یدالله ثمره ( متولد ۱۰ اردیبهشت ۱۳۱۱ کرمان – درگذشتهٔ ۳ اسفند ۱۳۹۷ ) از برجسته ترین زبانشناسان ایرانی، استاد بازنشستهٔ دانشگاه تهران، عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی و اولین رئیس انجمن زبانشناسی ایران بود و در حوزهٔ آواشناسی و واج شناسی تخصص داشت. وی چندین کتاب در زمینهٔ آموزش زبان فارسی تألیف کرد. یکی از برجسته ترین آثار او، کتاب آواشناسی زبان فارسی: آواها و ساخت آوائی هجا بود که توسط مرکز نشر دانشگاهی به چاپ رسید. ایران کلباسی همسر اوست.
... [مشاهده متن کامل]
ژاله آموزگار در شرح زندگی وی و خدماتش گفته است:
"خانوادۀ فرهنگیش زیربنای تحصیلات عالیه ی او شد؛ در محضر استادان نامدار دانشکده ادبیات تلمّذ کرد؛ با هزینۀ تحصیلی شاگردان اول به انگلیس رفت؛ رشته زبان شناسی را برگزید؛ رساله دکتری اش را در آواشناسی نوشت و نخستین ایرانی فارغ التحصیل دکتری از دانشگاه لندن شد؛ در جوانی با لغت نامه دهخدا و فرهنگ معین همکاری کرد؛ در سازمان جغرافیایی کشور، در اجرای طرح گردآوری گویش ها سازمان دهنده موثری بود؛ آزمایشگاه زبان را در فرهنگستان دوم سپس در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران راه اندازی کرد؛ در طرح نمونه برداری از گویش های روستاهای ایران که با کمک وزارت جهاد کشاورزی انجام می گرفت همکاری داشت؛ عضو دائمی انجمن بین المللی آواشناسی بود؛ در سازمان استاندارد جهانی و در همکاری با ISO، موفق شد خطّ فارسی را مستقل از خطّ عربی معرفی کند؛ در طرح کاشت حلزونی گوش برای بهبود شنوایی ناشنوایان، تعیین میزان سنجش شنوایی بر عهده ی او گذاشته شده بود؛ استاد و مدیرگروه زبان شناسی و پایه گذار انجمن زبان شناسی و نخستین رئیس آن شد؛ عضو فرهنگستان دوم و مدیر بخش گویش شناسی آن بود؛ به عضویت پیوسته فرهنگستان سوم انتخاب شد؛ کتاب آواشناسی زبان فارسی را تألیف کرد که به چاپ هفدهم یا هجدهم رسیده است؛ برای آموزش زبان فارسی به خارجیان، مجموعه ی پنج جلدی آزفا را تألیف کرد که به اکثر زبان های زنده جهان ترجمه شده است؛ کتاب زبان های خاموش را با همکاری خانم قریب ترجمه کرد؛ و مقاله ها و دیگر کارها!"
• A Course In Colloquial Farsi، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۹۷۷
• The Arrangement Of Segmental Phonemes In Farsi، انتشارات دانشگاه تهران
• آموزش زبان فارسی: آزفا ۱، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سال ۱۳۶۶. این کتاب یک دوره ۵ جلدی است که به زبان فارسی و انگلیسی نوشته شده و تاکنون به ۱۶ زبان ترجمه شده است
• آواشناسی زبان فارسی: آواها و ساخت آوائی هجا، مرکز نشر دانشگاهی، سال ۱۳۶۴
• دریچه ای به زبان فارسی، انتشارات الهدی، سال ۱۳۷۳
• راهنمای تدریس زبان فارسی، این کتاب درآزفا و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۶۹ به چاپ رسیده است. ( این کتاب تاکنون به زبانهای فرانسه، آلمانی، روسی، اسپانیایی، ترکی استانبولی، هندی و… ترجمه شده است )
• راهنمای زبان فارسی، انتشارات الهدی، سال ۱۳۷۴ - این دو کتاب که برای دانشگاه های قزاقستان، تاجیکستان و ازبکستان نوشته شده توسط مرحوم پروفسور رستم اوف به زبان قزاقی و خط سیریلیک برگزیده شده است.
• زبانهای خاموش ( ترجمه ) ، با همکاری بدرالزمان قریب، پژوهشگاه علوم انسانی، سال ۱۳۶۵ - این کتاب، از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۶ برگزیده شد.
• نظام آوایی زبان: نظریه و تحلیل ( ترجمه ) ، نوشته لاری هایمن، انتشارات فرهنگ معاصر، ۱۳۶۸ ( چاپ دوم این کتاب توسط انتشارات الهدی منتشر شده است )
• همکاری در تهیه و تدوین فرهنگ فارسی
• تهیه و تدوین بخشی ازحرف «هـ» لغت نامه دهخدا
... [مشاهده متن کامل]
ژاله آموزگار در شرح زندگی وی و خدماتش گفته است:
"خانوادۀ فرهنگیش زیربنای تحصیلات عالیه ی او شد؛ در محضر استادان نامدار دانشکده ادبیات تلمّذ کرد؛ با هزینۀ تحصیلی شاگردان اول به انگلیس رفت؛ رشته زبان شناسی را برگزید؛ رساله دکتری اش را در آواشناسی نوشت و نخستین ایرانی فارغ التحصیل دکتری از دانشگاه لندن شد؛ در جوانی با لغت نامه دهخدا و فرهنگ معین همکاری کرد؛ در سازمان جغرافیایی کشور، در اجرای طرح گردآوری گویش ها سازمان دهنده موثری بود؛ آزمایشگاه زبان را در فرهنگستان دوم سپس در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران راه اندازی کرد؛ در طرح نمونه برداری از گویش های روستاهای ایران که با کمک وزارت جهاد کشاورزی انجام می گرفت همکاری داشت؛ عضو دائمی انجمن بین المللی آواشناسی بود؛ در سازمان استاندارد جهانی و در همکاری با ISO، موفق شد خطّ فارسی را مستقل از خطّ عربی معرفی کند؛ در طرح کاشت حلزونی گوش برای بهبود شنوایی ناشنوایان، تعیین میزان سنجش شنوایی بر عهده ی او گذاشته شده بود؛ استاد و مدیرگروه زبان شناسی و پایه گذار انجمن زبان شناسی و نخستین رئیس آن شد؛ عضو فرهنگستان دوم و مدیر بخش گویش شناسی آن بود؛ به عضویت پیوسته فرهنگستان سوم انتخاب شد؛ کتاب آواشناسی زبان فارسی را تألیف کرد که به چاپ هفدهم یا هجدهم رسیده است؛ برای آموزش زبان فارسی به خارجیان، مجموعه ی پنج جلدی آزفا را تألیف کرد که به اکثر زبان های زنده جهان ترجمه شده است؛ کتاب زبان های خاموش را با همکاری خانم قریب ترجمه کرد؛ و مقاله ها و دیگر کارها!"
• A Course In Colloquial Farsi، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۹۷۷
• The Arrangement Of Segmental Phonemes In Farsi، انتشارات دانشگاه تهران
• آموزش زبان فارسی: آزفا ۱، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سال ۱۳۶۶. این کتاب یک دوره ۵ جلدی است که به زبان فارسی و انگلیسی نوشته شده و تاکنون به ۱۶ زبان ترجمه شده است
• آواشناسی زبان فارسی: آواها و ساخت آوائی هجا، مرکز نشر دانشگاهی، سال ۱۳۶۴
• دریچه ای به زبان فارسی، انتشارات الهدی، سال ۱۳۷۳
• راهنمای تدریس زبان فارسی، این کتاب درآزفا و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۶۹ به چاپ رسیده است. ( این کتاب تاکنون به زبانهای فرانسه، آلمانی، روسی، اسپانیایی، ترکی استانبولی، هندی و… ترجمه شده است )
• راهنمای زبان فارسی، انتشارات الهدی، سال ۱۳۷۴ - این دو کتاب که برای دانشگاه های قزاقستان، تاجیکستان و ازبکستان نوشته شده توسط مرحوم پروفسور رستم اوف به زبان قزاقی و خط سیریلیک برگزیده شده است.
• زبانهای خاموش ( ترجمه ) ، با همکاری بدرالزمان قریب، پژوهشگاه علوم انسانی، سال ۱۳۶۵ - این کتاب، از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۶ برگزیده شد.
• نظام آوایی زبان: نظریه و تحلیل ( ترجمه ) ، نوشته لاری هایمن، انتشارات فرهنگ معاصر، ۱۳۶۸ ( چاپ دوم این کتاب توسط انتشارات الهدی منتشر شده است )
• همکاری در تهیه و تدوین فرهنگ فارسی
• تهیه و تدوین بخشی ازحرف «هـ» لغت نامه دهخدا
