یبس

جمع یابس می شود یَابِسَاتٍ به معنای خشک ها:
وَقَالَ الْمَلِکُ إِنِّی أَرَىٰ سَبْعَ بَقَرَاتٍ سِمَانٍ یَأْکُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ وَسَبْعَ سُنبُلَاتٍ خُضْرٍ وَأُخَرَ یَابِسَاتٍ یَا أَیُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِی فِی رُؤْیَایَ إِن کُنتُمْ لِلرُّؤْیَا تَعْبُرُونَ ( آیه ٤٣ سوره مبارکه یوسف )
ﻭ ( ﺭﻭﺯﻱ ) ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ( ﻣﺼﺮ ) ﮔﻔﺖ: ﻣﻦ ﻫﻔﺖ ﮔﺎﻭ ﻓﺮﺑﻪ ﻛﻪ ﻫﻔﺖ ﮔﺎﻭ ﻟﺎﻏﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﻲ ﺧﻮﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﻔﺖ ﺧﻮﺷﻪ ﺳﺒﺰ ﻭ ( ﻫﻔﺖ ﺧﻮﺷﻪ ) ﺧﺸﻜﻴﺪﻩ ﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ( ﺩﺭ ﺧﻮﺍﺏ ) ﺩﻳﺪم، ﺍﻱ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻗﻮم! ﺍﮔﺮ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺧﻮﺍﺏ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻱ ﺧﻮﺍﺑﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻈﺮ ﺩﻫﻴﺪ.
دقت کنید که یابس با بائس هیچ گونه رابطه ای ندارند چراکه یابس از ماده یُبس و بائس از ماده بؤس است با آن که گاهی خشکی هم باعث سختی می شود. بهرحال، چون این کلمات خیلی شبیه هم هستند دقت کنید و ببینید که آیا حرف اول، ی است یا ب؟ تا در معنای آن اشتباه صورت نگیرد.
یابس هم خانواده کلمه یبوست به معنای خشکی است، یبوست زمانی اتفاق می افتد که ماده دفعی در روده ها خشکی و سفتی خاصی پیدا میکند و دفع آنها با سختی انجام شود .
معنای بأس سختی و شدت است و اگر بأس به معنای عذاب، شجاعت، نیرو، جنگ و خوف آمده است بخاطر این است که همه این ها از مصادیق سختی و شدت است.
أُولِی بَأْسٍ شَدِیدٍ یعنی دارای دلاوری و نیرومندی سخت و قوی.
و انزلنا الحدید فیه بأس شدید؛ یعنی نیروی شدید.
لابأس علیک ؛ ترسی بر تو نیست.
بأس هم خانواده کلماتی چون بؤس ، بأساء و بائس است.
ﺍﻟﺼَّﺎﺑِﺮِﻳﻦَ ﻓِﻲ ﺍﻟْﺒَﺄْﺳَﺂءِ ﻭَ ﺍﻟﻀَّﺮَّﺁءِ ﻭَ ﺣِﻴﻦَ ﺍﻟْﺒَﺄْﺱِ� ( از آیه� ۱۷۷ سوره مبارکه بقره )
ﺑﺄﺳﺎء ﺍﺯ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻓﻘﺮ ﻭ ﺳﺨﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺧﺎﺭﺝ ﺑﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ. ﺿﺮّﺍء، ﺩﺭﺩ ﻭﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﺭﻭﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻓﺸﺎﺭ ﻣﻲ ﺁﻭﺭﺩ. ﻭ ﺣﻴﻦ ﺍﻟﺒﺄﺱ ﺯﻣﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﻭ ﺟﻬﺎﺩ ﺍﺳﺖ.
بائس. مردی که به وی سختی رسیده و او را فقیر کرده است.
وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیرَ ( از آیه ۲۸ سوره مبارکه حج )
ﻭﺑﻴﻨﻮﺍﻱ ﻓﻘﻴﺮ ﺭﺍ ﺍﻃﻌﺎم ﻛﻨﻴﺪ.
از تعقیبات نماز عصر، دعای اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لاَ إلَهَ است که در آن آمده است:
وَ أَسْأَلُهُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیَّ تَوْبَهَ عَبْدٍ ذَلِیلٍ خَاضِعٍ فَقِیرٍ بَائِسٍ مِسْکِینٍ مُسْتَکِینٍ مُسْتَجِیرٍ
و از او می خواهم که توبه ام را بپذیرد، توبه بنده خوار، فروتن، فقیر، پریشان زمین گیر و پناهنده ای.
نکته: برای یادآوری آسانتر می توان از هم خانواده های آشناتر کمک گرفت مثلاً برای یادآوری معنای کلمه یابس، می توان یاد یبس، یبوست و در نهایت خشکی کرد و برای یادآوری معنای کلمه بائس، یاد بؤس، بأس و در نهایت سختی نمود.
برای یادسپاری آسانتر می توان با کلمات بازی کرد:
مواظب باشیم بحث شدید ( گفتگوی شدید ) به بأس شدید ( جنگ و عذاب شدید ) منجر نشود.