یطهرن

[ویکی الکتاب] معنی یَطْهُرْنَ: که پاک شوند
ریشه کلمه:
طهر (۳۱ بار)

(بر وزن قفل) پاکی. ارباب لغت گفته‏اند: «طَهْرَ طُهْراً وَ طَهُوراًو طَهارَةً:ضدّ نجس». . مراد از طهر انقطاع خون حیض است و از آیه بدست می‏آید که مقاربت بعد از انقطاع و قبل از غسل جایز است اهل کوفه به جز حفض «یطهرن» را با تشدید طاء و هاء خوانده‏اند که به معنی اغتسال است یعنی از زنان در حال حیض دوری کنید و با آنها مقاربت نکنید تا از خون پاک شوند یا غسل کنند، بعضی آن را وضو معنی کرده‏اند. در مفردات گفته: طهارت دو قسم است: طهارت جسم و طهارت نفس و عامّه آیات قرآن به طهارت نفس حمل شده است. طَهُور: یک دفعه مصدر است به معنی پاکی چنانکه نقل شد و اهل لغت تصریح کرده‏اند و یک دفعه وصف است مثل . طهور را در آیه پاک و پاک کننده گفته‏اند چون شی‏ء یک دفعه پاک کننده گفته‏اند چون شی‏ء یک دفعه پاک است ولی پاک نمی‏کند مثل لباس آب انار و غیره و یک دفعه پاک است و پاک می‏کند مثل آب که پاک است و نجاسات را نیز پاک می‏کند رجوع شود به مجمع و غیره. شاید افاده این معنی از صیغه مبالغه بودن آن باشد چنانکه در نهایه و شیخ طوسی در خلاف گفته است. دفعه سوم اسم است و آن آبی است که با آن تطهیر می‏شود مثل فطور به آنچه با آن افطار می‏شود وقود به آنچه با آن آتش افروخته می‏شود «ما عِنْدی طِهُورُ اُتَطَّهِرُ بِهِ» در نزدم آبی نیست تا تطهیر کنم و درباره «شَراباً طَهُوراً» صحبت خواهد شد. تطهّر: از باب تفعّل به معنی پاک شدن است فعل آن اطهّر (با تشدید) نیز آید که در اصل تطهّر بوده تاء در طاء ادغام شده و برای رفع مخذور ابتدا به سکون همزه به اولش آمده است ، . ناگفته نماند معنای اولی در هر دو پاک شدن است ولی سبب پاک شدن اغتسال است پس غسل موجب طهارت باطنی است. یعنی: چون به وسیله غسل و یا به وسیله شستن فرج. پاک شدند از حالیکه خدا دستور داده (فرج) آمیزش کنید. در آیه دوم یعنی: اگر جنب شدید پاک شوید و تحصیل طهارت کنید البته با غسل. تطهیر: پاک کردن . معنی آیه در «اهل» گذشت. یعنی ای اهل بیت، خدا اراده فرمود که شما را از هر آلودگی پاک گرداند (و اراده خدا از مراد جدا نمی‏شود) این کلام توأم با پاک گرداندن اهل بیت علیهم السلام است در این جا لازم است چند آیه را بررسی کنیم: * . بنابرآن که «یطهرن» بی تشدید و به معنی انقطاع خون باشد آیا می‏شود از آیه جواز مقاربت بعد از انقطاع و قبل از اغتسال را استفاده کرد؟ اگر «فَاِذا تَطَّهِرْنَ...» درذیل آیه نبود جواز آن بی شک بود ولی ملاحظه دو جمله می‏فهماند که جواز در صورت انقطاع خون و اغتسال زن است حتی اگر اغتسال بدون انقطاع باشد مقاربت جایز نیست. ولی این در صورتی است که مراد از «تَطَّهَرْنَ» غسل باشد نه شستن محل خون. وگرنه «یَطْهُرْنَ وَ تَطَّهَرْنَ» هر دو به یک معنی است. نا گفته نماند: «حَتّی یَطْهُرْنَ» نشان می‏دهد که نهی با انقطاع خون از بین رفته است و دیگر در جواز آن احتیاج به غسل نیست ولی پس از غسل دیگر کراهتی هم در بین نیست. فقهاء به کراهت مقاربت بعد از انقطاع و قبل از غسل فتوی داده‏اند و چنانکه گفته شد می‏شود آن را از آیه استفاده کرد ولی استناد عمده فقهاء به روایات است مثل روایت محمد بن مسلم از امام باقر علیه السلام : «فری الْمَرْئَةِ یَنْقَطِعُ عَنْها الدَّمْ دَمُ الْحَیْضِ فی آخَرِ اَیّامِها قالَ اِذا اَصابَ زَوْجَها شیق فَلْیَأْمُرْها فَلْتَغْسِلْ فَرْجَها ثُمَّ یَمَسُّها اِنْ شاءَ قَبْلَ اَنْ تَغْسِلْ». «عَنْ عَلُّ بْنِ یَقْطینِ عَنْمُوسَی بْنِ جَعْفَرِ عَلَیْهِما السَّلامُ قالَ: سَئَلْتُهُ عَنْ الحائِضِ تَرَی الطُّهْرَ، اَیَقَعُ فیها زَوْجُها قَبْلَ اَنْ تَغْتَسِلَ؟ قالَ: لا بَأسَ وَبَعْدَ الْغُسْلِ اَحَبُّ اِلَیَّ» نقل از وسائل ابواب حیض باب 27. * . ظاهراً خهر دو خطاب به حضرت رسول صلی اللّه علیه و آله و سلم است یعنی: تو به واسطه صدقه آنها را تطهیر و تزکیه می‏کنی. بعضی احتمال داده‏اند که فاعل تطهّر هم صدقه باشد یعنی: صدقه باشد یعنی: صدقه آنها را پاک می‏کند ولی سیاق آیه مخصوصاً ضمیر «بها» دلیل قول اول است. تطهیر: پاک کردن و تزکیه نموّ دادن است مثل مریض که اول مرض را از بین می‏برند سپس تقویتش می‏کنند از آیه بدست می‏آید که ادای صدقه دو اثر دارد یکی پاک شدن از گناهان مثل . دومی برکت و خیر و این هر دو به وسیله خداست ولی چون اخذ صدقه به آن حضرت محوّل شده دو فعل اخیر نیز به وی نسبت داده شده است. به نظر یعضی «تُزَکّیهِمْ» نسبت دادن آن حضرت است آنها را به زکوة و تزکیه. ولی این بعید است. * . در المیزان فرموده: تطهیر بیت یا خالص و آماده کردن آن برای عبادت است و یا پاک کردن از کشافات می‏باشد که در اثر عدم مبالات مردم عارض می‏شود. به نظر نگارنده احتمال اول صحیح است که آن دو بزرگوار بانی بیت اند و قبل از آن دو بیتی وجود نداشت تا از کثافات پاکش کنند مگرآن که بگوئیم: بیت از بناهای انبیاء دیگر است در افتاده و کثیف شده بود که آن دو بزرگوار به تعمیر و تطهیرش مأمور شدند ولی آماده کردن بهتر است. * . ظاهراً تطهیر ثیات تطهیر معمولی است یعنی خدایت را بزرگ بدان، لباسهایت را پاک کن و از اضطراب و سستی به دور باش. از قتاده نقل شده که مراد از ثیات نفس است یعنی باطنت را پاک گردان ولی این بعید است و تطهیر ثیات و بهداشت از موضوعات اصیل اسلامی است. و قویاً آیه اول راجع به نماز و دومی راجع به طهارت لباس در نماز باشد یعنی: نماز بخوان، لباست پاک گردان، اضطراب به دلت راه مده. * . گوئی مراد طهارت به وسیله آب است در مجمع فرموده: روایت شده رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم به مردم قبا فرمودند: در پاک کردن خود چه می‏کنید خداوند شما را نیکو ثنا فرموده، گفتند: اثر غائط را با آب می‏شوئیم، فرمود: خداوند درباره شما نازل کرده «وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُطَهَّرینَ» ایضاً در مجمع نقل کرده که دوست دارند بول و غائط را با آب بشویند این از باقر و صادق علیهما السلام منقول است در برهان نیز این روایات نقل شده است. * . به قولی مراد از یتطهرون یتنزّهون است یعنی آنها را از شهر خویش بیرون کنید که از کار و طریقه شما خودشان را پاک و منزه می‏دانند و کنار می‏کشند. چنانکه در آیه . مقصود کنار کشیدن و یا پاک نگاه داشتن است. * . شاید طهور به معنی کاملاً پاک باشد یعنی در شراب بهشتی مطلقا کثافت و آلودگی نیست. و شاید پاک کننده باشد که گفته‏اند: شراب بهشتی از ثقل خوراک پاک می‏کند و دوباره اشتها می‏آورد در آیاتیکه در آیاتی که راجع به شراب بهشتند آیه‏ای نیست که این وصف را روشن کند. در تفسیر برهان از حضرت باقر علیه السلام در ضمن حدیثی نقل شده که به وسیله خوردن آن شراب قلوبشان از حسد پاک می‏شود و موی از چشمانشان می‏افتد. در مجمع هست که از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده‏اند که شراب طهور آنها را از هر چیز جز علاقه به خدا پاک می‏کند. * . «ذلِکُمْ» اشاره است به عدم ممانعت زن مطلقه از اینکه با شوهر قبلی ازدواج کند ظاهراً مراد با برکت‏تر ئ پاکیزه‏تر بودن برای قلوب است نظیر . * . «لا یَمَسُّهُ...» ظاهراً وصف قرآن است نه وصف کتاب مکنون مراد از کتاب مکنون لوح محفوظ است که فرموده: . نظیر این است آیه . ضمیر «اِنَّهُ» راجع به قرآن است. معنی سه آیه فوق چنین می‏شود: آن قرآن محترمی است. در کتابی پوشیده و محفوظ، مسّ نمی‏کند و نمی‏داند حقائق قرآن را جز پاکان. این در صورتی است که لادر «لا یَمَسُّهُ...» برای نفی باشد. مسّ را در آیه علم و دانستن گفته‏اند. مفردات گوید: یعنی به حقائق معرفت قرآن نمی‏رسد مگرآن که نفس خویش را پاک کرده و از چرک فساد پاک شده بیضاوی «لا یَمَسَّهُ...» را وصف کتاب مکنون گرفته و گوید: بر آن مطلع نمی‏شود مگر مطهرون. المیزان نیز آن را علم فرموده است. باز فرموده وجهی نیست که مطهّرون مخصوص ملائکه باشد چنانکه بیشتر مفسّران گفته‏اند بلکه مطهّرون از بشر نیز که آیه تطهیر بیان می‏کند در آن داخل اند (خلاصه). علی هذا معنی آیه این است حقائق قرآن را درک نمی‏کند و نیمداند مگر آنانکه خداوند قلوبشان را از آلودگی های گناهان و کثافات ذنوب پاک فرموده است خواه ملک باشند یا بشر. وصف بودن «لا یَمَسُّهُ» برای کتاب مکنون به نظر من بعید است بلکه تا «تَنْزیلٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمینَ» برای قرآن چهار وصف آمده است. قول دیگر آن است که در لا در «لا یَمَسُّهُ...» ناهیه است و مراد از طهارت، طهارت از حدث خبث است ولی مناسب آن قرائت «مُتَطَّهِرُونَ» است که به معنی وضو و غسل باشد یعنی:مس نکند قرآن را و به آن دست نزند مگر آنانکه با طهارت اند. ممکن است در این صورت باز «لا» نافیه و راد از خبر انشا باشد. در مجمع فرموده: گفته‏اند: جایز نیست بر جنب و حائض و محدث مسّ قرآن و این از امام باقر علیهالسلام نقل شده و مذهب مالک و شافعی است. در نزد ما ضمیر «لا یَمَسُّهُ» راجع به قرآن است و غیر طاهر را مسّ کتابت آن جایز نیست. این قول به نظر نگارنده ضعیف است زیرا آن با «مُطَهَّرُون» اصلا سازگار نیست. و اینکه مسّ کتابت قرآن بر جنب مطلبی است که دلیلش روایات است نه این آیه. المیزان از درّ منثور نقل کرده که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم به عمر و بن حزم فرمود: «وَلا تَمَسَّ الْقُرآنَ اِلّا عَنْ طَهُورٍ».