گولاگ

گولاگ (Gulag)
(سرواژه ای روسی برای عبارت «مدیریت کل اردوگاه های کار تأدیبی») شبکه ای از نهادهای کیفری در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی، پایه گذاری شده در ۱۹۱۸ پس از انقلاب روسیه. در دورۀ حکومت یوسیف استالین، شمار زیادی از مردم (براساس آمار رسمی شوروی، فقط در فاصلۀ سال های ۱۹۳۴ تا ۱۹۴۷ تعداد ۱۰میلیون تن) که مظنون به ارتکاب جرایمی برضد دولت بودند (جرایمی که می توانست به معنی هر چیزی باشد، از دگراندیشی سیاسی گرفته تا عدم همکاری با برنامه های اشتراکی سازی استالین) به کار اجباری در این اردوگاه ها محکوم شدند. خود سازمان گولاگ پس از مرگ استالین متلاشی شد، اما اردوگاه های کار اجباری همچنان تا پایان دورۀ شوروی وجود داشت. کتاب ۳جلدی مجمع الجزایر گولاگ (۱۹۷۳ـ۱۹۷۸)، نوشتۀ الکساندر سولژنیتسین، بررسی نظام کیفری شوروی و سیر تکاملی آن در فاصلۀ دهه های ۱۹۲۰ و ۱۹۵۰ است. این بررسی، که بر پایۀ تجربیات شخصی نویسنده استوار است، با نامه ها، خاطرات، و گزارش های ۲۲۷ شاهد دیگر تأیید شده است. اصطلاح گولاگ دربارۀ نهادهایی که در چین و دیگر کشورها برای زندانیان سیاسی وجود دارد نیز به کار رفته است.