -آن کس که یقین و باور دارد- با ایمان - کسی که امنیت بدهد ، ودر امان خود حفظ کند -امنیت دهنده
معنی
یَؤُوسٌ: بسیار نا امید (صیغه مبالغه از ماده یأس و یأس عبارت از حالتی است که یقین کنی آن چیزی که امید و انتظارش را داری تحقق نخواهد یافت ، و نقیض این حالت را رجاء : امید گویند )
معنی
یَئِسَ: مأیوس شد - نا امید شد(یأس عبارت از حالتی است که یقین کنی آن چیزی که امید و انتظارش را داری تحقق نخواهد یافت ، و نقیض این حالت را رجاء : امید گویند )
ریشه کلمه:
یقن (۲۸ بار)
[ویکی فقه] یقین (اخلاق). یقین، عبارت است از اعتقاد ثابت و قطعی انسان به امری که مطابق با واقع بوده و با هیچ شبهه ای، هر قدر هم قوی، قابل زوال نباشد.
یقین در لغت علم
طریحی، شیخ فخر الدین، ج ۶، ص۳۳۱، مجمع البحرین، قم، موسسه البعثه، ۱۴۱۴ ه ق.
در آیات قرآن، یقین در چند معنی استعمال گردیده است:۱- به معنی علم و آگاهی کامل. ما لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلَّا اتِّباعَ الظَّنِّ وَ ما قَتَلُوهُ یَقِیناً یعنی و ما قتلوه من غیر شک
نساء/سوره۴، آیه۱۵۷.
از این رو برخی روایاتی که در بیان معنی و تفسیر یقین آمده، آن را به لوازم و آثارش تعریف کرده اند.از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) نقل شده که فرمود:«از جبرئیل پرسیدم تفسیر یقین چیست؟ گفت: مؤمن به گونه ای برای خدا عمل کند که گویا او را می بیند، و اگر او خدا را نمی بیند، خدا او را می بیند. و یقیناً بداند که آنچه به او رسیده ممکن نبود از او بگذرد و آنچه از او گذشته ممکن نبود به او برسد.»
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، ج۶۷، ص۱۷۳.
...
