گویش ایرونی

ایرونی های جمهوری اوستی به خود ایر و به سرزمینشان ایریستان می گویند که به باور بیشتر ایران شناسان این نام از ریشه آریا و هم ریشه با نام ایران است.
گویشوران ایرونی از دیگر گویش های آسی بیش تر است و شمار ایرونی گویان ۴۰۰ هزار نفر و شمار گویشوران دیگوری ۱۰۰ هزار نفر ذکر شده است. سیطرهٔ گویش ایرونی می تواند ناشی از این حقیقت باشد که زبان نوشتاری آسی به شدت مبتنی بر این گویش است.
گویش ایرونی خود مجموعه ای از گونه های گویشی ایرونی، توآلی، جاوی و کِسانی است. زبان آسی و در پی آن گویش ایرونی برای نخستین بار در سال ۱۷۹۸ با خطی که گای تاکاشویلی برپایه خط اسلاوی کلیسایی درست کرده بود نوشته شد.
تنها تفاوتی که گویش وران ایرونی اوستیای شمالی و جنوبی دارند تلفظ انسدادی سایشی های پیش کامی c و ɜ صفیری های پیش کامی s و z است.