یخ خاک

یخ خاک یا ژلیسول ( انگلیسی: Gelisol ) در نظام رده بندی آمریکایی خاک به خاک های سرزمین های دارای آب و هوای بسیار سرد گفته می شود که تا فاصله دو متری از سطح خاک دارای یخ های دائمی هستند. کلمه "Gelisol" از کلمه لاتین gelare به معنای «یخ زدن» گرفته شده است. تلفظ انگلیسی Gelisol، جلیسول/جلیزول است[ ۱] .
از آنجایی که مواد آلی خاک در لایه بالایی انباشته می شود، بیشتر ژلیسول ها به رنگ خاک سیاه یا قهوه ای تیره هستند که در زیرشان یک لایه معدنی کم عمق قرار داد.
ترتیب افق های این خاک A و Bw و Cf بوده و تناوب در ذوب و انجماد لایه یخی باعث چهره خاص این خاک می شود. برای بسیاری از خاک ها تجزیه مواد آلی در دماهای پایین بسیار آرام صورت می گیرد در نتیجه شکل آن به صورت لایه پوده نمایان می شود. ویژگی این خاک لایه خاک منجمد در آن می باشد.
به رغم تأثیر یخبندان در بیشتر مناطقی که ژلیسول در آن رخ می دهد، این خاک از نظر شیمیایی بسیار بارور نیست، زیرا مواد مغذی، به ویژه کلسیم و پتاسیم، به راحتی در بالای سطح منجمد دائمی شسته می شوند. یخ زدگی همیشگی کاربرد مهندسی ژلیسول را بسیار محدود می کند، زیرا سازه های بزرگ ( مانند ساختمان ها ) زمانی که بر روی زمین یخ زده قرار می گیرند باعث ذوب یخ و فرونشست زمین می شوند.
ژلیسول ها عمدتاً در سیبری، آلاسکا و کانادا یافت می شود. مناطق کوچکتر در آند ( عمدتا در نزدیکی تقاطع بین شیلی، بولیوی و آرژانتین ) ، تبت، شمال اسکاندیناوی و بخش های بدون یخ گرینلند و جنوبگان یافت می شوند. سنگواره های ژلیسولی از دوران یخبندان پرکامبرین، یعنی ۹۰۰ میلیون سال پیش یافت شده است.