گیاهان خلط اور

جدول 1 - گیاهان خلط آور و آثار ثانوی آنها
اثرثانوی گیاهان
اصلاح کننده سانگوئیناریا، تویا، گل ماهور
ضد نزله ختمی، خزه ایسلند، خزه ایرلند، زوفا، آقطی سیاه، آویشن، پای خر، گل ماهور
ضد التهاب ختمی، آسکلپیاس توبروزا، خزه ایسلند، خزه ایرلند، شیرین بیان، مهرطلایی، زوفا، آقطی سیاه، پای خر، گل ماهور
ضد میکرب سیر، زیره، گونه های اکالیپتوس، راسن، اوشا، بوم دوتولو، مرزنجوش، رازیانه رومی، بارهنگ، پوپولوس کاندیکنس، سداب، آویشن
آنتی اسپاسمودیک سیر، حشیشة الملائک، آسکلپیاس توبروزا، زیره، هویج وحشی، دروزرا، رازیانه، شیرین بیان، گریندلیاکامپوروم، زوفا، لوبلیا، گونه های فراسیون، فراسیون ابیض، قطرم، جعفری، رازیانه رومی، پرونوس سروتینا، سانگوئیناریا، کلم بدبو، آویشن، شنبلیله، پای خر، ، گل ماهور
قابض لبلاب الارض، مهرطلایی، راسن، بارهنگ، پرونوس سروتینا، آذان الحمار، تویا، آویشن، گل ماهور
تلخ مهرطلایی، فراسیون ابیض، پرونوس سروتینا
کارمیناتیو آسکلپیاس توبروزا، زوفا، رازیانه رومی، آویشن
دمولسنت خزه ایسلند، خزه ایرلند، شیرین بیان، ریشه آذان الحمار، پای خر، گل ماهور
معرق سیر، آسکلپیاس توبروزا، زوفا، راسن، پلی گالا، گل آقطی سیاه، کلم بدبو
مدر لبلاب الارض، روئینه زرین، پای خر
قاعده آور زوفا، فراسیون ابیض، جعفری، آویشن، شنبلیله
مسکن عصبی زوفا، لوبلیا، پرونوس سروتینا، شاه پسند وحشی
شفا دهنده زخم فراسیون ابیض، پوپولوس کاندیکنس، ریشه آذان الحمار، گل ماهور
گیاهان خلط آور تحریک کننده ( آغالنده )
گیاهان خلط آور آغالنده به طرق متفاوت سبب ایجاد یک تأثیر مشابه می گردند. همیشه هم روشن نیست که یک داروی خاص چگونه تأثیر می کند ولی تصور رایج حاکی از وجود جریان های زیر است:
• آغالش ( تحریک ) برنشیول ها برای تحریک بیرون ریختن هر نوع ماده ی موجود.
• به حالت مایع در آوردن خلط چسبنده تا به این ترتیب با سرفه بیرون ریخته شود. خلط با مژه های ظریف اپیتلیوم مژه دار آسترلوله های برنشیول به بالا حرکت می کند. کاهش ویسکوزیته ی خلط سبب آسان شدن این نقل و انتقال می گردد.
بسیاری از گیاهان خلط آور محرک حاوی آلکالوئید، ساپونین یا اسانس های فراٌر هستند. اما این امر به آن معنا نیست که تمامی مواد شیمیایی که در این دسته ها قرار می گیرند یا گیاهانی که حاوی این اجزای سازنده هستند دارای فعالیت خلط آوری می باشند.
اثر بر پایه آلکالوئیدها
جزء اصلی ایپکاکوانا Cephaelis ipecacuanha یک آلکالوئید موسوم به امتینemetine است . این گیاه دارای تأثیر امتیک است و سبب بروز تهوع و افزایش ترشحات معده می شود. این تحریک دارای یک نتیجه ی رفلکسی بر مخاط برنش است که ازطریق رفلکس معدی برنشی واگ gastrobronchial vagus reflex اعمال می شود و خود به افزایش ترشح منجر می گردد. بعضی از خلط آورهای دیگر نیز به این طریق تأثیرمی کنند و به این ترتیب با مصرف مقدار زیاد سبب بروز استفراغ می گردند.
ادویه ها با تحریک فعالیت ترشحی غدد بزاقی و معده سبب دفع خلط می گردند. از نمونه های این گیاهان، رازیانه ی رومی، زیره، شنبلیله قابل ذکر می باشند. این تأثیر حاصل افزایش تولید و کاهش ویسکوزیته ی ترشحات برنشی است که به آسان شدن دفع خلط کمک می کند.
تأثیر برپایه ساپونین
ریشه ی گل پامچال حقیقی، گیاه خلط آوری است که بیشتر در اروپا مورد استفاده قرارمی گیرد و حاوی 5 تا 10% گلیکوزیدهای ساپونینی و 25/0%اسانس است. این گیاه در تمامی اشکال برنشیت مزمن به ویژه سرفه های ساده به کار می رود که با دفع خلط ناقص مدتها ادامه دارد. در این حالت، تأثیر ساپونین به وضوح روشن نیست. ممکن است این تأثیر بر اساس مکانیسم های رفلکسی ایجاد شده از طریق تحریک معده ایجاد شود که با واسطه ی عصب واگ انجام می گیرد. تأثیر این دارو نسبت به تأثیر ایپکاکوانا که حاوی آلکالوئید است از وضوح کمتر برخوردار است.
گیاهان خلط آور آغالنده
گل مینا Bellis perennis ( English daisy )
ایپکاکوانا Cephaelis ipecacuanha ( ipecac )
حلبوب Hieracium pilosella ( mouse ear )
راسن ( زنجبیل شامی ) Inula helenium ( elecampane )
فراسیون ابیض Marrubium vulgare ( horehoumd )
بم دوتولو Myroxylon balsamum var. balsamum ( tolu balsam )
پلی گالا Polygala senega ( seneca snakeroot )
بیدکاندیکنس Populus candicans ( balm of Gilead )
پامچال حقیقی Primula veris ( cowslip )
عرق الدم Sanguinaria Canadensis ( bloodroot )
پیاز دشتی Urginea maritime ( squill )
بنفشه معطر Viola odorata ( sweet violet )
گیاهان خلط آور آرام کننده
به نظر می رسد گیاهان خلط آور آرام کننده relaxing exctorant نیز از طریق رفلکس اثر می کنند ولی در این مورد تأثیر رفلکس است که سبب تسکین اسپاسم برنش و رقیق شدن ترشحات موکوس می گردد. این داروها به تولید موکوس رقیق تر کمک می کنند که دفع آن آسان تر است و سبب می شوند موکوس چسبنده تر به حرکت در آمده و به این ترتیب دفع شود. به این علت استفاده از گیاهان خلط آور آرام کننده برای سرفه های خشک و آغالنده ( تحریک کننده ( آغالنده ) مناسب است . این تأثیر از برخی جهات مشابه تأثیر گیاهان دمولنست است واین دو تأثیر به علت وجود موسیلاژ و گاهی اسانس های فرٌار در این گیاهان است ( جدول 2 ) .
جدول 2 - زیر گروه های خلط آور
نوع خلط آوری مکانیسم اثر پیشنهادی
آغالنده حاوی آ . . .