گویش آملی یا طبری آملی گویشی از زبان مازندرانی که در سه شهرستان آمل، محمودآباد، پردیس و دماوند گویش می شود. گویش آملی یکی از پر گویشورترین گویش های زبان مازندرانی می باشد. دانشنامه ایرانیکا گویش مازندرانی شهرستان دماوند موسوم به طبری دماوندی را با گویش آملی یکی می داند ولی واژه نامه بزرگ تبری این دو گونه زبانی را نزدیک بهم ولی دو گویش مجزا معرفی می کند. حبیب برجیان گویش آملی و بابلی را جز گویش های مرکزی مازندرانی می داند و شناسه های فعلی آن را با گویش های شرقی همچون ساروی، قائمشهری و بهشهری متفاوت می داند. ولادمیر الکسیویچ ایوانف گویش آملی را یکی از گویش های زبان مازندرانی می داند. گویش آملی زیر شاخه زبان مازندرانی است ولی وجود برخی قواعد زبان شرقی سغدی در آن جای تامل دارد.
... [مشاهده متن کامل]
گویش آملی از کوهستان های بندپی تا چلاو، لاریجانات، نمارستاق و کلارستاق آمل تا حوالی امامزاده هاشم و جلگه های دو سمت هراز تا لواسانات، دشت سر و محمودآباد و کوهپایه ها و جلگه های جاده چمستان، میان آمل و نور گویش می شود و در شهرستان دماوند در محلات شمالی شهر دماوند تا سه کیلومتری مرکز شهر همچون دشتبان، دشتک، دشتمزار، چشمه علا، مشا، احمدآباد و اوره به زبان مازندرانی صحبت می شود. همچنین روستاهایی که در مسیر گردنه های گدوک و امامزاده هاشم و اطراف آنها واقع شده اند همگی به زبان مازندرانی صحبت می کنند. از مسیر گدوک: کهنک در منتهی الیه شرقی دماوند، آرو، روستاهای دشت کوه شامل: یهر، لی پشت، دهنار، مومج و هویر و سیدآباد درپنجاه کیلومتری گدوک و روستاهای جنوبی آن: کلاک، مشهد ویدره و از مسیر امامزاده هاشم: دهستان آبعلی شامل: مبارک آباد، آبعلی، قائم محله، سادات محله، کریتون، جورد، وسکاره و ایراء همگی به زبان مازندرانی صحبت می کنند. گویش آملی شامل پنج شهرستان آمل، محمودآباد، پردیس، شمیرانات و دماوند می شود.
در گویش آملی ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.
در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در گویش آملی سه دسته شناسه داریم: گذشته، حال ساده و حال التزامی. ( نمونه زیر بر اساس گویش آمل تنظیم شده است )
... [مشاهده متن کامل]
گویش آملی از کوهستان های بندپی تا چلاو، لاریجانات، نمارستاق و کلارستاق آمل تا حوالی امامزاده هاشم و جلگه های دو سمت هراز تا لواسانات، دشت سر و محمودآباد و کوهپایه ها و جلگه های جاده چمستان، میان آمل و نور گویش می شود و در شهرستان دماوند در محلات شمالی شهر دماوند تا سه کیلومتری مرکز شهر همچون دشتبان، دشتک، دشتمزار، چشمه علا، مشا، احمدآباد و اوره به زبان مازندرانی صحبت می شود. همچنین روستاهایی که در مسیر گردنه های گدوک و امامزاده هاشم و اطراف آنها واقع شده اند همگی به زبان مازندرانی صحبت می کنند. از مسیر گدوک: کهنک در منتهی الیه شرقی دماوند، آرو، روستاهای دشت کوه شامل: یهر، لی پشت، دهنار، مومج و هویر و سیدآباد درپنجاه کیلومتری گدوک و روستاهای جنوبی آن: کلاک، مشهد ویدره و از مسیر امامزاده هاشم: دهستان آبعلی شامل: مبارک آباد، آبعلی، قائم محله، سادات محله، کریتون، جورد، وسکاره و ایراء همگی به زبان مازندرانی صحبت می کنند. گویش آملی شامل پنج شهرستان آمل، محمودآباد، پردیس، شمیرانات و دماوند می شود.
در گویش آملی ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.
در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در گویش آملی سه دسته شناسه داریم: گذشته، حال ساده و حال التزامی. ( نمونه زیر بر اساس گویش آمل تنظیم شده است )
گویش آملی گویش از زبان مازندرانی میباشد که در شهرستان آمل صحبت میشود که یکی از غنی ترین گویش های زبان طبری میباشد.
گویش شرق و غرب آمل یعنی دو سوی رود هراز کمی متفاوت میباشد.
آملی ها به دارم دایمه ( dayme ) میگویند در حالی که مردمان گرگان و ساری و بابل و نور و نوشهر و چالوس و کلاردشت و سلمانشهر و عباس آباد به دارم دارمه ( darme ) میگویند و مردم شهمیرزاد به دارم دامه ( dame ) میگویند و تات ها و گالش های مازندران به دارم دارمبه ( darembe ) میگویند.
... [مشاهده متن کامل]
اهالی شرق آمل به ندارم ندایمه ( nadayme ) میگویند و سکنه غرب آمل به ندارم نایمه ( nayme ) میگویند ولی سکنه گرگان و کردکوی و بهشهر وساری و بابل و فیروزکوه به ندارم ندارمه ( nadarme ) میگویند و سکنه نور و نوشهر و چالوس به ندارم نارمه ( narme ) میگویند و سکنه کلاردشت و عباس آباد به ندارم ندارمه ( nadarme ) میگویند و مردم شهمیرزاد به ندارم ندامه ( nadame ) میگویند و تات ها و گالش های مازندران به ندارم ندارمبه ( nadarembe ) میگویند.
آملی ها به داریم دایمی ( daymi ) میگویند در حالی که مردمان گرگان و ساری و بابل و نور و نوشهر و چالوس و کلاردشت به داریم دارمی ( darmi ) میگویند و مردم شهمیرزاد به داریم دامی ( darmi ) میگویندو تات ها و گالش های مازندران به داریم دارمبی ( darembi ) میگویند.
اهالی شرق آمل به نداریم ندایمی ( nadaymi ) میگویند و سکنه غرب آمل به نداریم نایمی ( naymi ) میگویند ولی سکنه گرگان و کردکوی و بهشهر و ساری و بابل و فیروزکوه به نداریم ندارمی ( nadarmi ) میگویند و سکنه نور و نوشهر و چالوس به نداریم نارمی ( narmi ) میگویند و سکنه کلاردشت و سلمانشهر و عباس آباد به نداریم ندارمی ( nadarmi ) میگویند و مردم شهمیرزاد به نداریم ندامی ( nadami ) میگویند و تات ها و گالش های مازندران به نداریم ندارمبی ( nadarembi ) میگویند.
گویش شرق و غرب آمل یعنی دو سوی رود هراز کمی متفاوت میباشد.
آملی ها به دارم دایمه ( dayme ) میگویند در حالی که مردمان گرگان و ساری و بابل و نور و نوشهر و چالوس و کلاردشت و سلمانشهر و عباس آباد به دارم دارمه ( darme ) میگویند و مردم شهمیرزاد به دارم دامه ( dame ) میگویند و تات ها و گالش های مازندران به دارم دارمبه ( darembe ) میگویند.
... [مشاهده متن کامل]
اهالی شرق آمل به ندارم ندایمه ( nadayme ) میگویند و سکنه غرب آمل به ندارم نایمه ( nayme ) میگویند ولی سکنه گرگان و کردکوی و بهشهر وساری و بابل و فیروزکوه به ندارم ندارمه ( nadarme ) میگویند و سکنه نور و نوشهر و چالوس به ندارم نارمه ( narme ) میگویند و سکنه کلاردشت و عباس آباد به ندارم ندارمه ( nadarme ) میگویند و مردم شهمیرزاد به ندارم ندامه ( nadame ) میگویند و تات ها و گالش های مازندران به ندارم ندارمبه ( nadarembe ) میگویند.
آملی ها به داریم دایمی ( daymi ) میگویند در حالی که مردمان گرگان و ساری و بابل و نور و نوشهر و چالوس و کلاردشت به داریم دارمی ( darmi ) میگویند و مردم شهمیرزاد به داریم دامی ( darmi ) میگویندو تات ها و گالش های مازندران به داریم دارمبی ( darembi ) میگویند.
اهالی شرق آمل به نداریم ندایمی ( nadaymi ) میگویند و سکنه غرب آمل به نداریم نایمی ( naymi ) میگویند ولی سکنه گرگان و کردکوی و بهشهر و ساری و بابل و فیروزکوه به نداریم ندارمی ( nadarmi ) میگویند و سکنه نور و نوشهر و چالوس به نداریم نارمی ( narmi ) میگویند و سکنه کلاردشت و سلمانشهر و عباس آباد به نداریم ندارمی ( nadarmi ) میگویند و مردم شهمیرزاد به نداریم ندامی ( nadami ) میگویند و تات ها و گالش های مازندران به نداریم ندارمبی ( nadarembi ) میگویند.