یشت ها

لغت نامه دهخدا

یشتها. [ ی َ ] ( اِخ ) یشت به معنی نیایش و فدیه و مانند آن است و آن مجموعه سرودهایی برای هرمزد و ایزدان هفتگانه یعنی امشاسپندان و فرشتگان دیگر است و ظاهراً اصلاً این مجموعه موزون بوده است و آن جزوی از اوستای کنونی است. ( یادداشت مؤلف ). یشت ، کلمه ٔاوستایی آن یشتی از ریشه کلمه یسنا برای ستایش به طور عموم آمده و یشتها به ویژه برای ستایش آفریدگارو نیایش امشاسپندان و ایزدان. در فرهنگهای پارسی یشتن را به معنی عبادت کردن گرفته اند. مؤلف برهان می نویسد: «یشتن به لغت زند و پازند ( ! ) به معنی زمزمه کردن و چیزی خواندن باشد بر طعام ، و آن عبادتی است مغان را در وقت طعام خوردن ». پیداست که در این تعبیر معنی یشتن را از عمومیت ساقط و به باژ و زمزمه تخصیص داده است. زراتشت بهرام پژدو در ارداویرافنامه گوید:
چو از کار یزشچاری گذشتند
از اول کار، جایی می بیشتند.
و نیز:
ز بیم کارزار و قحط و کشتن
نبد پروای دین و باژو یشتن.
و یشت در برهان «نام نسکی باشد از کتاب زند» زراتشت بهرام در زراتشت نامه گوید:
ز بهر روان هرکه فرمود یشت
پشیمان شد از گفت خود بازگشت.
یشتها امروز اگرچه ترکیب شعری ندارد، ولی هنوز هم کلامش موزون و با طرزی شاعرانه ، با عبارات بلند و تخیلات عالی سروده شده است. اصلاً همه یشتها منظوم بوده. منتها دارای اوزان هجایی ، و مانند گاتهابه قطعات و بیتها منقسم و شماره هجاهای آن 8 و گاهی 10 و 12 بوده است. بعدها به واسطه تصرفاتی که در آنها شده و به علت تفسیر که به تدریج جزو متن گردیده ترکیب شعری آن بهم خورده است. با وجود این ، اوزان آن به خوبی معلوم است و میتوان دوباره به شکل اصلی درآورد. برخی از یشتها بسیار قدیمی به نظر می رسند. اکنون 21 یشت موجود است که بعضی از آنها کوتاه و بعضی دیگر بسیار بلندند. اسامی یشتها به قرار ذیل است :
1- هرمزدیشت. 2- هفت امشاسپندیشت. 3- اردیبهشت یشت. 4- خردادیشت. 5- آبان یشت. 6- خورشیدیشت. 7- ماه یشت. 8- تیریشت. 9- گوش یشت. 10- مهریشت. 11- سروش یشت. 12- رشن یشت. 13- فروردین یشت. 14- بهرام یشت. 15- رام یشت. 16- دین یشت. 17- اردیشت. 18- اشتادیشت. 19- زامیادیشت. 20- هوم یشت. 21- ونندیشت.
از این میان خصوصاً یشتهای 5 و 8 و 10 و 13 و 14 و 17 و 19 بسیار قدیمند. ( از یشتها ج 1 ص 14 ) ( مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات فارسی صص 130 - 131 ). در برهان و آنندراج و ناظم الاطباء آن را نسکی از نسکهای زند آورده اند که درست نیست.

فرهنگ فارسی

یکی از بخشهای پنجگان. اوستا شامل ۲۱ یشت که عبارتند از : هرمز یشت هفت امشاسپند یشت اردیبهشت یشت خرداد یشت آبان یشت خورشید یشت ماه یشت تیر یشت گوش یشت مهر یشت سروش یشت رشن یشت فروردین یشت بهرام یشت رام یشت وین یشت ارد یشت اشتاد یشت زامیاد یشت هوم یشت ونند یشت .

دانشنامه آزاد فارسی

یَشْتْ ها
یکی از بخش های پنج گانۀ اوستا، متشکل از ۲۱ یشت، در زمرۀ متن های اوستای متأخر. هر یشت به بخش هایی تقسیم می شود که کرده (بخش) نام دارد. اوستاشناسان هر کرده را به منظور سهولت استفاده و ارجاع، به بندهایی تقسیم می کنند. یشت به معنای «پرستش و نیایش» و از نظر معنایی هم ریشه با واژۀ کهن «یسن» و واژه های «جشن» و «ایزد» در فارسی است. یشت ها سرودهایی در ستایش خدایان قدیم ایرانی نظیر ناهید، مهر، و تیشترند. نام های ۲۱ یشت اوستا، که معمولاً به صورت فارسی میانه آمده چنین است: ۱. هرمزد (اورمزد) یشت در ۳۳ بند در ذکر اسماء اهورَه مزدا؛ ۲. هفت تن (امشاسپندان) یشت در پانزده بند در ستایش امشاسپندان؛ ۳. اردیبهشت یشت در نوزده بند در ستایش این امشاسپند؛ ۴. خردادیشت در یازده بند در ستایش این امشاسپند؛ ۵. آبان یشت در ۱۳۳ بند در ستایش اَردوی سورا آناهیتا؛ ۶. خورشید یشت در هفت بند در ستایش خورشید؛ ۷. ماهیشت در ۷ بند در ستایش ماه؛۸. تیشتر یشت در ۶۲ بند در ستایش تیشتر، ستارۀ باران؛ ۹. درواسْپ یا گوش یشت در ۳۳ بند در ستایش ایزدبانو درواسپ؛ ۱۰. مهریشت در ۱۴۶ بند در ستایش ایزدمهر؛ ۱۱. سروش یشت در ۲۳ بند در توصیف و ستایش سروش، ایزد نظم و انضباط؛ ۱۲. رَشْن یشت در ۳۸ بند دربارۀ رشن ایزد عدالت و انواع وَر (آزمایش دینی) برای تشخیص گناهکار از بی گناه؛ ۱۳. فروردین یشت در ۱۵۸ بند در ستایش فروهرها یا فره وشی ها؛ ۱۴. بهرام یشت در ۶۴ بند در ستایش ایزدبهرام؛ ۱۵. رام یشت در ۵۷ بند در ستایش ایزد هوا؛ ۱۶. دین یشت در بیست بند در ستایش ایزد علم؛ ۱۷. اَرْد یشت در ۶۲ بند در ستایش ایزد نگهبان ثروت و دارایی؛ ۱۸. اشتاد یشت در نُه بند در ستایش فرّۀ ایرانی و ایزدبانو اَشی و دعای اهونَوَر. نام این یشت که به معنای «درستی، عدالت» است با مطالب آن مناسبت ندارد؛ ۱۹. زامیاد یشت در ۹۶ بند در ستایش فره؛ ۲۰. هوم یشت در دو بند در ستایش هوم؛ یَسْن نهم را در واقع باید یشت خاص هوم به شمار آورد؛ ۲۱. وَنَنْد یشت در یک بند در ستایش ستارۀ وَنَنْد یا نَسْر الواقع. همۀ یشت ها از نظر قدمت یکسان نیستند، برای نمونه یشت های پنج، هشت، ده، سیزده، هفده و نوزده بزرگ نامیده شده اند. هر یشت بزرگ شامل توصیف، مدح، ستایش، و به یاری خواندن ایزدی است که آن یشت به او اختصاص دارد و در جای جای آن اسطوره ها و حوادث تاریخی و افسانه ای که آن ایزد در آن ها نقش داشته است، به صورت ضمنی و بسیار فشرده و مبهم ذکر می شود. تعداد ابیات در هر کرده ثابت نیست و بیت اول هر کرده با توصیف ایزد و عبارتی نظیر «... می پرستیم» و بیت آخر آن با عبارت «.. به سبب شکوه و فرّه اش...» آغاز و این دو عبارت ترجیع بندوار تکرار می شود. بخشی از یشت ها موزون است. برخی وزن آن را هجایی (براساس شمار هجاها) و گروهی دیگر ضربی (براساس تکیه) می دانند. یشت ها از نظر ادبی ارزش خاصی دارند. ایزدان در یشت ها با زبانی شاعرانه و به خوبی توصیف شده اند و ویژگی های حماسی جذابی دارند. توانایی توصیف، صور خیال، تشبیهات شاعرانه و ویژگی تصویری، برخی یشت ها نظیر مهریشت را به اثری بدیع در ادبیات متقدم هندواروپایی مبدل ساخته است. پورداود همۀ یشت ها را در ۲ جلد به زبان فارسی ترجمه کرده است (تهران، ۱۳۴۷).
wikijoo: یشت_ها

پیشنهاد کاربران

یشت، نام ۲۱ بخش از کتابِ اوستا، کتاب دینی زرتشتیان است که در آن ها عناصرِ مهم از دیدگاهِ مزدیسنا ستوده می شوند.
تاریخ سرایش آن ها، حدود 430 تا 420 پیش از میلاد است.

بپرس