گیلان، استان
گیلان، استان
گیلان، استان
واقع در شمال ایران و در حاشیۀ جنوب غربی دریای خزر. میان جمهوری آذربایجان در شمال، دریای خزر در شمال و شرق، استان مازندران در شرق، استان قزوین در جنوب، و استان های زنجان و اردبیل در غرب قرار دارد. رشته کوه های البرز غربی، نواحی جنوبی و غربی این استان را تشکیل داده اند و کوهپایه های شمالی و شرقی آن ها، که به دریا ختم می شود، دشت آبرفتی نسبتاً پهناوری را به زیر پوشش برده اند و شالیزار و کشتزارها و اغلب شهرهای این استان را در خود جای داده اند. بلندترین نقطۀ ارتفاعات البرز، که حدود ۵۰ درصد مساحت این استان را اشغال کرده است، کوه بغروداغ، با ارتفاع ۳,۱۹۷ متر، است و کوه های حصار بلاغی، ماسوله داغ، پشته کوه، دُرفک، و آسمان سرا از دیگر کوه های بلند این استان به شمار می آیند. اقلیم آن در ارتفاعات البرز معتدل مایل به سرد و در جلگه های ساحلی معتدل تا معتدلِ مایل به گرم است و از نظر ریزش سالیانه پرباران ترین و پرآب ترین استان ایران و با ریزش سالانه حدود ۲هزار میلی متر (در فومن) جزو نواحی مرطوب ایران است. رودخانه های متعدد این استان همواره پرآبند و شالیزارهای وسیع آن را سیراب می کنند. سفیدرود بزرگ ترین رود این استان است و پُل رود، کرگان رود، و آستاراچای از دیگر رودهای مهم آن به شمار می روند. سد سفیدرود، که در شهرستان رودبار ساخته شده است، توان کشاورزی این استان را تا حد زیادی بالا برده و محصول برنج آن را در ردیف مرغوب ترین برنج جهان قرار داده است. افزون بر برنج، چای نیز یکی دیگر از فرآورده های خاص این استان است، که بیشتر در شهرستان لاهیجان کشت می شود. دیگر فرآورده های کشاورزی آن عبارت اند از غلات، توتون، زیتون، مرکبات، انواع میوه و سبزیجات، حبوبات، و دانه های روغنی. گیلان از نظر صنعت نیز در جایگاه ممتازی قرار دارد و فعالیت های صنعتی و اقتصادی آن عبارت اند از صنایع الکتریکی، نساجی، ریخته گری، حصیربافی، و هنرهای دستی، و تولید شیشه و بلور، لاستیک و مواد پلاستیکی، مصالح ساختمانی، لبنیات، لوازم خانگی، روغن زیتون، و گردشگری. استان گیلان با ۲,۴۰۴,۸۶۱ نفر جمعیت (۱۳۸۵ش) در ردیف استان های انبوه ایران قرار دارد. این استان از شانزده شهرستان و ۴۳ بخش با مرکزیت اداری شهر رشت تشکیل شده است و شهرهای مهم آن عبارت اند از آستارا، بندر انزلی، رضوان شهر، رودبار، رودسر، هشتپر، آستانه اشرفیه، شفت، ماسال، صومعه سرا، فومن، لاهیجان، و لنگرود. گیلان در روزگار باستان تحت حکومت فرمانروایان محلی اداره می شد. شاه عباس اول صفوی در ۱۰۰۰ق گیلان را تصرف کرد و آن را در تابعیت دولت مرکزی ایران قرار داد. گیلان در روزگار گذشته از سه ولایت گیلان (جیلان)، دیلم، و طالش تشکیل می شد و مرکز اداری آن نخست دولاب و سپس فومن، و لاهیجان بود و پس از تصرف گیلان به دست صفویه، به رشت منتقل شد. عهدنامۀ گلستان، بخشی از طالش را از آن جدا کرد و رود آستارا به منزلۀ مرز شمالی آن تعیین شد. دیلم، واقع در جنوب گیلان، در تاریخ ایران نقش ارزنده ای دارد و دیلمیان یا آل بویه از همین ناحیه برخاسته اند. قزاق های روس در ۱۰۴۵ق رشت را غارت کردند. از ۱۱۳۴ تا ۱۱۴۴ق روس ها گیلان را در تصرف خود داشتند، ولی سرانجام آن جا را ترک کردند. میرزا کوچک خان جنگلی مقارن با جنگ جهانی اول در گیلان قیام کرد. ارتش سرخ شوروی در اوت ۱۹۴۱ (شهریور ۱۳۲۰) گیلان را تصرف کرد، ولی پس از پایان جنگ جهانی دوم آن جا را تخلیه کرد. گیلان سرزمین گیل هاست و چون از گِل و باتلاق و مرداب های متعدد تشکیل شده، گیلان یا سرزمین گِل ولای نامیده شده است.
گیلان، استان
گیلان، استان
واقع در شمال ایران و در حاشیۀ جنوب غربی دریای خزر. میان جمهوری آذربایجان در شمال، دریای خزر در شمال و شرق، استان مازندران در شرق، استان قزوین در جنوب، و استان های زنجان و اردبیل در غرب قرار دارد. رشته کوه های البرز غربی، نواحی جنوبی و غربی این استان را تشکیل داده اند و کوهپایه های شمالی و شرقی آن ها، که به دریا ختم می شود، دشت آبرفتی نسبتاً پهناوری را به زیر پوشش برده اند و شالیزار و کشتزارها و اغلب شهرهای این استان را در خود جای داده اند. بلندترین نقطۀ ارتفاعات البرز، که حدود ۵۰ درصد مساحت این استان را اشغال کرده است، کوه بغروداغ، با ارتفاع ۳,۱۹۷ متر، است و کوه های حصار بلاغی، ماسوله داغ، پشته کوه، دُرفک، و آسمان سرا از دیگر کوه های بلند این استان به شمار می آیند. اقلیم آن در ارتفاعات البرز معتدل مایل به سرد و در جلگه های ساحلی معتدل تا معتدلِ مایل به گرم است و از نظر ریزش سالیانه پرباران ترین و پرآب ترین استان ایران و با ریزش سالانه حدود ۲هزار میلی متر (در فومن) جزو نواحی مرطوب ایران است. رودخانه های متعدد این استان همواره پرآبند و شالیزارهای وسیع آن را سیراب می کنند. سفیدرود بزرگ ترین رود این استان است و پُل رود، کرگان رود، و آستاراچای از دیگر رودهای مهم آن به شمار می روند. سد سفیدرود، که در شهرستان رودبار ساخته شده است، توان کشاورزی این استان را تا حد زیادی بالا برده و محصول برنج آن را در ردیف مرغوب ترین برنج جهان قرار داده است. افزون بر برنج، چای نیز یکی دیگر از فرآورده های خاص این استان است، که بیشتر در شهرستان لاهیجان کشت می شود. دیگر فرآورده های کشاورزی آن عبارت اند از غلات، توتون، زیتون، مرکبات، انواع میوه و سبزیجات، حبوبات، و دانه های روغنی. گیلان از نظر صنعت نیز در جایگاه ممتازی قرار دارد و فعالیت های صنعتی و اقتصادی آن عبارت اند از صنایع الکتریکی، نساجی، ریخته گری، حصیربافی، و هنرهای دستی، و تولید شیشه و بلور، لاستیک و مواد پلاستیکی، مصالح ساختمانی، لبنیات، لوازم خانگی، روغن زیتون، و گردشگری. استان گیلان با ۲,۴۰۴,۸۶۱ نفر جمعیت (۱۳۸۵ش) در ردیف استان های انبوه ایران قرار دارد. این استان از شانزده شهرستان و ۴۳ بخش با مرکزیت اداری شهر رشت تشکیل شده است و شهرهای مهم آن عبارت اند از آستارا، بندر انزلی، رضوان شهر، رودبار، رودسر، هشتپر، آستانه اشرفیه، شفت، ماسال، صومعه سرا، فومن، لاهیجان، و لنگرود. گیلان در روزگار باستان تحت حکومت فرمانروایان محلی اداره می شد. شاه عباس اول صفوی در ۱۰۰۰ق گیلان را تصرف کرد و آن را در تابعیت دولت مرکزی ایران قرار داد. گیلان در روزگار گذشته از سه ولایت گیلان (جیلان)، دیلم، و طالش تشکیل می شد و مرکز اداری آن نخست دولاب و سپس فومن، و لاهیجان بود و پس از تصرف گیلان به دست صفویه، به رشت منتقل شد. عهدنامۀ گلستان، بخشی از طالش را از آن جدا کرد و رود آستارا به منزلۀ مرز شمالی آن تعیین شد. دیلم، واقع در جنوب گیلان، در تاریخ ایران نقش ارزنده ای دارد و دیلمیان یا آل بویه از همین ناحیه برخاسته اند. قزاق های روس در ۱۰۴۵ق رشت را غارت کردند. از ۱۱۳۴ تا ۱۱۴۴ق روس ها گیلان را در تصرف خود داشتند، ولی سرانجام آن جا را ترک کردند. میرزا کوچک خان جنگلی مقارن با جنگ جهانی اول در گیلان قیام کرد. ارتش سرخ شوروی در اوت ۱۹۴۱ (شهریور ۱۳۲۰) گیلان را تصرف کرد، ولی پس از پایان جنگ جهانی دوم آن جا را تخلیه کرد. گیلان سرزمین گیل هاست و چون از گِل و باتلاق و مرداب های متعدد تشکیل شده، گیلان یا سرزمین گِل ولای نامیده شده است.
wikijoo: گیلان،_استان