گویان (Guyana)
آبشار کایتور، آبشار کایتور، آبشار کایتور، موقعیت. کشور کوچک گویان در کرانۀ شمالی امریکای جنوبی جا دارد. کشورهای سورینام در شرق، برزیل در جنوب و جنوب غربی، ونزوئلا در غرب، و اقیانوس اطلس در شمال شرقی آن واقع اند. این کشور ۲۱۴,۹۷۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و
پایتخت آن شهر جورج تاون است.سیمای طبیعی. جلگۀ ساحلی گویان را اراضی پست باتلاقی که طول آن به حدود ۴۳۵ کیلومتر می رسد تشکیل داده و بر ارتفاع زمین های درون بومی آن رو به غرب و جنوب افزوده می شود. کوه های پاکارایما که در نواحی مرزی ونزوئلا و برزیل واقع اند با قلۀ رورایما، ۲,۸۱۰ متر، واقع در نقطۀ مشترک مرزی سه کشور گویان، ونزوئلا و برزیل بلندترین ناحیۀ این کشور را تشکیل می دهند. کوه های سِرا آکارایی، کاموآ، و آموکو، با ارتفاع حداکثر ۶۱۰ متر، مرزهای جنوبی این کشور را پدید می آورند و رودخانه های بسیاری، که همگی از جنوب به شمال و از غرب به شمال شرقی و شمال جریان دارند، شبکۀ زهاب های این سرزمین را تشکیل می دهند و آن را در ردیف پرآب ترین نواحی جهان قرار می دهند و به همین علت کشور مزبور را گویان یا سرزمین آب می نامند. رودخانۀ اسکوئیبو، با درازای ۱,۰۱۴ کیلومتر که از کوه کاموآ در جنوب سرچشمه می گیرد و به اقیانوس اطلس می ریزد، بلندترین رودخانۀ گویان است و ریزابه های متعدد آن، ازجمله رودخانۀ پوتارو که آبشار معروف کایِتور، با بلندی ۲۵۰ متر، در آن واقع است، و نیز رودخانه های مازارونی، بربیس، و رودخانۀ مرزی کورانتاین، در مرز سورینام، ازجمله رودخانه های مهم این کشور به شمار می آیند. بیشتر اراضی
کشاورزی گویان و نیز اکثر جمعیت این کشور در جلگه های ساحلی که با دیواره سازی و احداث کانال های متعدد از فرورفتن به زیر آب محافظت می شود متمرکز شده اند و جورج تاون، نیو آمستردام و لیندن از شهرهای مهم آن هستند. جنگل های انبوه درون بومی گویان، که از دستبرد سوداگران چوب در امان مانده است، ازجمله بکرترین جنگل های روی زمین به شمار می آیند و زیستگاه بسیار امنی برای حیات وحش این سرزمین محسوب می شود.
اقتصاد. گویان دارای اقتصاد ترکیبی است و تلاش گردانندگان کشور در سال های اخیر بر آن بوده که خود را از نوسانات بازارهای خارجی دور نگه دارند. کشاورزی نواحی ساحلی در اقتصاد گویان نقش ارزنده ای دارد و کشتزارهای وسیع
نیشکر حاکی از اهمیت آن است. برنج و نارگیل از دیگر فرآورده های مهم کشاورزی گویان است. درۀ روپونونی واقع در جنوب غربی کشور به دامپروری اختصاص یافته و صنایع آن عمدتاً بر استخراج معادن بوکسیت استوار است که غنی ترین و مرغوب ترین کانی صادراتی گویان محسوب می شود. تصفیۀ شکر، شستن رسوبات رودخانه ها برای به دست آوردن الماس، تولید سوخت و لوازم خانگی، بهره گیری از نیروی برقابی و ساخت هواپیماهای سبک ازجمله فعالیت های صنعتی این کشور است.
حکومت و سیاست. کشور گویان دارای نظام جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون گذاری است. مجلس ملی گویان از ۵۳ عضو انتخابی و دوازده عضو انتصابی تشکیل شده که هر پنج سال یک بار با آرای عمومی انتخاب می شوند.
رئیس جمهور را مردم برای یک دورۀ پنج ساله انتخاب می کنند و رهبر حزب اکثریت سِمت نخست وزیری و مسئولیت اجرایی کشور را برعهده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت گویان حدود۷۸۴,۸۹۴ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم آن به۳.۶ نفر در کیلومتر مربع می رسد. ۵۲ درصد از مردم گویان را هندی های آسیایی تبار تشکیل داده اند و ۵۷ درصدشان مسیحی، و۷۲.۵ درصد از آنان روستانشین اند و
زبان رسمی آنان
انگلیسی است. رشد جمعیت آن ۰.۲ درصد و میانگین امید به زندگی ۶۳ سال است و ۹۸.۵درصد مردم گویان باسوادند. آراواک ها و کاریبها نخستین بومیان ساکن گویان اند. هلندی ها در ۱۶۱۶ اولین قلعۀ مسکونی را در ساحل گویان بنا نهادند و نخستین نمایندگی کمپانی
هند غربی هلند را در ۱۶۲۰ در آن جا تأسیس کردند. انگلیسی ها، در ۱۷۹۶ هلندی ها را از گویان بیرون راندند و خود جای آنان را گرفتند و بردگان افریقایی را در کشتزارهای خود به کار گماردند. بردگان مزبور در مقابل کار توان فرسا و اقلیم نامساعد گویان تاب نیاوردند و به جنگل ها گریختند و اربابان انگلیسی ناگزیر به استخدام کارگران ارزان قیمت هندی، چینی، و جاوه ای رو آورند. پس از پایان جنگ جهانی دوم، جنبش های استقلال طلبانۀ گویانی ها آغاز شد و در
۲۶ مه ۱۹۶۶ انگلیسی ها استقلال گویان را به رسمیت شناختند؛ به این ترتیب، سرزمین مزبور به یکی از کشورهای عضو جامعۀ مشترک المنافع بریتانیا مبدل شد.
